April 2, 2017; revised November 10, 2017; August 30, 2018; September 1, 2018; June 6, 2019; June 12, 2021; re-written June 13, 2021
Ngày 2/4/2017, sửa đổi ngày 10/11/2017, ngày 30/8/2018, ngày 1/9/2018, ngày 6/6/2019, ngày 12/6/2021, viết lại ngày 13/6/2021
Atta/Anatta – Various Meanings
Atta/Anatta – Những Ý Nghĩa Khác Nhau
- This important post will help connect the deeper teaching of the Buddha Dhamma (anicca, dukkha, anatta) and the practice, i.e., cleansing one’s mind via abstaining from dasa akusala and cultivating dasa kusala.
Bài viết quan trọng này giúp kết nối giáo lý sâu xa của Phật Pháp (anicca, dukkha, anatta) với thực hành, tức là thanh lọc tâm bằng cách tránh dasa akusala và phát triển dasa kusala.
- The Tilakkhaṇa (three characteristics) represent the “theory side” or the “nature of this world” and dasa akusala are associated with the practice. Thus the connection between the two is important.
Tilakkhaṇa (ba đặc tướng) thể hiện phần “lý thuyết” hay “bản chất của thế giới,” còn dasa akusala liên quan đến phần thực hành. Do đó, mối liên hệ giữa hai phần này là trọng yếu.
- I have not seen this addressed directly, outside of the Tipiṭaka.
Tôi chưa thấy vấn đề này được trình bày trực tiếp ở ngoài Tipiṭaka.
- We discussed in the previous post, “Anatta – the Opposite of Which Atta?” why the Pāli words “atta/anatta” do not convey “self/no-self” but rather “with essence/no essence” or “truth/untruth” or “useful/not useful” or “protected/helpless.”
Trong bài trước “Anatta – the Opposite of Which Atta?”, chúng ta đã thảo luận rằng các từ Pāli “atta/anatta” không mang nghĩa “ngã/vô ngã” như thường dịch, mà đúng hơn là “có thực chất/không thực chất,” “chân thật/phi chân thật,” “hữu ích/vô ích,” hoặc “được bảo hộ/bất lực.”
- We also discussed how “atta/anatta” is closely related to the Sanskrit words “artha/anartha” (අර්ථ/අනර්ථ in Sinhala) also giving the meanings “truth/untruth” or “useful/not useful.”
Chúng ta cũng đã bàn về sự liên hệ mật thiết giữa “atta/anatta” và các từ Sanskrit “artha/anartha” (අර්ථ/අනර්ථ trong tiếng Sinhala), vốn cũng mang nghĩa “chân thật/phi chân thật” hoặc “hữu ích/vô ích.”
- Finally, we touched on the fact that anatta (and thus dukkha and anatta nature) is a manifestation of engaging in dasa akusala.
Cuối cùng, chúng ta đề cập rằng bản chất anatta (và do đó dukkha và anatta) chính là hệ quả của việc hành dasa akusala.
- Recently I realized that many suttā in the Aṅguttara Nikāya (AN) express various concepts in brief. Many suttā are just a paragraph, providing the key idea; see “Aṅguttara Nikāya – Suttā on Key Concepts.”
Gần đây tôi nhận ra rằng nhiều suttā trong Aṅguttara Nikāya (AN) trình bày các khái niệm rất ngắn gọn. Nhiều suttā chỉ có một đoạn, nêu rõ ý chính; xem “Aṅguttara Nikāya – Suttā on Key Concepts.”
- Here we will discuss three short suttā in the Aṅguttara Nikāya that can clarify the connection between dasa akusala and Tilakkhaṇa.
Ở đây, ta sẽ bàn về ba bài suttā ngắn trong Aṅguttara Nikāya có thể làm rõ mối liên hệ giữa dasa akusala và Tilakkhaṇa.
Kusala and Akusala
Thiện và Bất thiện
- First, the (WebLink: suttacentral: Kusala Sutta (AN 10.180; in the Sādhuvagga) has just one verse defining dasa akusala:
Trước hết, (WebLink: suttacentral: Kusala Sutta (AN 10.180; in the Sādhuvagga) chỉ có một đoạn ngắn định nghĩa dasa akusala:
- “..katamanca bhikkhave, akusalam? pānātipāto, adinnādānaṁ, kāmesumicchācāro, musāvādo, pisunā vācā, parusā vācā, samphappalāpo, abhijjhā, vyāpādo, micchādiṭṭhi akusalaṁ..”
- Conventionally translated: “killing, stealing, sexual misconduct, lying, slandering, harsh talk, empty talk, greed, hate, and wrong views.” These are discussed in “Ten Immoral Actions (Dasa Akusala).”
Theo bản dịch thông thường: “giết hại, trộm cắp, tà dâm, nói dối, nói hai lời, nói lời thô bạo, nói vô ích, tham, sân, tà kiến. Những điều này được trình bày trong “Ten Immoral Actions (Dasa Akusala).”
- In the next and last paragraph of the sutta, dasa kusala are defined as the opposites of dasa akusala (veramaṇī means “to abstain from”): “..katamanca bhikkhave, kusalam? pānātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisunā vācā veramaṇī, parusā vācā veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, abhijjhā veramaṇī, vyāpāda veramaṇī, sammādiṭṭhi kusalaṁ’ti.”
Trong đoạn kế tiếp và cuối cùng của sutta, dasa kusala được định nghĩa là các hành vi đối nghịch với dasa akusala (veramaṇī nghĩa là “từ bỏ, kiêng tránh”): “..katamanca bhikkhave, kusalam? pānātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisunā vācā veramaṇī, parusā vācā veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, abhijjhā veramaṇī, vyāpāda veramaṇī, sammādiṭṭhi kusalaṁ’ti.”
- Therefore, kusala and akusala are stated clearly and succinctly in that sutta.
Như vậy, kusala và akusala được trình bày rõ ràng và súc tích trong sutta này.
Engaging in Akusala Lead to Anattho (One Who Has Become Anatta or Without Refuge)
Hành các Akusala Dẫn đến Anattho (Người Trở Nên Anatta Hay Không Có Nơi Nương Tựa)
- Then in the very next sutta, WebLink: suttacentral: Attha Sutta (AN 10.181; in the Sadhuvagga) anattho is defined in terms of dasa akusala:
Ngay trong sutta tiếp theo, WebLink: suttacentral: Attha Sutta (AN 10.181; in the Sadhuvagga), anattho được định nghĩa qua dasa akusala:
- “..katamo ca bhikkhave, anattho? pānātipāto, adinnādānaṁ, kāmesumicchācāro, musāvādo, pisunā vācā, parusā vācā, samphappalāpo, abhijjhā, vyāpādo, micchādiṭṭhi – ayam vuccati, bhikkhave, anattho..”
- This means dasa akusala are “not the real nature.” When one goes against nature, one gets into trouble; see, “Anatta – the Opposite of Which Atta?”.
Điều này có nghĩa là dasa akusala “không phải là bản chất chân thật.” Khi đi ngược lại tự nhiên, người ta sẽ chuốc lấy khổ não; xem “Anatta – the Opposite of Which Atta?”.
- In the next and last paragraph of the sutta, attho is defined as the opposite of that: pānātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisuṇā vācā veramaṇī, parusā vacā veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, abhijjhā veramaṇī, vyāpāda veramaṇī, sammādiṭṭhi – ayam vuccati, bhikkhave, attho’ti.
Trong đoạn kế tiếp và cuối cùng của sutta, attho được định nghĩa như là điều ngược lại: pānātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisuṇā vācā veramaṇī, parusā vacā veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, abhijjhā veramaṇī, vyāpāda veramaṇī, sammādiṭṭhi – ayam vuccati, bhikkhave, attho’ti.
- That means one will have refuge (and thus will NOT be helpless) if one refrains from such akusala kamma.
Điều này có nghĩa là ai kiêng tránh các akusala kamma như vậy sẽ có chỗ nương tựa (và vì thế KHÔNG còn bất lực).
- Here are more short suttā that confirm this point: “Aṅguttara Nikāya – Suttā on Key Concepts.”
Có thêm nhiều suttā ngắn khác xác nhận điểm này: “Aṅguttara Nikāya – Suttā on Key Concepts.”
The Wrong View of a “Me” Is in Sakkāya Diṭṭhi
Tà Kiến Về “Cái Tôi” Nằm Trong Sakkāya Diṭṭhi
- Those two short suttā make crystal clear the following important facts:
Hai sutta ngắn trên nêu rõ những sự thật quan trọng sau:
- Anatta has nothing to do (directly) with whether a “self” exists. Note that the wrong view of a “me” is Sakkāya Diṭṭhi.
Anatta không liên quan (trực tiếp) đến việc “có ngã” hay không. Cần lưu ý rằng tà kiến về “cái tôi” chính là Sakkāya Diṭṭhi.
- Anatta is all about being helpless in the rebirth process due to one’s engagements with dasa akusala.
Anatta nói về tình trạng bất lực trong vòng luân hồi do chính việc hành dasa akusala.
- Therefore, getting to Nibbāna is about avoiding dasa akusala,e., cleansing one’s mind.
Do đó, đạt đến Nibbāna là việc tránh dasa akusala, nghĩa là thanh lọc tâm.
Confirmation in Other Suttā
Xác Nhận Trong Các Sutta Khác
- Now, several suttā in the Aṅguttara Nikāya put it all together. The first verse in the Paṭhama Adhamma Sutta (WebLink: suttacentral: AN 10.113 in the Paccorohanivagga) states it nicely:
Giờ đây, một số suttā trong Aṅguttara Nikāya kết nối tất cả những điều này. Câu đầu trong Paṭhama Adhamma Sutta (WebLink: suttacentral: AN 10.113 in the Paccorohanivagga) nêu rõ điều đó:
- “Adhammo ca, bhikkhave, veditabbo anattho ca; dhammo ca veditabbo attho ca.”
“Adhammo ca, bhikkhave, veditabbo anattho ca; dhammo ca veditabbo attho ca.”
- I will write another post explaining other verses in that sutta. Still, we can easily translate that verse: “Bhikkhus, it is to be comprehended that adhamma leads to |anattā| (helplessness), and dhamma leads to |attā| (refuge in Nibbāna).”
Tôi sẽ viết một bài khác để giải thích các câu tiếp theo trong sutta ấy. Tuy nhiên, ta có thể dịch đơn giản như sau: “Này các Bhikkhu, cần phải hiểu rằng adhamma dẫn đến |anattā| (bất lực), và dhamma dẫn đến |attā| (nơi nương tựa trong Nibbāna).”
- Furthermore, those who are still clinging to the incorrect interpretation of “anatta” as “no self,” should be able to clearly see that it leads to the foolish statement: “Bhikkhus, it is to be comprehended that adhamma leads to no-self, and dhamma leads to self.”
Hơn nữa, những ai vẫn chấp vào cách hiểu sai “anatta” là “vô ngã” nên thấy rõ rằng điều đó dẫn đến một phát biểu vô lý: “Này các Bhikkhu, cần hiểu rằng adhamma dẫn đến vô ngã, và dhamma dẫn đến ngã.”
- Even Sakkāya Diṭṭhi is not about a “self.” It is deeper. It says that nothing in this world can be OR should be taken as “me” or “mine.” In ultimate reality, not only is there no everlasting “soul,” there is no “me” or “I” either. But the PERCEPTION (saññā) of a “me” goes away only at the Arahant See, “Vipallāsa (Diṭṭhi, Saññā, Citta) Affect Saṅkhāra.”
Ngay cả Sakkāya Diṭṭhi cũng không nói về “ngã.” Ý nghĩa của nó sâu hơn: không có gì trong thế giới này có thể HAY nên được xem là “tôi” hay “của tôi.” Trong chân lý tối thượng, không chỉ không có linh hồn vĩnh cửu, mà cũng không có “tôi” hay “ta.” Tuy nhiên, TRI GIÁC (saññā) về “cái tôi” chỉ mất đi hoàn toàn ở bậc Arahant. Xem “Vipallāsa (Diṭṭhi, Saññā, Citta) Affect Saṅkhāra.”
- The root cause of this misinterpretation is explained in “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.”
Nguyên nhân gốc của sự hiểu sai này được giải thích trong “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.”
Dhammā and Adhammā
Dhammā và Adhammā
- Dhammā is what one should bear, i.e., what principles one should live by. But it is normally used in the sense of “good dhamma.”
Dhammā là những gì con người nên mang theo, tức là những nguyên tắc sống đúng đắn. Tuy nhiên, từ này thường được dùng với nghĩa “dhamma thiện.”
- Adhamma (or adhammā) is the opposite, i.e., immoral living. If one engages in dasa akusala, one engages in adhamma,e., one bears adhammā.
Adhamma (hoặc adhammā) mang nghĩa ngược lại — tức là lối sống phi đạo đức. Nếu một người thực hành dasa akusala, người ấy đang hành adhamma, tức đang mang theo adhammā.
- Consider the following similar situation. We normally use the word “smell” to mean “bad smell.” However, we specifically say “good smell” to indicate a good smell.
Hãy xét ví dụ tương tự: thông thường ta dùng từ “smell (mùi)” để chỉ “mùi hôi,” nhưng khi muốn nói “mùi thơm,” ta phải nói rõ là “good smell.”
- In the same way, dhammā can be good or bad (“what one bears”). However, we normally use the word dhammā to indicate good dhammā. Bad dhammā are adhammā.
Tương tự, dhammā có thể là thiện hoặc bất thiện (“những gì người ta mang theo”). Tuy nhiên, từ dhammā thường dùng để chỉ dhammā thiện. Còn dhammā bất thiện là adhammā.
- Normally the word dhamma indicates teaching or a principle, as in Buddha Dhamma. The word dhammā (with a long “a”) is used to indicate what one bears as a result of past kamma; see, “What are rūpa? – Dhammā are rūpa too!.” Dhammā are the same as kamma bīja.
Thông thường, từ dhamma mang nghĩa là giáo pháp hoặc nguyên lý, như trong Dhamma của Đức Phật. Từ dhammā (với “a” dài) được dùng để chỉ những gì con người mang theo do kết quả của kamma; xem “What are rūpa? – Dhammā are rūpa too!.” Dhammā chính là kamma bīja.
- We need to determine the meaning depending on the context and how the word is used in a given verse.
Cần xác định nghĩa dựa trên ngữ cảnh và cách dùng của từ trong từng câu kệ.
Consistency Within the Whole Tipiṭaka
Tính Nhất Quán Trong Toàn Bộ Tipiṭaka
- When examining ANY sutta in the Tipiṭaka, they will be consistent with the above explanation.
Khi xem xét BẤT KỲ sutta nào trong Tipiṭaka, đều thấy chúng nhất quán với cách giải thích trên.
- Those three suttā make the key connection between the deeper Tilakkhaṇa (“theory”) and the practice (cleansing the mind via sīla,e., staying away from dasa akusala). We don’t need to analyze hundreds of suttā to see the connection.
Ba suttā đó tạo mối liên hệ then chốt giữa Tilakkhaṇa (“lý thuyết”) và thực hành (tịnh hóa tâm thông qua sīla, tức là tránh xa dasa akusala). Không cần phải phân tích hàng trăm suttā để nhận ra mối liên hệ này.
- When I go to online discussion boards, I get baffled. People quote suttā from different sites, and normally they have incorrect meanings of key Pāli words. It is a waste of time to read all those long posts providing “evidence” from different places, and of course, there are usually inconsistencies among them.
Khi đọc các diễn đàn thảo luận trực tuyến, tôi thấy bối rối. Nhiều người trích suttā từ các nguồn khác nhau, thường kèm theo nghĩa sai của các từ Pāli trọng yếu. Đọc những bài viết dài kiểu đó là lãng phí thời gian vì chúng đầy mâu thuẫn.
- This was a major reason that I decided to start this website because I can show that everything is consistent if one uses the true meanings of key Pāli words.
Đó chính là lý do chính khiến tôi quyết định lập trang web này — để chỉ ra rằng mọi thứ đều nhất quán nếu dùng đúng nghĩa của các từ Pāli then chốt.
- It is also good to remember that a major problem with many texts is that they take conventional meanings of keywords and apply them incorrectly.
Cần nhớ rằng một vấn đề lớn trong nhiều bản văn là họ dùng nghĩa thông tục của các từ khóa và áp dụng sai chỗ.
- Unless one knows the true meanings of such keywords and where to use a given meaning, it is easy to veer off in a wrong direction; see, “Pāli Dictionaries – Are They Reliable?.” Also see, “Buddha Dhamma: Non-Perceivability and Self-Consistency.”
Nếu không hiểu đúng nghĩa thật của các từ khóa và biết khi nào nên dùng nghĩa nào, ta rất dễ đi lệch hướng; xem “Pāli Dictionaries – Are They Reliable?” và “Buddha Dhamma: Non-Perceivability and Self-Consistency.”
- In the previous post, “Anatta – the Opposite of Which Atta?,” we briefly mentioned that anatta is closely related to dasa akusala. I hope the connection is much clear now.
Trong bài trước “Anatta – the Opposite of Which Atta?”, ta đã đề cập rằng anatta có mối liên hệ chặt chẽ với dasa akusala. Hy vọng mối liên hệ này giờ đã rõ ràng hơn.
- Engaging in dasa akusala can only lead to suffering and thus helplessness in the long run. Therefore, engaging in actions, speech, thoughts associated with dasa akusala is pointless and dangerous.
Hành dasa akusala chỉ có thể dẫn đến khổ đau và sự bất lực về lâu dài. Vì vậy, mọi hành động, lời nói, ý nghĩ liên quan đến dasa akusala đều vô ích và nguy hiểm.
- This idea is quite clear in the Sinhala word for It is anārtha that we discussed in that previous post. It means “doing useless things and can only bring harm.”
Điều này thể hiện rõ trong từ Sinhala chỉ anatta là anārtha, mà ta đã nói trong bài trước. Nó có nghĩa là “làm những việc vô ích và chỉ chuốc lấy khổ đau.”
Kamma Vipāka Can Materialize at any time – When Conditions Are Right.
Kamma Vipāka Có Thể Trổ Bất Cứ Lúc Nào – Khi Đủ Điều Kiện.
- Those who believe that doing dasa akusala can bring “bad vipāka” only in future lives are mistaken. Many people do not realize that even having immoral thoughts can bring us stress in this life itself.
Những ai cho rằng làm dasa akusala chỉ mang “vipāka xấu” ở kiếp sau là sai lầm. Nhiều người không nhận ra rằng chỉ cần khởi tâm bất thiện cũng đủ khiến họ chịu căng thẳng ngay trong đời này.
We discussed this in detail in the beginning posts in the “Living Dhamma” section. That section is important in two aspects:
Điều này đã được bàn chi tiết trong các bài đầu tiên của mục “Living Dhamma.” Phần đó quan trọng ở hai khía cạnh:
- While abstaining from dasa akusala, one can experience a definite sense of relief — also called nirāmisa sukha — and that should be the initial focus.
Khi tránh dasa akusala, ta sẽ cảm nhận được sự nhẹ nhõm rõ rệt — gọi là nirāmisa sukha — và đó nên là trọng tâm khởi đầu.
- When one starts experiencing this nirāmisa sukha, one also starts comprehending deeper aspects of Dhamma like the anicca and anatta Only with those insights can one start to “see” the long-term kamma vipāka due to dasa akusala — like those leading to births in the apāyā (lowest four realms).
Khi bắt đầu cảm nhận được nirāmisa sukha, người ta cũng bắt đầu hiểu sâu hơn các khía cạnh của Dhamma như bản chất anicca và anatta. Chỉ với những tuệ giác này, ta mới có thể “thấy” được các kamma vipāka lâu dài do dasa akusala, chẳng hạn như các quả dẫn đến tái sinh vào apāyā (bốn cõi khổ thấp nhất).
Attha Could Also Mean “Truth”
Attha Cũng Có Thể Mang Nghĩa “Chân Lý”
- Note that atta is sometimes spelled out as “attha” (with an “h”) in many texts, and each may imply a mundane or deeper meaning. For example, the old Sinhala commentaries are called “atthakathā.” It means “accounts about the truth” (“kathā” means “story”).
Cần lưu ý rằng atta đôi khi được viết thành “attha” (có thêm chữ “h”) trong nhiều văn bản, và mỗi cách có thể biểu thị nghĩa thông tục hoặc sâu xa hơn. Ví dụ, các chú giải cổ bằng tiếng Sinhala được gọi là “atthakathā,” nghĩa là “các truyện giải về chân lý” (trong đó “kathā” nghĩa là “chuyện kể”).
- Those are the reliable commentaries in the Tipiṭaka: Patisambhidamagga, Petakopadesa, and Of many Sinhala atthakathā, those three are the only ones surviving.
Đó là các chú giải đáng tin cậy nằm trong Tipiṭaka: Patisambhidamagga, Petakopadesa, và Nettippakarana. Trong số nhiều atthakathā bằng Sinhala, chỉ ba bộ này còn tồn tại.
- On the other hand, commentaries by Buddhaghosa and others do not belong to atthakathā. Visuddhimagga is a popular but erroneous commentary; see, “Buddhaghosa’s Visuddhimagga – A Focused Analysis.”
Ngược lại, các chú giải của Buddhaghosa và những người khác không thuộc loại atthakathā. Visuddhimagga là một chú giải nổi tiếng nhưng sai lạc; xem “Buddhaghosa’s Visuddhimagga – A Focused Analysis.”
One Will Live by Dhammā When One Grasps Noble Truths/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa
Người Ta Sẽ Sống Đúng Theo Dhammā Khi Thấu Triệt Tứ Diệu Đế/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa
- Finally, we can now see the truth in verse, “Adhammañca viditvā anatthañca, dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṁ,” that is also in the Paṭhama Adhamma Sutta of #7 above.
Cuối cùng, ta có thể thấy được chân lý trong câu kệ: “Adhammañca viditvā anatthañca, dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṁ,” cũng nằm trong Paṭhama Adhamma Sutta đã nêu ở mục #7 trên.
- That means, “Knowing that adhamma leads to anattha and dhamma leads to attha, you should practice accordingly (following yathā dhammo will lead to yathā attho).”
Nghĩa là: “Biết rằng adhamma dẫn đến anattha và dhamma dẫn đến attha, nên hãy thực hành tương ứng (sống theo yathā dhammo sẽ đạt đến yathā attho).”
- If one bears dhammā and stays away from adhammā, that will help one grasp the Noble Truths/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa. Then one will not become |anattā| or helpless in this rebirth process. Instead, one will have “|attā|” or refuge.
Nếu một người giữ gìn dhammā và tránh xa adhammā, điều đó sẽ giúp người ấy thấu triệt Tứ Diệu Đế, Paṭicca Samuppāda, và Tilakkhaṇa. Khi ấy, người đó sẽ không trở nên |anattā| hay bất lực trong vòng tái sinh, mà sẽ có “|attā|” hay chỗ nương tựa.
- Once grasping the Noble Truths, one will never live by adhamma.
Khi đã hiểu rõ Tứ Diệu Đế, người ta sẽ không bao giờ sống theo adhamma.
- This important post provides a simple but critical link between “theory and practice.” It is a good idea to read those relevant other posts and come back and re-read this post, until this connection is grasped.
Bài viết quan trọng này cung cấp mối liên kết đơn giản nhưng cốt yếu giữa “lý thuyết và thực hành.” Nên đọc thêm các bài liên quan rồi quay lại đọc lại bài này cho đến khi nắm vững mối liên hệ ấy.