Nibbana – Is it Difficult to Understand?

Revised December 6, 2016 (#9); Re-revised December 20, 2016; November 22, 2018; January 3, 2019; June 5, 2022; September 17, 2022; August 4, 2023

Chỉnh sửa ngày 06/12/2016 (#9); chỉnh sửa lại ngày 20/12/2016; ngày 22/11/2018; ngày 03/01/2019; ngày 05/06/2022; ngày 17/09/2022; ngày 04/08/2023

Our distresses and sufferings are due to our defiled minds. As one purifies one’s mind, one starts experiencing Nibbāna.

Mọi phiền muộn và khổ của chúng ta là do tâm bị nhiễm ô. Khi một người thanh lọc tâm mình, người ấy bắt đầu trải nghiệm Nibbāna.

I advise reading through any post one time without clicking on the links first. Once you get the main idea, the links can clarify the other related key concepts.

Tôi khuyên nên đọc lướt toàn bài một lần trước khi bấm vào các liên kết. Hiểu được ý chính rồi, các liên kết sẽ làm rõ các khái niệm liên quan.

Nibbāna may not be easy to attain, but it is easy to figure out what it is. You don’t need complex concepts like emptiness (sunyātā) and Bodhi citta to describe or understand Nibbāna.

Nibbāna có thể không dễ chứng, nhưng dễ hiểu nó là gì. Bạn không cần các khái niệm phức tạp như tánh không (sunyātā) hay Bodhi citta để mô tả hay hiểu Nibbāna.

The Buddha said we suffer because of the defilements we have in our minds: greed, hate, ignorance, and other mental qualities that arise from them. Nibbāna has many synonyms, and “Nivana” (“cooling down”) conveys the above idea better; Nivana, which is also called “niveema” (නිවීම) in Sinhala, conveys the same idea as nirāmisa sukha.

Đức Phật dạy rằng chúng ta khổ vì các ô nhiễm trong tâm: tham, sân, si và các tâm hành khác khởi từ đó. Nibbāna có nhiều từ đồng nghĩa, và “Nivana” (“mát dịu”) diễn đạt ý trên rõ hơn; Nivana, còn gọi là “niveema” (නිවීම) trong tiếng Sinhala, chuyển tải cùng ý với nirāmisa sukha.

As one moves away from hate, greed, and ignorance, one can feel oneself “cooling down” INSIDE. Nibbāna (“Nib” + “bāna”, where “bāna” means bonds) and thus Nibbāna means to break free of bonds that make one bound to the 31 realms.

Khi rời xa sân, tham và si, người ta có thể cảm nhận sự “mát dịu” ở BÊN TRONG. Nibbāna (“Nib” + “bāna”, trong đó “bāna” là các trói buộc) nên Nibbāna nghĩa là thoát khỏi các xiềng xích khiến ta bị buộc vào 31 cõi.

I like the word Nivana or niveema because it conveys the benefits of the Path as one experiences gradual “cooling down” until it becomes complete at Nibbāna; see,“Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?,” “How to Taste Nibbāna,” and “Learning Buddha Dhamma Leads to Nirāmisa Sukha.”

Tôi thích từ Nivana hay niveema vì nó diễn tả lợi ích của Con đường khi ta trải nghiệm sự “mát dịu” dần dần cho đến khi viên mãn nơi Nibbāna; xem “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?”, “How to Taste Nibbāna,” và “Learning Buddha Dhamma Leads to Nirāmisa Sukha.”

To “cool down”, we first need to know what is “burning” (tāpa in Pāli; pronounced “thāpa”); our minds are constantly burning due to greed, hate, and ignorance, and we don’t even realize this; see the “Living Dhamma” section and specifically the post, “Satipaṭṭhāna Suttā – Relevance to Suffering in This Life.”

Để “mát dịu”, trước hết ta cần biết cái gì đang “thiêu đốt” (tāpa trong tiếng Pāli; đọc “thāpa”); tâm ta không ngừng bị thiêu đốt bởi tham, sân, si mà ta còn không nhận ra; xem mục “Living Dhamma” và đặc biệt bài “Satipaṭṭhāna Suttā – Relevance to Suffering in This Life.”

This “burning” is worse in the lowest four realms or the “apāyā.” Thus one needs to understand the first Noble Truth about suffering, to realize the value of Nibbāna. There are several posts at various levels on the real, deeper meaning of what the Buddha meant by “suffering in this world of 31 realms.”

Sự “thiêu đốt” này trầm trọng hơn ở bốn cõi thấp, tức apāyā. Do đó cần hiểu Sự thật Cao quý Thứ nhất về khổ để thấy giá trị của Nibbāna. Có nhiều bài viết ở các mức độ khác nhau về ý nghĩa thực sự, sâu xa của “khổ trong thế giới 31 cõi” theo lời dạy của Đức Phật.

Our sufferings are masked by the apparent sensory pleasures, which do not last. A Sotāpanna understands suffering better than an average person, and as one gets to the higher stages of Nibbāna one will be able to see the meaning of the First Noble Truth even more clearly.

Nỗi khổ của ta bị che lấp bởi những lạc thọ giác quan bề ngoài, vốn không bền lâu. Một Sotāpanna hiểu về khổ rõ hơn người bình thường, và khi tiến lên các tầng Nibbāna cao hơn, người ta sẽ thấy ý nghĩa của Sự thật Cao quý Thứ nhất càng lúc càng rõ.

The key point is that one CAN start feeling “nivana” RIGHT NOW. Nivana is experienced by giving up the ten defilements (see, “Ten Immoral Actions (Dasa Akusala)”). One does not have to get rid of all of them at once, which is not advised either. One should get rid of the BIGGEST ones that can be easily removed.

Điểm mấu chốt là ta CÓ THỂ bắt đầu cảm nhận “nivana” NGAY BÂY GIỜ. Nivana được trải nghiệm bằng cách từ bỏ mười điều ô nhiễm (xem “Ten Immoral Actions (Dasa Akusala)”). Không cần – và cũng không nên – loại bỏ tất cả cùng lúc. Hãy loại bỏ trước những thứ LỚN NHẤT và dễ diệt trừ nhất.

Killing, stealing, lying (and gossiping, slandering, verbally abusing), engaging in sexual misconduct, and being intoxicated (not just with alcohol or drugs, but also with wealth, power, etc.) are the first to be considered.

Việc giết hại, trộm cắp, nói dối (và tán chuyện, phỉ báng, mắng nhiếc), hành vi tình dục sai trái, và say đắm (không chỉ với rượu hay ma túy, mà còn với tiền của, quyền lực, v.v.) là những điều cần xét trước tiên.

Just abandon the relatively easy ones for a few weeks and experience the “nivana,” the ease of mind, the “inner peace”, that comes from that. That is the biggest incentive to continue on the Path.

Chỉ cần buông bỏ những điều tương đối dễ trong vài tuần và cảm nhận “nivana”, sự nhẹ nhàng của tâm, “bình an bên trong” phát sinh từ đó. Đó là động lực lớn nhất để tiếp tục trên Con Đường.

One also needs to understand the relative kammic weights associated with dealing with animals and humans (and even among humans). For example, it is very difficult to be born human; thus even saying a hurtful thing to a human (especially to an Ariya or a Noble One) could have a thousand-fold kammic weight compared to killing an animal; see, “How to Evaluate Weights of Different Kamma.”

Cũng cần hiểu “trọng lượng kamma” tương đối khi liên hệ với loài vật và con người (và ngay cả giữa người với người). Ví dụ, rất khó để được sinh làm người; vì vậy, chỉ một lời xúc phạm một con người (đặc biệt là một Ariya, tức bậc Thánh) có thể mang trọng lượng kammagấp nghìn lần so với việc giết một con vật; xem “How to Evaluate Weights of Different Kamma.”

Another key concept is that one does NOT need to worry about the past kamma. The role of kamma has been exaggerated; see, “What is Kamma? Does Kamma Determined Everything?”. Nibbāna is not attained via the removal of āsavā or cravings; see “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.”

Một khái niệm then chốt khác là ta KHÔNG cần lo lắng về kamma quá khứ. Vai trò của kamma đã bị phóng đại; xem “What is Kamma? Does Kamma Determined Everything?”. Nibbāna không đạt được bằng việc loại bỏ āsavā hay tham ái; xem “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.”

The main thing is not to repeat the same mistakes. The more one stays away from the ten defilements, it automatically BECOMES easier. It is like pushing a stalled car: initially hard, but it becomes easier when it starts moving.

Điều chính yếu là đừng lặp lại những sai lầm cũ. Càng tránh xa mười ô nhiễm thì tự nhiên sẽ TRỞ NÊN dễ hơn. Nó giống như đẩy một chiếc xe chết máy: lúc đầu khó, nhưng khi xe lăn bánh thì dễ dần.

Nibbāna is NOT removing everything from the mind, just removing the defilements: Nibbāna is rāgakkhaya (greed elimination), Nibbāna is dosakkhaya (hate elimination), Nibbāna is mohakkhaya (delusion elimination); those three are more synonyms for Nibbāna.

Nibbāna KHÔNG phải là xóa sạch mọi thứ khỏi tâm, mà là trừ bỏ các ô nhiễm: Nibbāna là rāgakkhaya (diệt tham), Nibbāna là dosakkhaya (diệt sân), Nibbāna là mohakkhaya (diệt si); ba thuật ngữ này cũng là các đồng nghĩa của Nibbāna.

Thus one sees Nibbāna with a thought (citta) that is devoid of rāga (greed), dosa (hate), and moha (delusion). This PURE MIND does not want to be burdened with a “material existence” anywhere in the 31 realms; see, “What are Rūpa? Relation to Nibbāna.”

Do đó, người ta “thấy” Nibbāna bằng một sát-na tâm (citta) không có rāga (tham), dosa (sân) và moha (si). CÁI TÂM TRONG SÁNG này không còn muốn gánh nặng “sự hiện hữu vật chất” ở bất kỳ cõi nào trong 31 cõi; xem “What are Rūpa? Relation to Nibbāna.”

By the way, citta is pronounced “chiththa”; see “‘Tipiṭaka English’ Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1,” “Pāli Glossary – (A-K)” and “Pāli Glossary – (L-Z).”

Nhân tiện, citta phát âm “chiththa”; xem “‘Tipiṭaka English’ Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1,” “Pāli Glossary – (A-K)” và “Pāli Glossary – (L-Z).”

The suffering is a direct result of having a “material aspect” associated with the mind: that material body is subject to decay and death. The mind gets associated with a body that it gets “attached” to with greed, hate, and ignorance. If you look at the 31 realms of “this world” (see, “The Grand Unified Theory of Dhamma”):

Khổ đau trực tiếp phát sinh từ việc có một “phần vật chất” gắn với tâm: thân vật chất ấy phải chịu già và chết. Tâm kết hợp với một thân mà nó “chấp thủ” bởi tham, sân, si. Nếu xét 31 cõi của “thế giới này” (xem “The Grand Unified Theory of Dhamma”):

It is clear that suffering is there in the lowest five realms — including the human realm — where all three (greed, hate, ignorance) can be present; the bodies of beings in these realms are generally denser and subject to decay and diseases. Of course, there is unimaginable suffering in the lowest four realms.

Rõ ràng khổ hiện diện ở năm cõi thấp nhất — kể cả cõi người — nơi cả ba (tham, sân, si) đều có thể hiện hữu; thân của chúng sinh ở các cõi này thường thô nặng và chịu già bệnh. Dĩ nhiên, nỗi khổ ở bốn cõi thấp nhất là không thể tưởng tượng.

However, the human realm (#5) is unique, because one COULD attain Nibbāna as a human, even though they are also subject to bodily pains, decay, and diseases.

Tuy vậy, cõi người (thứ 5) là đặc biệt, vì con người CÓ THỂ chứng đắc Nibbāna, dù vẫn chịu đau đớn thân xác, già và bệnh.

In the deva lokā (realms 6–11), hate is not there and suffering is less. And the bodies of devā are less dense and not subject to physical ailments (until death of course).

Ở deva lokā (các cõi 6–11), không có sân nên khổ ít hơn. Thân của devā vi tế hơn và không mắc bệnh tật thân xác (tất nhiên cho đến khi chết).

In the Brahma lokā (realms 12–31), hate and greed are absent, and suffering is even less. They have very fine (less-dense) bodies and no physical ailments.

Ở Brahma lokā (các cõi 12–31), không có sân và tham, nên khổ còn ít hơn. Họ có thân rất vi tế (rất nhẹ) và không có bệnh tật thân xác.

However, since ignorance is there in all 31 realms, a complete, absolute state of happiness is absent anywhere in the 31 realms. Even if one is born in a deva or Brahma world, one will eventually end up in the lowest four realms (unless one has attained the Sotāpanna or a higher stage of Nibbāna).

Tuy nhiên, vì si mê còn hiện hữu trong cả 31 cõi, nên không có hạnh phúc trọn vẹn, tuyệt đối ở bất kỳ cõi nào. Dù sinh về cõi deva hay Brahma, rốt cuộc rồi cũng sẽ rơi xuống bốn cõi thấp nhất (trừ khi đã chứng Sotāpanna hay tầng cao hơn của Nibbāna).

The suffering is of course unimaginably intense in the lower realms.

Dĩ nhiên, khổ ở các cõi thấp là không thể tưởng tượng nổi.

This is the key message of the Buddha: He said that suffering never ends as long as one returns to “this world of 31 realms” when one dies (i.e., unless one attains Nibbāna).

Đây là thông điệp then chốt của Đức Phật: Ngài dạy rằng khổ sẽ không bao giờ dứt chừng nào người ta còn quay lại “thế giới 31 cõi” sau khi chết (tức là trừ khi chứng Nibbāna).

Suffering ends with Arahant’s death; no more births in this world of 31 realms.

Khổ chấm dứt khi một Arahant mệnh chung; không còn tái sinh trong thế giới 31 cõi nữa.

However, one could get depressed thinking that Arahanthood is “annihilation”; but that is not true. One just needs to follow the Path step-by-step; see, “Is It Necessary for a Buddhist to Eliminate Sensual Desires?” and “Mahā Cattārisaka Suttā (Discourse on the Great Forty).”

Tuy nhiên, có người có thể chán nản khi nghĩ rằng quả vị Arahant là “tiêu diệt hoàn toàn”; nhưng điều đó không đúng. Chỉ cần đi theo Con Đường từng bước một; xem “Is It Necessary for a Buddhist to Eliminate Sensual Desires?” và “Mahā Cattārisaka Suttā (Discourse on the Great Forty).”

Therefore, one could visualize a gradual decrease in suffering as one eliminates hate, greed, and ignorance in that order.

Do đó, có thể hình dung sự suy giảm dần dần của khổ khi lần lượt loại trừ sân, tham và si theo thứ tự ấy.

And one CAN experience this happiness called nirāmisa sukha in this human life itself, all the way up to Nibbāna; see, “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha.” That is the uniqueness of human birth.

Và người ta CÓ THỂ trải nghiệm loại hạnh phúc gọi là nirāmisa sukha ngay trong kiếp người này, cho đến tận Nibbāna; xem “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha.” Đó là nét độc đáo của thân người.

When the mind “starts thinking” about a given thought object (ārammaṇa), say a visual object, it starts as “just seeing”; this is the citta But within a fraction of a second, the mind starts adding defilements (based on greed, hate, ignorance), if that object is “of interest.”

Khi tâm “bắt đầu nghĩ” về một đối tượng (ārammaṇa), chẳng hạn một cảnh thấy, nó khởi đầu chỉ là “thấy mà thôi”; đó là giai đoạn citta. Nhưng chỉ trong khoảnh khắc, tâm bắt đầu thêm các ô nhiễm (dựa trên tham, sân, si) nếu đối tượng ấy “gợi quan tâm”.

It develops further thoughts defiled by greed, hate, and ignorance (possibly a combination) by going around and around that thought object and ends up in the “defiled thought” (viññāṇa) stage even before one realizes it; see, “Amazingly Fast Time Evolution of a Thought (Citta).”

Tâm tiếp tục triển khai các ý nghĩ bị nhiễm bởi tham, sân, si (có thể kết hợp) bằng cách xoay quanh đối tượng ấy và đi đến giai đoạn “tâm bị nhiễm” (viññāṇa) trước cả khi ta kịp nhận ra; xem “Amazingly Fast Time Evolution of a Thought (Citta).”

This is also described in Paṭicca Samuppāda; see, “Paṭicca Samuppāda – ‘Pati + Ichcha’ + ‘Sama + Uppada’,” and the links below that. Viññāṇa is a citta that is defiled by rāga (greed), dosa (hatred), and moha (ignorance).

Điều này cũng được mô tả trong Paṭicca Samuppāda; xem “Paṭicca Samuppāda – ‘Pati + ichcha’ + ‘Sama + uppada’,” và các liên kết bên dưới. Viññāṇa là một citta bị nhiễm bởi rāga (tham), dosa (sân), và moha (si).

Paṭicca Samuppāda, which is Buddha Dhamma, is discussed in detail in the series, “Paṭicca Samuppāda in Plain English.”

Paṭicca Samuppāda, vốn là Dhamma của Đức Phật, được bàn chi tiết trong loạt bài “Paṭicca Samuppāda in Plain English.”

When rāga, dosa, and moha are removed from the mind, cittā (plural of citta) become pabhassara (bright); there are no more defilements there clouding the cittā. At this stage, it is said that the pure citta “sees Nibbāna”; see, “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

Khi rāga, dosa và moha được loại khỏi tâm, các cittā (số nhiều của citta) trở nên pabhassara (sáng trong); không còn ô nhiễm che mờ cittā. Ở giai đoạn này, nói rằng citta thanh tịnh “thấy Nibbāna”; xem “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

After one attains Nibbāna with one citta, the cittā fall back to the “normal state” and the person lives like an average human (but without doing anything with greed, hate, and ignorance) until the kammic energy of the kamma seed that started the present life is exhausted.

Sau khi chứng Nibbāna bằng một citta, cittā trở về “trạng thái bình thường” và người ấy sống như một người bình thường (nhưng không làm gì với tham, sân, si) cho đến khi năng lượng kamma của hạt giống kamma mà khởi sinh đời hiện tại cạn hết.

At death (called Parinibbāna), the mind of an Arahant does not grab (upādāna) another kamma seed (even if there may be many kamma seeds), and thus there is no further rebirth. The mind becomes free of a “body” that can be subjected to decay and death. That is Nibbāna, “complete Nivana” or “complete cooling down.”

Khi mạng chung (gọi là Parinibbāna), tâm của một Arahant không chấp thủ (upādāna) một hạt giống kamma nào khác (dù có thể còn nhiều hạt kamma), do đó không còn tái sinh. Tâm thoát khỏi một “thân” phải chịu già và chết. Đó là Nibbāna, “Nivana trọn vẹn” hay “sự mát dịu trọn vẹn.”

We are bound to this rebirth process due to two causes: avijjā and taṇhā. The first version of taṇhā is lobha, the intense greed, which could quickly turn to dosa (strong hate) when someone else gets in the way. Thus those two causes of avijjā and taṇhā effectively become three: lobha, dosa, and moha.

Chúng ta bị trói buộc vào tiến trình tái sinh do hai nguyên nhân: avijjā và taṇhā. Dạng đầu của taṇhā là lobha, tức tham mãnh liệt, có thể nhanh chóng chuyển thành dosa (sân mạnh) khi ai đó cản trở. Vì vậy, hai nguyên nhân avijjā và taṇhā thực chất thành ba: lobha, dosa và moha.

Even though dosa arises due to lobha, dosa brings about the worst vipāka: rebirth in the niraya (hell), where the suffering is optimum. Thus dosa has origins in the four greed-based “somanassa sahagata, diṭṭhi sampayutta citta.”

Dù dosa khởi do lobha, dosa mang lại vipāka nặng nề nhất: tái sinh vào niraya (địa ngục), nơi khổ đau cực điểm. Do đó, dosa có gốc trong bốn loại “somanassa sahagata, diṭṭhi sampayutta citta” dựa trên tham.

When diṭṭhi is removed at the Sotāpanna stage, all four greed-based citta stop arising. At that stage, lobha and dosa become rāga and paṭigha, which are then removed successively at the Sakadāgāmī and Anāgāmī Avijjā keeps reducing at each stage of Nibbāna and is removed at the Arahant stage.

Khi diṭṭhi được đoạn trừ ở tầng Sotāpanna, cả bốn loại citta dựa trên tham đều không còn khởi. Khi ấy, lobha và dosa trở thành rāga và paṭigha, rồi lần lượt được đoạn trừ ở các tầng Sakadāgāmī và Anāgāmī. Avijjā giảm dần ở mỗi tầng của Nibbāna và được diệt trừ ở tầng Arahant.

When rāga, dosa, and moha cannot arise in the mind, that mind (and thus cittā) are devoid (suñña) of them. That is the purified state of a citta, or a pabhassara viññāṇa (consciousness devoid of defilements), i.e., paññā (wisdom). See, “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

Khi rāga, dosa và moha không còn có thể khởi lên trong tâm, tâm ấy (và do đó các cittā) trống vắng (suñña) chúng. Đó là trạng thái thanh tịnh của citta, hay pabhassara viññāṇa (thức không ô nhiễm), tức paññā (trí tuệ). Xem “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

Anidassana implies something that is not visible. Thus, anidassana viññāṇa means “viññāṇa cannot be seen.” See, “Anidassana Viññāṇa – What It Really Means.”

Anidassana hàm ý điều không thể thấy. Vì vậy, anidassana viññāṇa nghĩa là “viññāṇa không thể được thấy.” Xem “Anidassana Viññāṇa – What It Really Means.”

The forefathers of Mahāyāna Buddhism could not grasp the concept of Nibbāna, so they came up with misleading descriptions including that of Sunyata: see, “What is Sunyata or Suññatā (Emptiness)?.”

Những vị tiền bối của Phật giáo Mahāyāna đã không nắm được khái niệm Nibbāna, nên đã đưa ra các mô tả sai lệch, kể cả về Sunyata; xem “What is Sunyata or Suññatā (Emptiness)?.”

Even among the current Theravāda Buddhists, there are many debates about what is meant by Nibbāna. That is sad to see.

Ngay cả trong số các Phật tử Theravāda hiện nay cũng có nhiều tranh luận về ý nghĩa của Nibbāna. Thật đáng buồn khi thấy điều đó.

When rāga, dosa, and moha are removed, a citta stops going around and around a given thought object (ārammaṇa). This “wheeling” is what fuels the saṁsāric journey. Thus stopping this process is called “taking off the wheels of the saṁsāric”

Khi rāga, dosa và moha được đoạn trừ, một citta ngừng xoay đi xoay lại quanh một đối tượng (ārammaṇa). Sự “lăn bánh” này chính là cái tiếp nhiên liệu cho hành trình saṁsāra. Do đó, dừng tiến trình này được gọi là “tháo bánh xe của cỗ xe saṁsāra”.

The Pāli (and Sinhala) word for a vehicle is “riya,” and stopping of the “riya” is called “Ariya”; one who has taken the wheels off the vehicle for the saṁsāric journey is called an “Ariya.” Thus contrary to popular usage, “Aryan” (with racial implications) has nothing to do with a Noble Person; it is Ariya.

Từ Pāli (và Sinhala) cho “cỗ xe” là “riya”, và việc dừng “riya” được gọi là “Ariya”; người đã tháo bánh xe khỏi cỗ xe cho hành trình saṁsāra được gọi là “Ariya”. Vì vậy, trái với cách dùng phổ biến, “Aryan” (hàm ý về chủng tộc) không liên quan đến một Bậc Thánh; mà là Ariya.

Therefore, it is clear that “Ariya” has nothing to do with a race, “Āryan.”

Vì thế, rõ ràng “Ariya” không liên quan gì đến một chủng tộc, “Āryan”.

Furthermore, “viriya” (“vi” + “riya”) means staying away from the “wheeling process” (and the effort to do so). Therefore, viriya means actively engaging in Satipaṭṭhāna and Ānāpānasati; see, “Satipaṭṭhāna Suttā – Relevance to Suffering in This Life.”

Hơn nữa, “viriya” (“vi” + “riya”) nghĩa là tránh xa “tiến trình lăn bánh” (và nỗ lực làm như vậy). Do đó, viriya là tích cực thực hành Satipaṭṭhāna và Ānāpānasati; xem “Satipaṭṭhāna Suttā – Relevance to Suffering in This Life”.

Anyone who has at least attained the first stage of Nibbāna, i.e., Sotāpanna, can be called an Ariya, or a Noble Person. This is because the “āsavā” or deep-seated cravings that a Sotāpanna have, is been permanently removed.

Bất kỳ ai đã ít nhất chứng được tầng đầu tiên của Nibbāna, tức Sotāpanna, đều có thể gọi là Ariya, hay Bậc Thánh. Vì các “āsavā” hay những ham muốn ăn sâu của một Sotāpanna đã được đoạn trừ vĩnh viễn.

All the āsavā are removed at Nibbāna; thus “Āsavakkhaya” (elimination of āsavā) is another synonym for Nibbāna. People who had been on the lowest social ladder or lowest caste at the time of the Buddha could become Ariyā or Noble Persons.

Tất cả āsavā đều được đoạn trừ nơi Nibbāna; do đó “Āsavakkhaya” (diệt các āsavā) là một đồng nghĩa khác của Nibbāna. Những người ở tầng lớp thấp nhất vào thời Đức Phật cũng có thể trở thành Ariyā hay Bậc Thánh.

When one sees Nibbāna, one’s mind does not crave anything “in this world” of 31 realms. There is nothing for the last citta (cuti citta, pronounced “chuthi chiththa”) of this life (at death) to grab (nothing to upādāna) and to start a new birth in “this world”, and the mind becomes free.

Khi thấy Nibbāna, tâm không còn ham muốn bất cứ điều gì “trong thế giới” 31 cõi này. Không còn gì để citta cuối cùng (cuti citta, phát âm là “chuthi chiththa”) của kiếp sống này (phút lâm chung) nắm giữ (không có gì để upādāna) nhằm khởi một tái sinh mới trong “thế giới” này, và tâm được giải thoát.

The mind becomes PERMANENTLY pure and permanently detached from any type of physical body, dense or fine.

Tâm trở nên thanh tịnh VĨNH VIỄN và vĩnh viễn lìa khỏi mọi loại thân vật chất, dù thô hay tế.

Thus, an Arahant will not be reborn in “this material world” of 31 realms (see “The Grand Unified Theory of Dhamma”), i.e., one attains Parinibbāna. He/she is “gone” from “this world” of 31 realms. The suffering stops permanently.

Vì thế, một Arahant sẽ không tái sinh trong “thế giới vật chất” 31 cõi này (xem “The Grand Unified Theory of Dhamma”), tức chứng Parinibbāna. Vị ấy “biến mất” khỏi “thế giới” 31 cõi. Khổ đau chấm dứt vĩnh viễn.

Thus, it is pretty clear WHAT Nibbāna is: it stops the rebirth process. What is hard to understand is WHY stopping the rebirth process can relieve all suffering.

Như vậy, Nibbāna là GÌ thì khá rõ: nó chấm dứt tiến trình tái sinh. Điều khó hiểu là VÌ SAO dừng tái sinh lại diệt hết khổ đau.

No matter how much hardship one has endured, one likes to live. This is true for a human or a lowly worm. For any living being, the most precious thing is its life. When one starts understanding the “big picture of the Buddha,” one will slowly start seeing the dangers of staying in this endless rebirth process.

Bất kể đã chịu bao nhiêu khổ cực, ai cũng muốn sống. Điều này đúng với con người hay cả một con sâu nhỏ bé. Với mọi chúng sinh, quý giá nhất là mạng sống. Khi bắt đầu hiểu “bức tranh lớn của Đức Phật”, người ta sẽ dần thấy hiểm họa của việc ở lại trong vòng tái sinh bất tận này.

Other analyses of Nibbāna can be found in, “Nirodha and Vaya – Two Different Concepts” and “Difference Between Giving up Valuables and Losing Interest in Worthless”, …………

Những phân tích khác về Nibbāna có thể xem ở “Nirodha and Vaya – Two Different Concepts” và “Difference Between Giving up Valuables and Losing Interest in Worthless”, …………

Also, see the new section: “Buddhism – In Charts.”

Ngoài ra, xem mục mới: “Buddhism – In Charts.”