Revised December 1, 2022; January 5, 2023
Sửa đổi ngày 1/12/2022; ngày 5/01/2023
Nirodha means stopping the arising of future effects.
Nirodha nghĩa là ngăn sự khởi sinh của các quả trong tương lai.
- I know of several “Buddhist” groups who try to “stop” thoughts, believing that is what happens at the Arahant stage of Nibbāna, i.e., they think that the Buddha spent 45 years of his life trying to teach people how to stop thoughts, which is an even worse interpretation of Nibbāna than the Mahāyānists.
Tôi biết có vài nhóm “Phật giáo” cố gắng “dừng” mọi ý nghĩ, tin rằng đó là điều xảy ra ở bậc Arahant — nghĩa là họ nghĩ Đức Phật đã dành 45 năm chỉ để dạy người ta cách dừng suy nghĩ; cách hiểu ấy về Nibbāna còn sai lạc hơn cả một số diễn giải của Mahāyāna.
- When we are in deep sleep or unconscious, we do not “think thoughts.” Does that mean we attain Arahanthood during such times?
Khi ngủ sâu hay bất tỉnh, ta đâu có “nghĩ”. Vậy có phải lúc đó ta chứng Arahant không?
- The Buddha advised us to stop immoral thoughts, and to ENCOURAGE moral thoughts; that is how one purifies the mind. This is what one does in the correct ānāpānasati meditation too; see, “ What is Ānāpāna?.”
Đức Phật khuyên chúng ta dừng các ý nghĩ bất thiện, và KHUYẾN KHÍCH các ý nghĩ thiện; đó là cách thanh lọc tâm. Đây cũng chính là điều thực hành trong thiền ānāpānasati đúng cách; xem “7. What is Ānāpāna?.”
- The reality is that an Arahant’s thoughts are crystal clear (and pure), because they are devoid of defilements. Their memory is, in fact, actually enhanced.
Thực tế, các ý nghĩ của một bậc Arahant trong suốt (và thanh tịnh), vì không còn ô nhiễm. Trí nhớ của các ngài thậm chí còn được tăng cường.
- Stopping all thoughts can lead to loss of perception and memory.
Dừng sạch mọi ý nghĩ có thể dẫn đến mất nhận thức và trí nhớ.
- Many misconceptions about Nibbāna arise because the true meanings of some critical Pāli words that the Buddha used are misunderstood. We have discussed how Mahāyāna forefathers twisted the concept of sunyata (emptiness) because they could not understand the concept of Nibbāna; see, “What is Sunyata or Suññata (Emptiness)?.”
Nhiều hiểu lầm về Nibbāna phát sinh vì ý nghĩa thật của vài thuật ngữ Pāli trọng yếu Đức Phật dùng đã bị hiểu sai. Chúng ta đã bàn việc các bậc tiền nhân của Mahāyāna bóp méo khái niệm sunyata (sự trống rỗng/tánh không) do không hiểu được Nibbāna; xem “What is Sunyata or Suññata (Emptiness)?.”
- Several keywords in Buddha Dhamma need to be comprehended without even the slightest change. Most of these misconceptions arise because key Pāli words are misinterpreted and mistranslated. Buddha’s teachings were delivered in the Māghadhi language and made into a form suitable for oral transmission in the Pāli language (“Pāli” means “lined up”). Many problems arise when people use Sanskrit translations as originals and try to interpret those Sanskrit words.
Vài từ khóa trong Dhamma của Đức Phật cần được nắm bắt đúng nguyên nghĩa, không thay đổi chút nào. Phần lớn ngộ nhận nảy sinh vì các từ Pāli quan trọng bị diễn giải sai và dịch sai. Dhamma của Đức Phật được thuyết bằng ngôn ngữ Māghadhi rồi được biên soạn thích hợp cho truyền khẩu trong ngôn ngữ Pāli (“Pāli” nghĩa là “xếp thành hàng”). Nhiều vấn đề xuất hiện khi người ta dùng bản dịch Sanskrit như bản gốc và cố diễn giải theo các từ Sanskrit ấy.
- Three such words are anicca, dukkha, and anatta: see, “Anicca, Dukkha, Anatta – Wrong Interpretations.” Three more such words are nirodha, khaya, and vaya. In this case, the three words have similar but very different meanings. Let us look at the origins of these words:
Ba từ như vậy là anicca, dukkha, và anatta: xem “Anicca, Dukkha, Anatta – Wrong Interpretations.” Ba từ khác là nirodha, khaya, và vaya. Ở đây, chúng giống nhau nhưng nghĩa lại rất khác. Hãy xét nguồn gốc của chúng:
- Nirodha comes from “nir”+“udaya”, where “nir” means stop and “udaya” means “arise.” Thus nirodha means to stop something from arising. In Buddha Dhamma, anything happens due to one or more causes. Thus if one does not want something to happen, one should remove the causes for it, and thus stop it from arising.
Nirodha đến từ “nir” + “udaya”, trong đó “nir” nghĩa là dừng, “udaya” nghĩa là khởi sinh. Vì vậy, nirodha là ngăn không cho một cái gì đó khởi sinh. Trong Dhamma của Đức Phật, mọi sự xảy ra đều do một hay nhiều nguyên nhân. Do đó, nếu không muốn điều gì xảy ra, ta cần loại bỏ các nguyên nhân của nó để ngăn nó khởi.
- “Saŋ” causes anything in this world to arise via “saṅkhāra”; see, “What is “Saŋ”? – Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra).” However, anything that arises is subjected to the natural law of decay; this is “khaya.”
“Saŋ” khiến mọi thứ trong thế giới này khởi lên qua “saṅkhāra”; xem “What is ‘Saŋ’? – Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra).” Tuy nhiên, bất cứ gì đã sinh thì chịu quy luật tự nhiên của hoại diệt; đó là “khaya.”
- “Saŋ” and “khaya” go together: As explained in “What is “Saŋ”? – Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra)”, “saṅkhya” in Pāli or Sinhala means numbers, and “saŋ” means adding (or multiplying) thus contributing to “building or arising” and “khaya” means subtracting (or dividing) and thus leading to “decay or destruction.”
“Saŋ” và “khaya” đi đôi: Như đã giải thích trong “What is ‘Saŋ’? – Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra)”, “saṅkhya” trong Pāli/Sinhala nghĩa là “số”, còn “saŋ” là cộng (hay nhân) tức góp phần “tạo/làm sinh khởi”, và “khaya” là trừ (hay chia) tức dẫn đến “tàn hoại/hủy hoại”.
- Things that undergo this “arising” and “destruction” are called “saṅkhata.” Everything in this world is a saṅkhata.
Những gì trải qua tiến trình “sinh khởi” rồi “hủy hoại” này được gọi là “saṅkhata.” Mọi thứ trong thế giới này đều là saṅkhata.
- Anything that arises in this world (a saṅkhata) starts decaying (“khaya”) from the moment it starts arising. For example, when a baby is born, all the cells in the baby’s body would have died in a couple of months, but more cells are born than those that died; until that baby becomes a young person of around twenty years of age, more cells arise in a given time than decayed. Thus the baby “grows” into a young person, and things are sort of in balance until about forty years of age, and then the “khaya” process starts dominating and the person slowly starts to get weaker. Eventually, that person dies or is destroyed; this is “vaya.”
Mọi thứ sinh khởi trong thế giới này (saṅkhata) đều bắt đầu hoại (“khaya”) ngay từ lúc nó khởi sinh. Thí dụ, khi một em bé ra đời, toàn bộ tế bào trong thân bé sẽ chết hết sau vài tháng, nhưng số tế bào sinh ra nhiều hơn số chết; cho đến khoảng hai mươi tuổi, trong một khoảng thời gian, số sinh mới vẫn vượt số hoại. Nhờ vậy đứa bé “lớn” thành thanh niên, rồi mọi thứ tạm cân bằng đến chừng bốn mươi tuổi, sau đó tiến trình khaya lấn át và người ấy dần yếu đi. Cuối cùng, người đó chết hay bị hủy hoại; đó là “vaya”.
- Once starts arising, a saṅkhata cannot be stopped; it needs to undergo its natural process of growing, come to an apparent stationary state (but not stationary even momentarily), and eventually be destroyed. If someone commits suicide, this life may end, but that unspent energy starts a new life immediately. Thus all one can do is stop something from arising. This stopping of a saṅkhata via removing its causes is called “nirodha.”
Khi đã khởi, một saṅkhata không thể bị dừng giữa chừng; nó phải đi qua tiến trình tự nhiên: tăng trưởng, rồi có vẻ “đứng yên” (nhưng thật ra không đứng yên dù một sát-na), và rốt cuộc bị hủy diệt. Nếu ai đó tự sát, đời này chấm dứt, nhưng năng lượng chưa tiêu liền khởi một đời sống mới ngay. Vì vậy, điều ta có thể làm là ngăn không cho nó khởi. Việc dừng một saṅkhata bằng cách loại bỏ các nguyên nhân của nó được gọi là “nirodha.”
- A “saṅkhata” is anything in this world that arises due to “saŋ” and decays inevitably (khaya), and is eventually destroyed (vaya). Any living being is a saṅkhata and arises due to “saŋ.” We acquire “saŋ” via “saṅkhāra” because we do not comprehend the true nature of the world (avijjā or ignorance) and thus cling to things in this world with “taṇhā”; see, “Taṇhā – How we Attach via Greed, Hate, and Ignorance.”
“Saṅkhata” là bất cứ điều gì trong thế giới này sinh khởi do “saŋ”, tất yếu hoại (khaya), và rốt cuộc diệt (vaya). Mọi hữu tình đều là saṅkhata và sinh khởi do “saŋ.” Chúng ta tích lũy “saŋ” qua “saṅkhāra” vì không thấu triệt bản chất thật của thế giới (avijjā – vô minh) nên bám chấp những gì trên thế giới này bằng “taṇhā” (ái); xem “Taṇhā – How we Attach via Greed, Hate, and Ignorance.”
- We can begin to see with clarity when we get rid of taṇhā and avijjā via removing lobha (greed), dosa (hatred), and moha (delusion) from our minds gradually; this is also a “khaya” process for such defilements (“āsava”), where we gradually remove these three defilements (āsava) from our minds; see, “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.” When a mind is pure (i.e., all āsava are removed), it does not do any saṅkhāra, and thus no “saṅkhata” can arise. At that stage, one has attained “nirodha” of any future “arising,” i.e., one has attained Nibbāna.
Chúng ta bắt đầu thấy rõ ràng khi dần dần gỡ bỏ taṇhā (ái) và avijjā (vô minh) bằng cách loại trừ lobha (tham), dosa (sân), và moha (si) khỏi tâm; đây cũng là tiến trình “khaya” (suy giảm) đối với các ô nhiễm (āsava), tức ta dần loại bỏ ba āsava này khỏi tâm; xem “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.” Khi tâm trong sáng (tức mọi āsava đã diệt), tâm không còn làm bất kỳ saṅkhāra nào, do đó không còn “saṅkhata” nào có thể khởi sinh. Ở giai đoạn ấy, người ấy đã đạt “nirodha” của mọi “sinh khởi” về sau, tức là đã chứng đắc Nibbāna.
- Now let us take some famous verses from the Tipiṭaka and see how the meanings come out naturally, without effort:
Giờ ta hãy lấy vài câu kệ nổi tiếng trong Tipiṭaka và xem ý nghĩa hiển lộ tự nhiên như thế nào, không cần gượng ép:
- The Third Noble Truth is “dukkha nirodha sacca” (here “sacca” is pronounced “sachcha”; sacca is truth), i.e., that suffering can be stopped from arising. Most people misinterpret “dukkha nirodha sacca” as “existing suffering can be stopped.” Our current life is a saṅkhata caused by PREVIOUS causes; this life and any associated suffering CANNOT be stopped, and need to undergo its natural cause until death. That is why an Arahant (or even a Buddha) suffers (physically) due to past kamma (old causes).
Sự Thật Cao Quý Thứ Ba là “dukkha nirodha sacca” (ở đây “sacca” đọc là “sachcha”; sacca là “sự thật”), tức là khổ có thể được ngăn không cho khởi sinh. Nhiều người hiểu sai “dukkha nirodha sacca” thành “khổ hiện tại có thể bị chặn dứt”. Đời sống hiện tại của ta là một saṅkhata do những nhân QUÁ KHỨ tạo thành; đời này và mọi đau khổ đi kèm KHÔNG THỂ bị dừng giữa chừng, mà phải theo trọn tiến trình nhân–quả tự nhiên cho đến khi chết. Đó là lý do một Arahant (thậm chí một vị Phật) vẫn có thể chịu đau (thân) do kamma quá khứ (nhân cũ).
- However, an Arahant has stopped FUTURE suffering from arising. Another meaning of nirodha indicates this: “ni” + “roda”, where “roda” means wheels; this nirodha also means “taking the wheels off of the sansāric (rebirth) process.” There is no rebirth with a physical body that could result in old age, sickness, and death. Thus Nibbāna is the removal of the causes that could lead to future suffering.
Tuy nhiên, một Arahant đã chặn đứng khổ TƯƠNG LAI khởi sinh. Một nghĩa khác của nirodha chỉ điều này: “ni” + “roda”, trong đó “roda” là “bánh xe”; nirodha còn có nghĩa “tháo bánh xe của tiến trình tái sinh (saṃsāra).” Không còn tái sinh với một thân xác vốn kéo theo già, bệnh, chết. Do đó, Nibbāna là đoạn trừ các nhân có thể dẫn đến khổ trong tương lai.
- This is why the Nibbāna is of two kinds: “saupadisesa Nibbāna” and “anupadisesa Nibbāna.”
Vì vậy, Nibbāna có hai loại: “saupadisesa Nibbāna” và “anupadisesa Nibbāna.”
- When a person attains Nibbāna, it is called saupadisesa Nibbāna because that person is still “in this world of 31 realms”; he/she still has a body that needs to undergo its natural destruction, but one can still experience the Nibbānic bliss by getting into nirodha samāpatti for up to 7 days at a time.
Khi một người chứng đắc Nibbāna lúc còn sống, gọi là saupadisesa Nibbāna vì người ấy vẫn còn “trong thế giới 31 cõi”; họ vẫn có một thân phải trải qua hoại diệt tự nhiên, nhưng vẫn có thể thể nghiệm hỷ lạc Nibbāna bằng cách nhập nirodha samāpatti tối đa đến 7 ngày mỗi lần.
- When that person dies, there is no rebirth, and Nibbāna is “complete”; this is called anupadisesa Nibbāna. Suffering ends permanently.
Khi người ấy qua đời, không còn tái sinh, và Nibbāna là “trọn vẹn”; đó gọi là anupadisesa Nibbāna. Khổ chấm dứt vĩnh viễn.
- Finally, not everything in this world of 31 realms is saṅkhata. Everything is denoted by “dhamma”, which includes saṅkhata (saṅkhāra is itself a saṅkhata) AND nāmagotta. Here nāmagotta are the “records” of all events of all beings in the mental plane that are genuinely permanent; see, “Difference Between Dhamma and Saṅkhāra (saṅkhata).”
Sau cùng, không phải mọi thứ trong thế giới 31 cõi đều là saṅkhata. Toàn thể được gọi là “dhamma”, bao gồm saṅkhata (chính saṅkhāra cũng là saṅkhata) VÀ nāmagotta. Ở đây nāmagotta là “hồ sơ” của mọi sự kiện của mọi chúng sinh trên bình diện tâm, và đích thực là thường hằng; xem “Difference Between Dhamma and Saṅkhāra (saṅkhata).”
- This is why the Buddha’s last words were, “vayadhammā saṅkhāra, appamādena sampādetha,” or “All perishable dhammā are saṅkhāra (or saṅkhata); thus strive diligently and identify “saŋ” (“saŋ” + “pā” “detha”).” See “WebLink: suttācentral: Parinibbāna Suttā (SN 6.15).”
Vì thế, lời dạy cuối của Đức Phật là “vayadhammā saṅkhāra, appamādena sampādetha”, tức “Mọi dhammā có thể hoại diệt đều là saṅkhāra (hay saṅkhata); hãy phấn đấu siêng năng và nhận ra ‘saŋ’ (‘saŋ’ + ‘pā’ ‘detha’).” Xem “WebLink: suttācentral: Parinibbāna Suttā (SN 6.15).”
- From the beginning-less time, we all built a new saṅkhata each time the old saṅkhata got destroyed. We do this countless times DURING each lifetime and at death: we have been Brahmā, devas, and humans countless times, but we have spent much more time in the four lowest realms. Thus, in his last words the Buddha advised us to stop this senseless rebirth process filled with so much suffering and attain permanent happiness in Nibbāna.
Từ vô thủy, mỗi khi saṅkhata cũ hủy diệt, chúng ta lại dựng nên một saṅkhata mới. Ta làm việc này vô số lần NGAY TRONG từng đời và lúc chết: đã từng làm Brahmā, deva, và người vô số lần, nhưng dành nhiều thời gian hơn nhiều trong bốn cõi thấp nhất. Do đó, bằng lời cuối, Đức Phật khuyên ta dừng vòng tái sinh vô nghĩa đầy khổ lụy này và đạt hạnh phúc vĩnh cửu trong Nibbāna.
- By the way, Nibbāna is the only “entity” that does not ARISE due to causes; it is “asaṅkhata” (“a” + “saṅkhata” or “not saṅkhata” or “not conditioned”) because it does not have causes. It is reached via ELIMINATING THE CAUSES for everything that arises due to causes, i.e., nirodha of saṅkhata automatically leads to Nibbāna.
Nhân tiện, Nibbāna là “thực thể” duy nhất không SINH KHỞI do nguyên nhân; đó là “asaṅkhata” (“a” + “saṅkhata” — “phi saṅkhata”, “phi duyên sinh”) vì nó không có nhân. Nibbāna được chứng bằng cách LOẠI BỎ CÁC NGUYÊN NHÂN của mọi thứ sinh do nhân, tức là nirodha đối với saṅkhata tự động dẫn đến Nibbāna.