The Grand Unified Theory of Dhammā – Introduction / Thuyết thống nhất lớn của Dhammā – giới thiệu

Revised 20/05/2016; 22/12/2018; 06/07/2019; 21/08/2019

Sửa Đổi ngày 20/05/2016; 22/12/2018; 06/07/2019; 21/08/2019

  1. According to Buddha Dhamma, EVERYTHING in existence can be put into four ultimate realities (paramattha):

Theo Dhamma của Đức Phật, MỌI SỰ vật hiện hữu có thể quy vào bốn thực tại tối hậu (paramattha):

  • Thoughts (citta)

Tư Tưởng (citta)

  • Thought qualities or mental factors (cetasika)

Các phẩm chất tư tưởng hay tâm sở (cetasika)

  • Matter (rūpa)

Vật Chất (rūpa)

  • Nibbāna

Nibbāna

These entities described in detail in the Tables and Summaries and Abhidhamma sections; see, “Abhidhamma – Introduction.”

Những thực thể này được mô tả chi tiết trong các phần Bảng Biểu và Tóm Lược và Abhidhamma; xem “Abhidhamma – Introduction.”

  • All existence “in this world” described in terms of the first three. And they are all conditional; each is born due to the presence of a cause. If there is no cause, none of these three will arise. That is the fundamental cause and effect (Paṭicca Samuppāda) in Buddha Dhamma.

Mọi hiện hữu “trong thế giới này” được mô tả bằng ba loại đầu tiên. Và tất cả đều là có điều kiện (hữu vi); mỗi thứ sinh khởi do có nguyên nhân (nhân). Nếu không có nhân, ba thứ ấy sẽ không khởi. Đó là nhân–quả căn bản (Paṭicca Samuppāda) trong Dhamma của Đức Phật.

  • Causes are numerous, but the root causes are six: greed, hate, ignorance, non-greed, non-hate, and nonignorance.

Nguyên nhân thì nhiều, nhưng các nguyên nhân gốc là sáu: tham, sân, si; vô tham, vô sân, vô si.

Nibbāna và ba thực thể kia loại trừ lẫn nhau (những sự việc (pháp) thuộc thế giới này vắng mặt trong Nibbāna); xem “WebLink: suttacentral: Paṭhamanibbānapaṭisaṁyutta Sutta (Ud 8.1)” (bản tiếng Anh: “WebLink: suttacentral: The First Discourse about Nibbāna”).

  1. Nibbāna results with the removal of the three roots of greed, hate, ignorance (rāgakkhyo, dosakkhayo, mohakkhayo Nibbānaṁ).

Nibbāna thành tựu khi diệt trừ ba nguyên nhân gốc tham, sân, si (rāgakkhyo, dosakkhayo, mohakkhayo Nibbānaṁ).

  • It is necessary to cultivate the three moral roots non-greed, non-hate, and non-ignorance first while in the mundane eightfold path. That allows one to comprehend Tilakkhaṇa (anicca, dukkha, anatta) and get to the Noble Eightfold Path; see, “Buddha Dhamma – In a Chart.”

Cần tu dưỡng trước hết ba gốc rễ thiện là vô tham, vô sân, vô si khi còn ở bát chánh đạo tục đế. Nhờ vậy mới có thể thấu triệt Tilakkhaṇa (anicca, dukkha, anatta) và bước vào Bát Chánh Đạo; xem “Buddha Dhamma – In a Chart.”

  • Therefore, one strives to remove greed, hate, and ignorance, which are “saŋ”; see, “What is ‘Saŋ’? Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra).” That is the key to Nibbāna, as laid out in the Noble Eightfold Path.

Vì vậy, người hành nỗ lực trừ bỏ tham, sân, si — tức “saŋ”; xem “What is ‘Saŋ’? Meaning of Saŋsāra (or Saṁsāra).” Đó là chìa khóa dẫn đến Nibbāna, như được trình bày trong Bát Chánh Đạo.

  1. The citta arise and decay at a fast rate: billions of citta can arise and pass away each second. But as we will see in the Abhidhamma section, “active thoughts” occur relatively infrequently in “fast bursts” or citta vīthi. Cetasika is “embedded” in each citta. There are 89 types of cittā in all, and 52 types of cetasikas; see, “Tables and Summaries.” Thus the mental realm is very complicated.

Các citta sinh diệt với tốc độ rất nhanh: hàng tỷ citta có thể sinh rồi diệt trong mỗi giây. Nhưng như sẽ thấy trong phần Abhidhamma, “tư tưởng hoạt động” xuất hiện tương đối ít, theo “các chuỗi nhanh” hay citta vīthi. Cetasika “đi kèm” trong mỗi citta. Có tổng cộng 89 loại cittā và 52 loại cetasika; xem “Tables and Summaries.” Vì thế cảnh giới tâm rất phức tạp.

  • For an introduction to the mind, see “Amazingly Fast Time Evolution of a Thought (Citta),” “The Amazing Mind – Critical Role of Nāmagotta (Memories),” and “Do I Have “A Mind” That Is Fixed and “Mine”?” in that order.

Để nhập môn về tâm, xem lần lượt “Amazingly Fast Time Evolution of a Thought (Citta)”, “The Amazing Mind – Critical Role of Nāmagotta (Memories)”, và “Do I Have “A Mind” That Is Fixed and “Mine”?”

  1. Matter (rūpa) constitutes of 28 basic units, of which only four are truly fundamental. However, the smallest indivisible unit is called a “suddhaṭṭhaka”; see, “Rūpa – Generation Mechanisms” and “The Origin of Matter – Suddhaṭṭhaka.” These suddhaṭṭhaka have very long lifetimes of a mahā kappa (basically the age of the universe). Suddhaṭṭhaka are the building blocks of any “tangible thing” in this world.

Vật chất (rūpa) gồm 28 đơn vị cơ bản, trong đó chỉ có bốn là thật sự nền tảng. Tuy nhiên, đơn vị nhỏ nhất không thể chia nhỏ gọi là “suddhaṭṭhaka”; xem “Rūpa – Generation Mechanisms” và “The Origin of Matter – Suddhaṭṭhaka.” Các suddhaṭṭhaka có tuổi thọ rất dài, bằng một mahā kappa (về cơ bản là tuổi của vũ trụ). Suddhaṭṭhaka là các khối xây dựng của mọi “vật thể hữu hình” trong thế giới này.

  • Any saṅkhata in “this world” is subject to change. Each saṅkhata (basically any material thing) has a lifetime that could be shorter than a second or as long as billions of years (for a star for example).

Bất kỳ saṅkhata nào “trong thế giới này” đều chịu sự biến đổi. Mỗi saṅkhata (về cơ bản là bất kỳ vật chất nào) có tuổi thọ có thể ngắn hơn một giây hoặc dài hàng tỷ năm (như một ngôi sao chẳng hạn).

  1. Many people confuse “udayavaya” or “formation and the breakup of a saṅkhata” means anything, including suddhaṭṭhaka, is perpetually in flux. They try to tie this with “impermanence” which they incorrectly translate anicca to be. In the contrary, a suddhaṭṭhaka has a very long lifetimes.

Nhiều người nhầm lẫn “udayavaya” hay “sự hình thành và tan rã của một saṅkhata” có nghĩa là mọi thứ, kể cả suddhaṭṭhaka, đều luôn luôn biến dịch. Họ cố gắn điều này với “vô thường” mà họ dịch sai cho anicca. Trái lại, một suddhaṭṭhaka có tuổi thọ rất dài.

  • It is only those “composites” such as humans, animals, trees, etc, that undergo decay and death at time scales that are discernible to us; a gold bar, does not decay for a very long time; see, “Does any Object (Rūpa) Last only 17 Thought Moments?.”

Chỉ những “hợp thể” như con người, loài vật, cây cối, v.v. mới trải qua hoại diệt ở những thang thời gian có thể nhận biết đối với chúng ta; một thỏi vàng thì không hư hoại trong một thời gian rất dài; xem “Does any Object (Rūpa) Last only 17 Thought Moments?”.

  • For a discussion on udayavaya ñāṇa, see, “Udayavaya Ñāṇa.”

Về thảo luận udayavaya ñāṇa, xem “Udayavaya Ñāṇa.”

  1. The “result” of this udayavaya nature of all saṅkhata embedded in the Three Characteristics of “this world”: anicca, dukkha, and anatta. But anicca is NOT impermanence, and anatta is NOT “no-self”; see, “Anicca, Dukkha, Anatta – Wrong Interpretations.”

“Hệ quả” của bản chất udayavaya nơi mọi saṅkhata được hàm chứa trong Ba Đặc Tính của “thế giới này”: anicca, dukkha, và anatta. Nhưng anicca KHÔNG phải “vô thường”, và anatta KHÔNG phải “vô ngã”; xem “Anicca, Dukkha, Anatta – Wrong Interpretations.”

  • Briefly, (i) it is not possible to find AND maintain happiness in anything in “this world.” (ii) Because of that, we become distraught and suffer, and (iii) Thus, one becomes helpless (not in control). It is essential to realize that these are characteristics of not just this life, but our beginning-less rebirth process in “this wider world” of 31 realms described below.

Tóm lược, (i) không thể tìm VÀ duy trì hạnh phúc nơi bất cứ thứ gì “trong thế giới này.” (ii) Vì vậy, chúng ta khốn đốn và chịu khổ, và (iii) Do đó, trở nên bất lực (không làm chủ). Cần nhận ra rằng đây là những đặc tính không chỉ của đời này, mà của tiến trình tái sinh vô thủy (không có bắt đầu) của chúng ta trong “thế giới rộng lớn hơn” gồm 31 cõi như mô tả dưới đây.

  • Even though gold bars are virtually permanent relative to our lifetimes, we still cannot “maintain it to our satisfaction.” That is because we have to leave it (and anything else) behind when we die.

Dù thỏi vàng hầu như “bền vững” so với đời người, ta vẫn không thể “duy trì nó đúng như ý mình.” Vì khi chết, ta phải bỏ lại nó (và mọi thứ khác).

  • And all this is due to “udayavaya” of saṅkhata, all that we experience.

Và tất cả điều này là do “udayavaya” của saṅkhata, tức mọi thứ ta trải nghiệm.

  1. Therefore, there is NOTHING “in this world” that is permanent (except “nāma gotta”; see below). Everything is constantly changing. That is the fundamental reason why nothing in “this world” will meet one’s expectations; see, “Second Law of Thermodynamics is Part of Anicca!.”

Do đó, KHÔNG có gì “trong thế giới này” là vĩnh cửu (ngoại trừ “nāma gotta”; xem bên dưới). Mọi thứ luôn biến đổi. Đó là lý do căn bản vì sao không có gì “trong thế giới này” đáp ứng trọn kỳ vọng của ta; xem “Second Law of Thermodynamics is Part of Anicca!.”

  • Some things can last longer than others, but nothing is permanent. Anything is CONDITIONAL, i.e., arises due to causes. It would not come to existence in the absence of root causes. Thus it is said that everything “in this world” is CONDITIONED.

Có thứ tồn tại lâu hơn thứ khác, nhưng chẳng gì vĩnh cửu. Mọi thứ đều CÓ ĐIỀU KIỆN, tức là sinh khởi do nhân duyên. Không có nhân gốc thì không có sự sinh khởi. Vì thế nói rằng mọi thứ “trong thế giới này” đều là HỮU VI (có điều kiện).

  • The only exception is “nāma gotta,” which are the permanent records of a given “lifestream”; see, “Recent Evidence for Unbroken Memory Records (HSAM).” That is how one with abhiññā powers can go back and look at one’s past lives; some children can recall their past lives too. That record is permanent.

Ngoại lệ duy nhất là “nāma gotta”, tức những bản ghi vĩnh viễn của một “dòng sinh mệnh”; xem “Recent Evidence for Unbroken Memory Records (HSAM).” Nhờ vậy, người có năng lực abhiññā có thể trở về khảo sát các đời quá khứ; một số trẻ em cũng có thể hồi ức đời trước. Bản ghi ấy là vĩnh viễn.

  1. This world made of citta, cetasika, and rūpa is very complicated. Living beings can be born in 31 realms out of which we can “see” only two realms: human and animal.

Thế giới được tạo bởi citta, cetasika, và rūpa này rất phức tạp. Chúng sinh có thể sinh vào 31 cõi, trong đó chúng ta chỉ “thấy” được hai cõi: người và loài vật.

  • Think about the fact that all biological matter arises from just four bases of DNA, and all computer codes based on two units, 0 and 1. Thus, one could see how complex the mind is when there are 89 types of cittā, and 52 types of cetasikas are involved!

Hãy nghĩ rằng mọi vật chất sinh học được dựng nên từ chỉ bốn bazơ của DNA, và mọi mã máy tính dựa trên hai đơn vị 0 và 1. Nhờ vậy có thể thấy tâm phức tạp đến mức nào khi có tới 89 loại cittā và 52 loại cetasika tham dự!

  1. Nibbāna, in contrast to citta, cetasika, and rūpa, is UNCONDITIONED. Nibbāna attained by removing all root causes. Thus Nibbāna itself does not arise due to root causes and therefore is permanent.

Nibbāna, trái ngược với citta, cetasika và rūpa, là VÔ VI (không có điều kiện). Nibbāna được chứng đắc bằng cách đoạn trừ mọi nguyên nhân gốc. Vì thế, tự thân Nibbāna không sinh khởi do nhân gốc nào và do đó là vĩnh viễn.

  • Nibbāna is attained at four steps or stages: Stream Entry (Sotāpanna), Once-Returner (Sakadāgāmī), Non-Returner (Anāgāmī), Arahant.

Nibbāna được chứng theo bốn bước hay bốn bậc: Nhập Lưu (Sotāpanna), Nhất Lai (Sakadāgāmī), Bất Lai (Anāgāmī), Arahant.

  • At each stage, bad character or “gati” (pronounced “gathi”) that could result in births in some realms are “removed”; see, “Gati, Bhava, and Jāti.” For example, at the Sotāpanna stage, hateful gati suitable for beings in niraya, greedy gati suitable for petā (hungry ghosts), etc. are removed.

Ở mỗi bậc, những tính cách bất thiện hay “gati” (phát âm “gathi”) mà có thể dẫn đến tái sinh ở một số cõi sẽ được “đoạn trừ”; xem “Gati, Bhava, and Jāti.” Chẳng hạn, ở bậc Sotāpanna, các gati sân hận phù hợp với chúng sinh ở niraya, các gati tham phù hợp với petā (ngạ quỷ), v.v. được đoạn trừ.

  • All causes (and all “gati”) removed at the Arahant However, an Arahant lives as a normal human being until death and is not reborn anywhere in “this world.” Let us first examine what the Buddha meant by “this world” in the next section.

Mọi nhân (và mọi “gati”) được đoạn trừ ở bậc Arahant. Tuy nhiên, một Arahant vẫn sống như một con người bình thường cho đến khi chết và không tái sinh ở bất cứ nơi nào “trong thế giới này.” Trước hết, hãy khảo sát ý Đức Phật nói về “thế giới này” ở phần kế tiếp.

Thirty-One Planes of Existence

Ba Mươi Mốt Cõi Hiện Hữu

Here is a video from Carl Sagan to get an idea of how vast our “detectable universe” is:

Dưới đây là một video của Carl Sagan để hình dung “vũ trụ có thể quan sát” của chúng ta rộng lớn thế nào:

WebLink: YOUTUBE: Carl Sagan “100 Billion Galaxies each W/100 Billion Stars”

The “worldview” of the Buddha is not merely about the living beings on this planet. Our Solar system is one of an infinite number of “world-systems” (planetary systems). In the EACH planetary system with life (scientists have not found even one yet, but they are out there!), there are 31 “planes of existence.” As we find out below, we can “see” only two of these realms: our human realm and the animal realm. Thus our “world” is much more complicated than even present-day science believes.

“Thế giới quan” của Đức Phật không chỉ nói về chúng sinh trên hành tinh này. Hệ Mặt Trời của chúng ta là một trong vô lượng “hệ thế giới” (hệ hành tinh). Trong MỖI hệ hành tinh có sự sống (các nhà khoa học chưa tìm thấy hệ nào, nhưng chúng hiện hữu!), có 31 “cõi hiện hữu.” Như sẽ thấy bên dưới, chúng ta chỉ “thấy” được hai cõi trong số đó: cõi người và cõi loài vật. Do đó “thế giới” của chúng ta phức tạp hơn nhiều so với quan niệm của khoa học hiện nay.

As some of you may already know, science cannot account for 95% of the mass of the universe, which they label “dark energy” and “dark matter”; see, “The 4 Percent Universe” by Richard Panek (2011), or do a Google search on “dark energy and dark matter.” That is why I say that the Buddha transcended “this world”; see, “Power of the Human Mind – Introduction.” He was able to “see” the whole of existence: see “Godel’s Incompleteness Theorem” under “Dhamma and Science.”

Như một số người đã biết, khoa học không lý giải được 95% khối lượng của vũ trụ, phần ấy được gọi là “năng lượng tối” và “vật chất tối”; xem “The 4 Percent Universe” của Richard Panek (2011), hoặc tìm trên Google “dark energy and dark matter.” Đó là lý do tôi nói Đức Phật đã vượt ngoài “thế giới này”; xem “Power of the Human Mind – Introduction.” Ngài có thể “thấy” toàn bộ hiện hữu: xem “Godel’s Incompleteness Theorem” trong “Dhamma and Science.”

  • A being in a given plane of existence is reborn in any of the 31 realms at death. That happens instantaneously, and evidence for such a mechanism is slowly emerging from quantum mechanics; see, “Quantum Entanglement – We are all Connected.”

Một chúng sinh ở một cõi nhất định sẽ tái sinh vào bất kỳ cõi nào trong 31 cõi khi chết. Điều đó xảy ra tức thời, và bằng chứng cho cơ chế này đang dần xuất hiện từ cơ học lượng tử; xem “Quantum Entanglement – We are all Connected.”

The Buddha has described these different realms of existence in many suttā, and a convenient summary is at: “The Thirty-one Planes of Existence.” For a detailed discussion see, “31 Realms Associated with the Earth”. In the following, I will use a visual to simplify things a bit and to provide a simple description of Nibbāna with respect to this “wider world of existence.”

Đức Phật đã mô tả các cõi hiện hữu khác nhau này trong nhiều suttā, và một bản tóm lược tiện dụng ở: “The Thirty-one Planes of Existence.” Bàn luận chi tiết xem “31 Realms Associated with the Earth”. Trong phần sau, tôi sẽ dùng một hình dung để đơn giản hóa đôi chút và trình bày mô tả ngắn gọn về Nibbāna liên hệ với “thế giới hiện hữu rộng lớn” này.

  • Imagine a sphere with 31 shells, with a small sphere in the middle. Thus the total volume of the big sphere is filled by the center sphere and surrounding shells. The 31 sections represent the 31 planes of existence. I emphasize that this is just a visual. The reality is different. For example, animal and human realms coexist. Also, both time and space are infinite.

Hãy tưởng tượng một khối cầu với 31 lớp vỏ, có một khối cầu nhỏ ở giữa. Như vậy thể tích toàn bộ của khối cầu lớn được lấp đầy bởi khối cầu trung tâm và các lớp vỏ bao quanh. Ba mươi mốt phần này biểu trưng cho 31 cõi hiện hữu. Tôi nhấn mạnh đây chỉ là hình dung. Thực tại thì khác. Chẳng hạn, cõi người và cõi loài vật đồng tồn. Đồng thời, cả thời gian lẫn không gian đều vô hạn.

  1. The inner 11 shells represent the kāma loka, where all five physical sense faculties are present.

Mười một lớp vỏ trong cùng đại diện cho kāma loka, nơi hiện diện đủ năm giác quan vật lý.

  • The innermost sphere represents the niraya (hell) where there is non-stop suffering; next is the animal realm. There are two more realms where suffering is higher than in the human plane.

Khối cầu trong cùng biểu trưng cho niraya (địa ngục) nơi khổ đau không ngừng nghỉ; kế đó là cõi loài vật. Có thêm hai cõi nữa có mức độ khổ cao hơn cõi người.

  • The human plane is the fifth shell. That is the last realm where greed, hate, and ignorance all prevail. However, this is unique in the sense that humans can also get rid of all those three and attain Nibbāna.

Cõi người là lớp vỏ thứ năm. Đây là cõi cuối cùng mà tham, sân, si đều còn hiện hữu. Tuy nhiên, cõi này là độc nhất vì con người cũng có thể diệt trừ cả ba độc này và chứng đạt Nibbāna.

  • The sixth through eleventh shells represent the realms of the devā (wrongly translated as gods by many). Devā do not have dense bodies with flesh and blood, and thus, they do not have the physical ailments. They do not generate greedy thoughts.

Từ lớp vỏ thứ sáu đến thứ mười một biểu trưng cho các cõi devā (nhiều người dịch sai là chư thần). Devā không có thân dày đặc bằng thịt và máu, vì thế họ không có các bệnh tật thân xác. Họ không khởi các ý nghĩ tham.

  1. The next 16 shells represent realms where only two physical sense faculties (eye and ear) are active, in addition to mind. These beings have very fine bodies, even less dense than devā. These are called rūpa lokā.

Mười sáu lớp vỏ kế tiếp biểu trưng cho các cõi mà chỉ có hai giác quan vật lý (mắt và tai) hoạt động, ngoài tâm. Chúng sinh ở đây có thân rất vi tế, còn nhẹ hơn devā. Đây gọi là rūpa lokā.

  1. The last four shells represent the arūpa lokā, where beings have ultra-fine bodies and only the mind faculty; they do not have physical senses.

Bốn lớp vỏ ngoài cùng biểu trưng cho arūpa lokā, nơi chúng sinh có thân siêu vi tế và chỉ có căn tâm; không có các giác quan vật lý.

  1. In rūpa and arūpa lokā, living beings are in jhānic states, and those beings do not have either greed or hate; but they still have ignorance.

Ở rūpa và arūpa lokā, các chúng sinh ở trong các trạng thái jhāna, và họ không có tham hay sân; nhưng vẫn còn vô minh.

  • Humans can attain these jhānic states, and thus humans can “temporarily live” in those lokā; see, “Power of the Human Mind – Anāriya or Mundane Jhānā.”

Con người có thể chứng các trạng thái jhāna này, do đó con người có thể “tạm thời sống” trong các lokā ấy; xem “Power of the Human Mind – Anāriya or Mundane Jhānā.”

  • The 16 realms in the rūpa loka correspond to the four lower jhānā, and the four realms in the arūpa loka correspond to the four higher jhānā.

Mười sáu cõi trong rūpa loka tương ứng với bốn jhāna thấp, và bốn cõi trong arūpa loka tương ứng với bốn jhāna cao.

  1. Now, a lot of you may be thinking, “How do I know all this is true? Is there any evidence?.” There are a lot of things we do not know about “this world.” We cannot rely on our senses or even science to verify/confirm these; see, “Wrong Views (Micchā Diṭṭhi) – A Simpler Analysis” and “Dhamma and Science.”

Giờ đây, nhiều người có thể đang nghĩ, “Làm sao tôi biết tất cả điều này là đúng? Có bằng chứng nào không?”. Có rất nhiều điều chúng ta không biết về “thế giới này.” Chúng ta không thể dựa vào các giác quan hay thậm chí khoa học để kiểm chứng/xác nhận những điều này; xem “Wrong Views (Micchā Diṭṭhi) – A Simpler Analysis” và “Dhamma and Science.”

  • Only within the last 50 years or so that science has accepted that our universe has more than a few galaxies (now science has confirmed that there are billions of galaxies!).

Chỉ trong khoảng 50 năm trở lại đây, khoa học mới chấp nhận rằng vũ trụ của chúng ta có nhiều hơn vài thiên hà (giờ đây khoa học đã xác nhận có hàng tỷ thiên hà!).

  • Furthermore, the newest findings (yet unconfirmed) in string theory indicate that we live in a 10-dimensional world (of course we cannot see the other spatial dimensions), not a 3-dimensional world. For a fun look at different spatial dimensions, see, “Consciousness Dependence on Number of Dimensions.”

Hơn nữa, các phát hiện mới nhất (chưa được xác nhận) trong lý thuyết dây cho thấy chúng ta sống trong một thế giới 10 chiều (dĩ nhiên ta không thấy các chiều không gian khác), chứ không phải thế giới 3 chiều. Để tham khảo thú vị về các chiều không gian, xem “Consciousness Dependence on Number of Dimensions.”

  1. Any living being (including each of us) has been in all realms in this beginning-less saṁsāra. We have been in the niraya (hell), and we have been at the highest (except the five pure abodes in rūpa loka which can be accessed only by Anāgāmī or Non-Returners).

Bất kỳ chúng sinh nào (kể cả mỗi chúng ta) đều đã từng ở tất cả các cõi trong saṁsāra vô thủy này. Chúng ta đã từng ở niraya (địa ngục), và cũng đã từng ở những cõi cao nhất (ngoại trừ năm nơi cư trú tịnh trong rūpa loka chỉ dành cho Anāgāmī hay Bất Lai).

  1. Above the human realm, there is relatively less suffering (except at death, which is inevitable). However, unless one has achieved at least the Stream Entry (Sotāpanna) stage, even a living being in the highest plane can fall to any lower level. Therefore, a normal human is bound to end up in the niraya (hell) at some point; once there one will spend a long agonizing time there and eventually come out. Each of us has done this many times over. The cause of births in different realms is explained in terms of “kamma seeds”; see, “Saṅkhāra, Kamma, Kamma Bīja, Kamma Vipāka”.

Bên trên cõi người, mức độ khổ tương đối ít hơn (trừ lúc chết, là điều tất yếu). Tuy nhiên, nếu chưa đạt tối thiểu bậc Nhập Lưu (Sotāpanna), thì ngay cả chúng sinh ở cõi cao nhất cũng có thể rơi xuống bất kỳ tầng thấp nào. Do đó, một con người bình thường tất yếu sẽ rơi vào niraya (địa ngục) ở một thời điểm nào đó; một khi vào đó sẽ chịu khổ rất lâu rồi mới thoát ra. Mỗi chúng ta đã làm điều này nhiều lần. Nhân sinh vào các cõi khác nhau được giải thích theo “hạt kamma”; xem “Saṅkhāra, Kamma, Kamma Bīja, Kamma Vipāka”.

  1. So, each living being moves from one realm to another, but spends the most time in the four lower worlds, mainly because once fallen there, it is hard to come out. This “saṁsāric wandering” is the critical point to think about and comprehend.

Vì vậy, mỗi chúng sinh di chuyển từ cõi này sang cõi khác, nhưng dành nhiều thời gian nhất ở bốn cõi thấp, chủ yếu vì một khi đã rơi xuống đó thì rất khó thoát ra. Sự “lang bạt saṁsāra” này là điểm then chốt cần suy xét và thấu hiểu.

  1. As one moves away from the center, the level of suffering decreases and the level of mundane pleasure increases up to the 11th realm. After that in the rūpa and arūpa lokā it is mainly the jhānic pleasures, not the sense pleasures; see, “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?.”

Càng đi xa khỏi trung tâm, mức độ khổ giảm dần và mức độ lạc thế tục tăng dần cho đến cõi thứ 11. Sau đó, ở rūpa và arūpa lokā chủ yếu là các hỷ lạc jhāna, không phải khoái lạc giác quan; xem “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?”.

  1. The human realm and the animal realm are the only ones where a being is born to parents. In all other realms, living beings are born instantaneously, formed fully, within an instant (cittakkhana) of dying in the previous life. That is an opapātika birth. That is why the Buddha said, “mano pubbaṅgamā dhammā…………” The mind is the root cause, not matter.

Cõi người và cõi loài vật là hai cõi duy nhất có sinh ra từ cha mẹ. Ở tất cả các cõi khác, chúng sinh được sinh ra tức thời, thành hình đầy đủ, trong một sát-na (cittakkhana) sau khi chết ở đời trước. Đó là một sự sinh opapātika. Vì vậy Đức Phật dạy, “mano pubbaṅgamā dhammā…………” Tâm là nhân gốc, không phải vật chất.

  • As discussed in the Abhidhamma section, even the humans and animals start their “bhava” opapatikaly as gandhabbā; see, “Gandhabba (Manomaya Kāya).” They begin building a “dense physical body” after getting into a womb.

Như bàn trong phần Abhidhamma, ngay cả người và loài vật cũng bắt đầu “bhava” của mình theo kiểu opapātika với tư cách gandhabbā; xem “Gandhabba (Manomaya Kāya).” Họ bắt đầu tạo “thân vật lý dày đặc” sau khi vào trong một tử cung.

  1. A person who becomes an Arahant or attains Nibbāna, will not be reborn in any of these 31 realms. Thus, Nibbāna is not difficult to understand: see, “Nibbāna – Is it Difficult to Understand?”, and “What are Rūpa? Relation to Nibbāna”, and other posts (by the way, you can type a keyword in the “Search box” at top right to get a list of relevant posts).

Một người chứng Arahant hay đạt Nibbāna sẽ không còn tái sinh trong bất kỳ cõi nào trong 31 cõi này. Do đó, Nibbāna không khó để hiểu: xem “Nibbāna – Is it Difficult to Understand?”, và “What are Rūpa? Relation to Nibbāna”, cùng các bài khác (bạn có thể gõ từ khóa trong “Search box” góc phải trên để xem danh sách bài liên quan).

  • Nibbāna, in the present model, corresponds to getting out of all 31 shells, out of the big sphere; no more rebirth in any of the 31 realms. Nibbāna is where the permanent sukha or nirāmisa sukha, is.

Trong mô hình hiện tại, Nibbāna tương ứng với việc ra khỏi cả 31 lớp vỏ, ra khỏi khối cầu lớn; không còn tái sinh trong bất kỳ cõi nào. Nibbāna là nơi có sukha vĩnh viễn, tức nirāmisa sukha.

  • When one attains Nibbāna or Arahanthood, he/she looks just like any other human but has no attachments to any worldly things. Until death, an Arahant is subjected to kamma vipāka. When that kammic power is used up, he dies and is not reborn because he/she will not “willingly grasp” (or “upādāna”) any of the possible births.

Khi một người chứng Nibbāna hay bậc Arahant, người ấy trông không khác người thường nhưng không còn chấp trước vào bất cứ thứ gì thế tục. Cho đến khi thân hoại, một Arahant vẫn chịu kamma vipāka. Khi năng lực kamma ấy tận, người ấy chết và không tái sinh vì không còn “tự nguyện chấp thủ” (hay “upādāna”) bất kỳ kiểu sinh nào nữa.Top of Form

  1. Why are we trapped in the 31 realms? Because we perceive that there is happiness to be had in “this world.” We are not aware that there is much suffering in the lower four realms. Many people look at their lives and say, “where is this suffering the Buddha was talking about?”: It is the hidden suffering that is there not only in this world but mostly in the lowest four realms. The problem is that once fallen there, it is hard to come back up. In those realms – animal realm included – beings are more like robots. They do not have developed minds like humans.

Vì sao chúng ta bị kẹt trong 31 cõi? Vì chúng ta cho rằng có hạnh phúc để hưởng “trong thế giới này.” Ta không ý thức rằng có rất nhiều khổ đau ở bốn cõi thấp. Nhiều người nhìn đời mình và nói, “đâu là khổ như Đức Phật nói?”: đó là nỗi khổ ẩn tàng, không chỉ ở cõi người mà chủ yếu ở bốn cõi thấp nhất. Vấn đề là đã rơi xuống đó thì rất khó quay lên. Ở các cõi đó – kể cả cõi loài vật – chúng sinh giống như rô-bốt hơn; họ không có tâm trí phát triển như con người.

  • No one or no external force is keeping us in “this world” of 31 realms. Content with sense pleasures, do not see the suffering “in the long term” or even in this life as we get old. Thus we are clinging to everything in this world like an octopus grabbing its prey with all eight legs. And we are not aware that there is a better kind of pleasure in Nibbāna, in detaching from “this world”; see, “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?.” (Also, unless a Buddha comes along, we do not know about the 31 realms and are not aware of the suffering in the lower four realms).

Không có ai hay lực bên ngoài nào giữ chúng ta trong “thế giới” 31 cõi này. Hài lòng với các lạc giác quan, ta không thấy khổ “về lâu dài” hay thậm chí ngay trong đời này khi già đi. Vì thế, ta bám chặt mọi thứ trong thế giới này như bạch tuộc ôm mồi bằng cả tám vòi. Và ta không biết rằng có một loại lạc tốt hơn trong Nibbāna, là lìa bỏ “thế giới này”; xem “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?”. (Hơn nữa, nếu không có một Đức Phật xuất hiện, ta không biết về 31 cõi và không hay nỗi khổ ở bốn cõi thấp.)

  1. Can we taste Nibbānic “pleasure”?. Yes. We can feel it in increments, even below the Stream Entry (Sotāpanna) stage; see, “How to Taste Nibbāna.” That is nirāmisa sukha, the “pleasure of giving up worldly things.”

Ta có thể nếm “hỷ lạc” của Nibbāna không? Có. Ta có thể cảm nhận từng phần, ngay cả dưới bậc Nhập Lưu (Sotāpanna); xem “How to Taste Nibbāna.” Đó là nirāmisa sukha, “lạc của việc xả bỏ các thứ thế gian.”

  • This nirāmisa sukha has “quantum jumps” (substantial instantaneous changes) at the four stages of Nibbāna: Stream Entry, Once-Returner, Non-Returner, Arahant. Thus when one is on the Path, one can experience nirāmisa sukha at varying degrees, all the way to Nibbānic bliss, during this very lifetime; see, at the end of “The Four Stages in Attaining Nibbāna.”

Nirāmisa sukha này có các “bước nhảy lượng tử” (những đổi thay tức thời đáng kể) tại bốn bậc của Nibbāna: Nhập Lưu, Nhất Lai, Bất Lai, Arahant. Vì vậy, khi đi trên Đạo, người ta có thể trải nghiệm nirāmisa sukha ở nhiều mức độ, cho tới hỷ lạc Nibbāna, ngay trong đời này; xem ở cuối bài “The Four Stages in Attaining Nibbāna.”

  1. All these 31 realms are in our solar system (cakkavāla or Chakrawāta in Sinhala). They are associated with the Earth. There are billions of such cakkavāla (planetary systems) in existence at all times with living beings.

Cả 31 cõi này đều ở trong hệ Mặt Trời của chúng ta (cakkavāla hay Chakrawāta theo tiếng Sinhala). Chúng gắn với Trái Đất. Luôn có hàng tỷ cakkavāla (hệ hành tinh) như vậy hiện hữu có các chúng sinh.

  • These are in clusters of the small, medium, and large “world systems” (galaxies, galaxy clusters, and superclusters?). But none is permanent. They come into being and eventually perish. Within the past 100 years or so, scientists have confirmed the existence of billions of planetary systems within each galaxy. And there are billions of such galaxies in our universe!

Chúng kết thành từng cụm của các “hệ thế giới” nhỏ, trung, lớn (thiên hà, cụm thiên hà, siêu cụm?). Nhưng không có gì vĩnh cửu. Chúng sinh khởi rồi rốt cuộc hoại diệt. Trong khoảng 100 năm qua, các nhà khoa học đã xác nhận có hàng tỷ hệ hành tinh trong mỗi thiên hà. Và có hàng tỷ thiên hà như vậy trong vũ trụ của chúng ta!

We have been born in almost all of these realms in our saṁsāric journey that has no traceable beginning.

Chúng ta đã từng sinh vào hầu như tất cả các cõi này trong hành trình saṁsāra không có khởi đầu có thể truy dấu.

Continues the discussion in , “Our Two Worlds: Material and Mental”, ……..

Tiếp tục bàn trong “Our Two Worlds: Material and Mental”, ……..