Anattā (Mundane Interpretation) – No “Unchanging Self” / Anattā (Giải thích thông tục) – Không có “Cái ngã bất biến”

December 5, 2018; revised March 6, 2021; August 29, 2022

Ngày 5/12/2018, sửa đổi ngày 6/3/2021, ngày 29/8/2022

Anatta is Not About a “Self”

Anatta Không Nói Về “Ngã”

  1. These days, most people translate the key Pāli word “anatta” simply as “no-self.” However, just by looking at a few occurrences of “anatta” in the Tipiṭaka, we can see that it needs to be interpreted differently, depending on the context.

Ngày nay, hầu hết mọi người dịch từ Pāli quan trọng “anatta” đơn giản là “vô ngã.” Tuy nhiên, chỉ cần xem vài chỗ xuất hiện của “anatta” trong Tipiṭaka là có thể thấy nó cần được hiểu khác nhau tùy theo ngữ cảnh.

  • The words “attha,” “atta,” and “attā” can have many different meanings depending on the context.

Các từ “attha,” “atta,” và “attā” có thể mang nhiều nghĩa khác nhau tùy theo ngữ cảnh.

  • Even in English, there are cases like this: The word “right” can mean two different things “you are right” and “turn right.” Even though it is pronounced the same way, “write” means something entirely different from those meanings of “right.”

Ngay cả trong tiếng Anh cũng có trường hợp tương tự: từ “right” có thể mang hai nghĩa khác nhau — “you are right” (bạn đúng) và “turn right” (rẽ phải). Dù phát âm giống nhau, “write” lại mang nghĩa hoàn toàn khác so với “right.”

  • An easy way to remember the true meaning of anatta is to understand what is meant by “sabbe dhammā anattā” in the “Uppādā Sutta (AN 3.136).” Here, “dhammā” refers not to Buddha Dhamma but to “dhammā” (plural) that bears everything in this world. This is the dhammā in “Ye dhammā hetuppabhavā, Tesaṁ hetuṁ tathāgato āha” or “any dhammā giving rise to this world arises due to three ‘saŋ’ of lobha, dosa, moha as explained by the Buddha.” See #6 below. Thus, all such dhammā are without essence (anattā). [“Ye dhammā hetuppabhavā, Tesaṁ hetuṁ tathāgato āha; Tesañca yo nirodho, Evaṁvādī mahāsamaṇo”ti.]

Một cách dễ nhớ ý nghĩa thật của anatta là hiểu rõ cụm “sabbe dhammā anattā” trong “Uppādā Sutta (AN 3.136).” Ở đây, “dhammā” không chỉ Dhamma của Đức Phật mà là các “dhammā” (số nhiều) nâng đỡ mọi sự trong thế giới này.
Đây chính là dhammā trong câu “Ye dhammā hetuppabhavā, Tesaṁ hetuṁ tathāgato āha,” nghĩa là “mọi dhammā tạo nên thế giới này đều khởi do ba yếu tố ‘saŋ’ là lobha, dosa, moha như Đức Phật đã dạy.” Xem mục #6 dưới đây. Do đó, tất cả các dhammā ấy đều không có bản chất (anattā). [“Ye dhammā hetuppabhavā, Tesaṁ hetuṁ tathāgato āha; Tesañca yo nirodho, Evaṁvādī mahāsamaṇo”ti.]

Ānanda Sutta (SN 44.10)

Ānanda Sutta (SN 44.10)

  1. Even though this is a bit deep sutta, “WebLink: suttacentral: Ānanda Sutta (SN 44.10)” provides an excellent basis to start a discussion on Just as now, many people in the days of the Buddha wondered whether a “self” or a “soul” (attā) exists. That is, of course, the ordinary meaning of attā.

Dù đây là một sutta khá sâu, “WebLink: suttacentral: Ānanda Sutta (SN 44.10)” là nền tảng thích hợp để bắt đầu bàn luận về anatta. Cũng như hiện nay, nhiều người thời Đức Phật thắc mắc liệu có tồn tại “cái ngã” hay “linh hồn” (attā) hay không. Dĩ nhiên, đó là nghĩa thông tục của attā.

  • Vacchagotta comes to the Buddha and asked: “Kiṁ nu kho, bho Gotama, atthattā ti?” OR “Master Gotama, is it correct to say that there is a ‘self’?”

Vacchagotta đến gặp Đức Phật và hỏi: “Kiṁ nu kho, bho Gotama, atthattā ti?” HAY “Bạch Tôn giả Gotama, có đúng khi nói rằng có một ‘cái ngã’ không?”

  • Note that “atthattā” is “atthi attā” where “atthi” means “exists” and (as Vacchagotta meant in this case) “attā” means “self.” Thus, by saying “atthattā,” Vacchagotta meant: “is it correct to say a self exists.”

Lưu ý rằng “atthattā” là dạng rút gọn của “atthi attā,” trong đó “atthi” nghĩa là “tồn tại,” và (theo ý của Vacchagotta) “attā” nghĩa là “cái ngã.” Như vậy, khi nói “atthattā,” ông ta muốn hỏi “có đúng khi nói rằng cái ngã tồn tại không.”

  1. The Buddha remained silent, and Vacchagotta asked the question in the negative form. The second time, he asked: “Kiṁ pana, bho Gotama, natthattā ti?” or, “Master Gotama, is it not correct to say that there is no self?” Seeing that the Buddha refused to answer his question, Vacchagotta got up and left.

Đức Phật im lặng, và Vacchagotta hỏi lại ở thể phủ định. Lần thứ hai, ông ta hỏi: “Kiṁ pana, bho Gotama, natthattā ti?” nghĩa là “Bạch Tôn giả Gotama, có phải không đúng khi nói rằng có cái ngã chăng?” Thấy Đức Phật không trả lời, Vacchagotta đứng dậy và rời đi.

  • Note that “natthattā” is made up of three words: “na atthi attā,” which negates “atthattā.”

Lưu ý rằng “natthattā” gồm ba từ “na atthi attā,” phủ định của “atthattā.”

  • I have discussed some of these word combinations in Pāli: “Kāmaccandha and Icca – Being Blinded by Cravings.”

Tôi đã thảo luận về một số cách ghép từ kiểu này trong Pāli: “Kāmaccandha and Icca – Being Blinded by Cravings.”

Buddha Rejected Both “Self” and “No-Self”

Đức Phật Bác Bỏ Cả “Ngã” Lẫn “Vô Ngã”

  1. When Vacchagotta left, Ven. Ānanda asked why the Buddha did not answer the question.

Khi Vacchagotta rời đi, Tôn giả Ānanda hỏi vì sao Đức Phật không trả lời.

  • The Buddha explained that if he answered positively (i.e., there is a “self”), then he would agree with those who had the wrong view that such a “self” exists. This view is called sassatavāda, or the belief that there is an “everlasting entity” (these days also called “a soul”). [sassatavāda: [m.] eternalism.]

Đức Phật giải thích rằng nếu Ngài trả lời khẳng định (tức có “cái ngã”), thì Ngài sẽ đồng thuận với những người có tà kiến cho rằng có một “ngã” tồn tại. Quan điểm đó gọi là sassatavāda, hay niềm tin rằng có một “thực thể thường tồn” (ngày nay còn gọi là “một linh hồn”). [sassatavāda: [danh từ giống đực] chủ trương về sự tồn tại vĩnh cửu.]

  • If answered in the negative (i.e., there is “no-self”), then he would agree with those who had the wrong view that such a “self” does not exist. That is called ucchedavāda, or the belief that the body’s death is the “end of a person,” i.e., no rebirth. [ucchedavādī: [m.] one who professes the doctrine of annihilation.]

Nếu Ngài trả lời phủ định (tức “không có cái ngã”), thì sẽ đồng thuận với những người có tà kiến cho rằng một “cái ngã” như thế không tồn tại. Quan điểm ấy gọi là ucchedavāda, hay niềm tin rằng không có gì tồn tại sau khi thân xác chết. [ucchedavādī: [danh từ giống đực] người chủ trương thuyết đoạn diệt.]

  • The Buddha rejected both views of “self” (sassatavāda) and “no-self” (ucchedavāda).

Đức Phật bác bỏ cả hai quan điểm: “có ngã” (sassatavāda) và “vô ngã” (ucchedavāda).

A Rare Correct Translation of Anatta at Sutta Central

Một Bản Dịch Hiếm Hoi Đúng Về Anatta Tại Sutta Central

  1. Just from that verse, it is clear that if one takes “anatta” as “no-self,” one has the wrong view taken by one faction of brahmins in the days of the Buddha: that of ucchedavāda.

Chỉ cần dựa vào đoạn kệ đó, có thể thấy rằng nếu hiểu “anatta” là “vô ngã” (theo nghĩa “không có cái tôi”), thì đó chính là tà kiến của một nhóm brahmin thời Đức Phật: chủ trương ucchedavāda.

Tôi ngạc nhiên khi bản dịch tiếng Anh tại Sutta Central nêu chính xác điều tôi đã giải thích ở mục #4 trên; xem “WebLink: suttacentral: Ānanda Sutta (SN 44.10).” Dẫn nguyên văn bản dịch đó:

  • “If, Ānanda, when I was asked by the wanderer Vacchagotta, ‘Is there a self?’ I had answered, ‘There is a self,’ this would have been siding with those ascetics and brahmins who are eternalists. And if, when he asked, ‘Is there no self?’ I had answered, ‘There is no self.’ That would have been siding with those ascetics and brahmins who are annihilationists.”

“Này Ānanda, nếu khi du sĩ Vacchagotta hỏi ta: ‘Có cái ngã chăng?’ mà ta trả lời: ‘Có cái ngã,’ thì điều đó đồng nghĩa đứng về phía các vị tu khổ hạnh và brahmin chủ trương thường kiến. Còn nếu khi ông ta hỏi: ‘Không có cái ngã chăng?’ mà ta trả lời: ‘Không có cái ngã,’ thì điều đó đồng nghĩa đứng về phía các vị tu khổ hạnh và brahmin chủ trương đoạn diệt.”

  • So, the translation of this verse is the same as mine. But the Sutta Central translation of the next verse uses the same meaning of “no-self” in “sabbe dhammā anattā” and gets into a contradiction, as we discuss now.

Như vậy, bản dịch câu này hoàn toàn trùng khớp với cách hiểu của tôi. Tuy nhiên, bản dịch tại Sutta Central ở câu tiếp theo lại dùng cùng một nghĩa “vô ngã” cho cụm “sabbe dhammā anattā,” dẫn đến mâu thuẫn, như sẽ phân tích dưới đây.

Sabbe Dhammā Anattā

Sabbe Dhammā Anattā

  1. Then the Buddha told Ven. Ānanda that any discussion on this topic would confuse Vacchagotta because he would then get mixed up with the deeper meaning of “anatta” in “sabbe dhammā anattā.” That refers to anatta nature: “Ahañcānanda, vacchagottassa paribbājakassa ‘atthattā’ti puṭṭho samāno ‘atthattā’ti byākareyyaṁ, api nu me taṁ, ānanda, anulomaṁ abhavissa ñāṇassa uppādāya: ‘sabbe dhammā anattā’ti?” “No hetaṁ, Bhante.” [See “What are Dhamma? – A Deeper Analysis” and “What are rūpa? – Dhamma are rūpa too!”]

Sau đó, Đức Phật nói với Tôn giả Ānanda rằng việc bàn luận thêm về chủ đề này sẽ khiến Vacchagotta rối trí, vì ông ta sẽ lẫn lộn với ý nghĩa sâu xa hơn của “anatta” trong câu “sabbe dhammā anattā.” Câu này chỉ về bản chất anatta:  “Ahañcānanda, vacchagottassa paribbājakassa ‘atthattā’ti puṭṭho samāno ‘atthattā’ti byākareyyaṁ, api nu me taṁ, ānanda, anulomaṁ abhavissa ñāṇassa uppādāya: ‘sabbe dhammā anattā’ti?” “No hetaṁ, Bhante.” [Xem “What are Dhamma? – A Deeper Analysis” và “What are rūpa? – Dhamma are rūpa too!”]

  • That is the confusion most people have today. They equate “anatta nature” in “sabbe dhammā anattā” with the “no-self” meaning of “anattā.”

Đây chính là sự nhầm lẫn phổ biến ngày nay. Họ đồng nhất “bản chất anatta” trong “sabbe dhammā anattā” với nghĩa “vô ngã” của “anattā.”

  • “Sabbe dhammā anattā” needs to be translated as “all dhammā are of anatta nature,” i.e., “without essence,” and that one would become “anattā” or “without refuge” if one does not comprehend the anatta [Anattā meaning: 1. without essence, 2. without refuge or not in control.]

“Sabbe dhammā anattā” cần được dịch đúng là “tất cả dhammā đều mang bản chất anatta,” nghĩa là “không có bản chất,” và rằng ai không hiểu được bản chất anatta thì sẽ trở nên “anattā” — tức “không nơi nương tựa.” [Anattā có nghĩa: 1. không có bản chất; 2. không nơi nương tựa hoặc không kiểm soát được.]

  1. In the Sutta Central translation, the same mundane meaning (“no-self”) is used for anatta in “sabbe dhammā anattā.”

Trong bản dịch của Sutta Central, nghĩa thông tục “vô ngã” tiếp tục được gán cho anatta trong “sabbe dhammā anattā.”

  • The verse in #6 in the Sutta Central translation is: “If, Ānanda, when I was asked by the wanderer Vacchagotta, ‘Is there a self?’ I had answered, ‘There is a self,’ would this have been consistent on my part with the arising of the knowledge that ‘all phenomena are nonself’?”

Đoạn trong #6 của bản dịch Sutta Central ghi: “Này Ānanda, nếu khi du sĩ Vacchagotta hỏi ta ‘Có cái ngã chăng?’ mà ta trả lời ‘Có cái ngã,’ thì điều đó có nhất quán với tri kiến rằng ‘mọi hiện tượng đều vô ngã’ chăng?”

  • First, “all phenomena are non-self” does not make sense. Dhammā cannot have a “self” anyway. Here, the correct translation is, “all phenomena are of no essence.” We will discuss this in detail later.

Trước hết, câu “mọi hiện tượng đều vô ngã” là vô lý, vì Dhammā vốn không thể có “cái ngã.” Bản dịch đúng phải là “mọi pháp đều không có bản chất.” Phần này sẽ được bàn chi tiết sau.

  • Furthermore, that translation, “all phenomena are non-self,” is self-contradictory to the Sutta Central translation of previous verses in #5 above, where both “self” and “no-self” were shown to be rejected by the Buddha.

Hơn nữa, cách dịch “mọi hiện tượng đều vô ngã” này mâu thuẫn ngay với chính bản dịch Sutta Central ở đoạn #5, nơi Đức Phật đã bác bỏ cả hai quan điểm “có ngã” và “vô ngã.”

The Danger in Translating Suttā Word-by-Word

Nguy hiểm trong Việc dịch Suttā Từng Chữ Một

  1. That is the danger in translating suttā word-by-word, without grasping the real meanings of Pāli words and understanding that meanings depend on the context.

Đó chính là mối nguy khi dịch suttā từng chữ mà không nắm được ý nghĩa thật của các từ Pāli và không hiểu rằng nghĩa của chúng phụ thuộc vào ngữ cảnh.

  • Therefore, it should be quite clear that Vacchagotta’s confusion is not different from the misunderstanding that many people have today.

Do đó, rõ ràng sự hoang mang của Vacchagotta không khác gì sự hiểu lầm mà nhiều người mắc phải hiện nay.

  • However, Vacchagotta could grasp that distinction later on and became a Ven. Vacchagotta became an Arahant.

Tuy nhiên, về sau Vacchagotta đã hiểu được sự khác biệt đó và xuất gia làm bhikkhu. Tôn giả Vacchagotta đã chứng quả Arahant.

  • I sincerely hope those with the wrong understanding will also be able to see the truth at some point.

Tôi chân thành hy vọng những người hiểu sai cũng sẽ nhận ra sự thật vào một thời điểm nào đó.

  1. The deeper meaning of “anatta” will become clear as we discuss this in detail. See, “Paṭicca Samuppāda – Essential Concepts.” Without understanding those more basic concepts, it is dangerous to translate a given key Pāli word like anatta using a generic English word(s).

Ý nghĩa sâu xa của “anatta” sẽ dần rõ khi chúng ta bàn chi tiết. Xem “Paṭicca Samuppāda – Essential Concepts.” Nếu chưa hiểu rõ các khái niệm nền tảng ấy, việc dịch một từ Pāli trọng yếu như anatta bằng các từ tiếng Anh thông thường là rất nguy hiểm.

  • For now, we will postpone the discussion on the deeper meaning of “anatta” and focus on “attā” and “anattā” in the sense of “self” and “no-self.”

Tạm thời, ta sẽ hoãn phần thảo luận về ý nghĩa sâu của “anatta” và tập trung vào “attā” và “anattā” theo nghĩa “ngã” và “vô ngã.”

Which Realm Corresponds to an Unchanging “True Self”?

Cõi Nào Tương Ứng Với Một “Cái Ngã Chân Thật” Bất Biến?

  1. A given living being can be born in any of the 31 realms (a few realms are reserved for Anāgāmis); see, “31 Realms of Existence” and “31 Realms Associated with the Earth.”

Một chúng sinh có thể tái sinh vào bất kỳ cõi nào trong 31 cõi (một vài cõi chỉ dành cho các bậc Anāgāmi); xem “31 Realms of Existence” và “31 Realms Associated with the Earth.”

  • But the point is that a human could be born a deva or an animal in the next life. Would a dog have the same “self” as a human?

Điều cần thấy là một con người có thể tái sinh làm deva hoặc loài vật trong kiếp sau. Vậy con chó có “cái ngã” giống con người không?

  • So, it is quite clear that there is no “unchanging self.”

Vì thế, hiển nhiên không hề có “cái ngã bất biến.”

  1. On the other hand, a human does not just become a deva or an animal or a preta in the next life without underlying causes. It is not a random process.

Mặt khác, con người không ngẫu nhiên trở thành deva, thú vật hay preta trong đời sau. Đó không phải là một tiến trình ngẫu nhiên.

  • There is a continuation of the “lifestream” from this life to the next. One’s gati, and one’s kamma vipāka play key roles. I have discussed the critical and forgotten keyword gati (or gathi) in many posts.

Có một sự tiếp nối của “dòng sinh mệnh” từ đời này sang đời sau. Gati của một người và kamma vipāka đóng vai trò then chốt. Tôi đã bàn nhiều về từ khóa quan trọng nhưng bị lãng quên này — gati (hoặc gathi) — trong nhiều bài viết.

  • That is why it is incorrect to say there is “no-self.” There are “personality attributes” that flow from this life to the next.

Vì vậy, nói rằng “không có cái ngã” là sai. Có những “đặc tính nhân cách” tiếp nối từ đời này sang đời sau.

  • That is explained in Paṭicca Samuppāda (PS) or Dependent Origination. As we know, PS cycles start with “avijjā paccayā saṅkhāra” and go through “bhava paccayā jāti.” That explains how avijjā leads to future births (jāti).

Điều này được giải thích trong Paṭicca Samuppāda (PS) hay Duyên khởi. Như ta biết, chuỗi PS bắt đầu từ “avijjā paccayā saṅkhāra” và kéo dài đến “bhava paccayā jāti.” Điều đó giải thích cách avijjā dẫn đến những lần sinh (jāti) tương lai.

  • Roughly speaking, high levels of avijjā (or moha) lead to births in the apāyā.

Nói khái quát, mức độ avijjā (hay moha) càng cao thì dẫn đến sinh vào các cõi apāyā.

Summary

Tóm lược

  1. Therefore, from #10 and #11, we can see why the Buddha rejected both views of “an unchanging self” and “no-self.”

Vì vậy, từ các mục #10 và #11, ta thấy lý do Đức Phật bác bỏ cả hai quan điểm “cái ngã bất biến” và “vô ngã”.

  • Instead, there is a next life (birth) according to the principle of Paṭicca Samuppāda, which is cause and effect, just like in modern science. We will discuss PS later. However, it is easy to see this with an understanding of kamma and kamma vipāka.

Thay vào đó, có một đời sống kế tiếp (sinh) theo nguyên lý Paṭicca Samuppāda, tức nhân quả, tương tự như khoa học hiện đại. Ta sẽ bàn chi tiết về PS sau. Tuy nhiên, điều này có thể dễ dàng nhận thấy nếu hiểu rõ kamma và kamma vipāka.

  • Dasa akusala (and pāpa kamma or immoral deeds) lead to bad births, and dasa kusala (and puñña kamma or moral deeds) lead to good births.

Dasa akusala (và pāpa kamma hay nghiệp bất thiện) dẫn đến tái sinh xấu, còn dasa kusala (và puñña kamma hay nghiệp lành) dẫn đến tái sinh tốt đẹp.

  • This was discussed in: “Kilesa – Relationship To Akusala, Kusala, And Puñña Kamma.”

Điều này đã được bàn trong: “Kilesa – Relationship To Akusala, Kusala, And Puñña Kamma.”