Revised May 12, 2016; February 23, 2019; May 27, 2022; August 27, 2022; March 16, 2023; May 23, 2023 (#3)
Sửa ngày 12/05/2016; 23/02/2019; 27/05/2022; 27/08/2022; 16/03/2023; 23/05/2023 (#3)
There is much confusion about these words. These are key Dhamma concepts, and one needs to sort them out to understand other key concepts like rebirth and Paṭicca Samuppāda. Please read the post, “What is “Saŋ”? – Meaning of Sansāra (or Saṁsāra)” before reading this post.
Có nhiều nhầm lẫn về các thuật ngữ này. Đây là những khái niệm Dhamma then chốt; cần làm rõ để hiểu các khái niệm chủ đạo khác như tái sinh và Paṭicca Samuppāda. Vui lòng đọc bài “What is “Saŋ”? – Meaning of Sansāra (or Saṁsāra)” trước khi đọc bài này.
Kamma Done via Abhisaṅkhāra
Kamma Được Tạo Qua Abhisaṅkhāra
- “Puññābhi saṅkhāra, apuññābhi saṅkhāra, āneñjābhi saṅkhāra ayaṁ vuccathi avijjā paccayā saṅkhāra.” This is how the short verse of “avijjā paccayā saṅkhāra” in Akusala-Mūla Paṭicca Samuppāda is explained in detail.
“Puññābhi saṅkhāra, apuññābhi saṅkhāra, āneñjābhi saṅkhāra ayaṁ vuccathi avijjā paccayā saṅkhāra.” Đây là cách giải thích chi tiết cho câu kệ ngắn “avijjā paccayā saṅkhāra” trong Akusala-Mūla Paṭicca Samuppāda.
- Thus only abhisaṅkhāra (“abhi” means higher or stronger), i.e., saṅkhāra with avijjā, leads to the rebirth process. For example, breathing or walking involves kāya saṅkhāra and speaking to someone involves vacī saṅkhāra. None of those are abhisaṅkhāra and do not lead to the kamma
Vì vậy, chỉ abhisaṅkhāra (“abhi” nghĩa là “cao hơn/mạnh hơn”), tức saṅkhāra có avijjā, mới dẫn đến tiến trình tái sinh. Ví dụ, thở hay đi lại thuộc kāya saṅkhāra và nói chuyện với ai đó thuộc vacī saṅkhāra. Những điều này không phải abhisaṅkhāra và không dẫn đến tạo kamma.
- Note that puññābhi saṅkhāra is puñña+abhisaṅkhāra, and similarly, the other two are also abhisaṅkhāra. Also, “apuñña” means “immoral,” “puñña” means “moral,” and “āneñja” means “higher jhānic.” All three modes lead to rebirth in one of the 31 realms (lowest four realms with apuññābhisaṅkhāra, realms 5 through 27 with puññābhisaṅkhāra, and realms 28 through 31 with āneñjābhisaṅkhāra, respectively).
Lưu ý: puññābhi saṅkhāra là puñña + abhisaṅkhāra; hai loại còn lại cũng là abhisaṅkhāra. “apuñña” nghĩa là “bất thiện”, “puñña” là “thiện”, “āneñja” là “(thuộc) jhāna cao”. Cả ba loại đều đưa đến tái sinh trong một trong 31 cõi (bốn cõi thấp nhất với apuññābhisaṅkhāra, các cõi 5–27 với puññābhisaṅkhāra, và các cõi 28–31 với āneñjābhisaṅkhāra).
- Thus any abhisaṅkhāra is done with ignorance (avijjā or not knowing the real characteristics of this world of 31 realms: anicca, dukkha, anatta).
Do đó, mọi abhisaṅkhāra đều được làm với vô minh (avijjā, tức không biết bản chất thật của thế giới 31 cõi: anicca, dukkha, anatta).
- However, we will see below that we do need to accumulate puññābhi saṅkhāra strategically, mainly to avoid rebirth in the apāyā (lowest four realms) until we attain Nibbāna.
Tuy nhiên, như sẽ thấy dưới đây, ta vẫn cần tích lũy puññābhi saṅkhāra một cách có chiến lược, chủ yếu để tránh tái sinh vào apāyā (bốn cõi thấp nhất) cho đến khi chứng Nibbāna.
- As we saw above, “saŋ” is what one acquires when one does anything with sañcetanā (“saŋ” + “cetanā”). Saṅkhāra (saŋ+kāra) is simply actions that lead to acquiring “saŋ.” However, it is only “abhisaṅkhāra” or saṅkhāra that arises through avijjā that can lead to rebirth. There is a difference between saṅkhāra and abhisaṅkhāra: [kāra, (m.), deed; service; act of homage]
Như đã nêu, “saŋ” là những gì ta thu nạp khi làm bất cứ điều gì với sañcetanā (“saŋ” + “cetanā”). Saṅkhāra (saŋ + kāra) đơn giản là các hành động dẫn đến việc thu nạp “saŋ”. Tuy nhiên, chỉ “abhisaṅkhāra”, tức saṅkhāra khởi lên qua avijjā mới có thể dẫn đến tái sinh. Có một sự khác biệt giữa saṅkhāra và abhisaṅkhāra: [kāra (m.): hành vi; sự phụng sự; hành động tôn kính]
- When deeds are done to live in this world, one has to do saṅkhāra. They become abhisaṅkhāra when they are done with greed, hate, and/or ignorance. Saṅkhāra becomes abhisaṅkhāra when one starts generating further thoughts (“wheeling process”) about the sense experiences (pictures, sounds, tastes, etc.); see #9 on “Nibbāna – Is It Difficult to Understand?.”
Khi làm các việc để sống trong thế giới này, người ta phải làm saṅkhāra. Chúng trở thành abhisaṅkhāra khi được thực hiện với tham, sân và/hoặc vô minh. Saṅkhāra trở thành abhisaṅkhāra khi người ta bắt đầu sinh thêm các ý nghĩ tiếp diễn (“quy trình quay vòng”) về các trải nghiệm giác quan (hình ảnh, âm thanh, vị, v.v.); xem mục #9 trong “Nibbāna – Is It Difficult to Understand?”.
- Thus an Arahant does saṅkhāra to live; even breathing is kāya saṅkhāra. But Arahant has stopped the “wheeling process” or formed an attachment to what is seen, heard, etc. It is that “wheeling process,” which is detailed in the Paṭicca Samuppāda section, that leads to abhisaṅkhāra.
Do đó, một vị Arahant vẫn làm saṅkhāra để sống; ngay cả thở cũng là kāya saṅkhāra. Nhưng vị Arahant đã dừng “quy trình quay vòng” hay việc hình thành chấp thủ với những gì thấy, nghe, v.v. Chính “quy trình quay vòng” này, được trình bày chi tiết trong phần Paṭicca Samuppāda, dẫn đến abhisaṅkhāra.
- When saṅkhāra involve rāga, dosa, or moha, they are called “abhisaṅkhāra” or “strong saṅkhāra” which can lead to rebirths.
Khi saṅkhāra có rāga, dosa hoặc moha, chúng được gọi là “abhisaṅkhāra” hay “saṅkhāra mạnh”, có thể dẫn đến tái sinh.
- Abhisaṅkhāra are three kinds, as mentioned above:
Abhisaṅkhāra có ba loại, như đã nêu:
- Some actions lead to bad consequences during life and also to bad rebirths in the four lowest realms (apāyā). These are “apuññābhi saṅkhāra” or immoral deeds: apuññā abhi saŋ khāra.
Một số hành vi dẫn đến hệ quả xấu trong đời này và cả tái sinh xấu ở bốn cõi thấp nhất (apāyā). Đây là “apuññābhi saṅkhāra” hay các hành vi bất thiện: apuññā abhi saŋ khāra.
- Actions that lead to good consequences in life and also to good rebirths are called “puññābhi saṅkhāra” or meritorious deeds; these lead to birth in good realms (human, deva, and the rūpa lokas), thus avoiding rebirth in bad realms where one could get trapped for many eons. Thus it is important to accumulate puññābhi saṅkhāra: puññā abhi saŋ khāra.
Những hành vi dẫn đến quả lành trong đời và tái sinh tốt được gọi là “puññābhi saṅkhāra” hay việc phước đức; chúng dẫn đến sinh vào các cõi lành (cõi người, deva và các cõi rūpa), nhờ đó tránh tái sinh vào các cõi dữ nơi có thể bị kẹt trong nhiều đại kiếp. Vì vậy, điều quan trọng là tích lũy puññābhi saṅkhāra: puññā abhi saŋ khāra.
- When one cultivates “lokiya jhānā” or mundane higher meditative states (arūpa jhāna leading to rebirth in the highest four arūpa loka realms), via breath meditation, for example, one can be reborn in the four higher Brahma These also prolong saṁsāra, and are called “āneñjābhi saṅkhāra”: āneñja abhi saŋ khāra.
Khi tu tập “jhānā lokiya” hay các tầng thiền thế tục cao hơn (arūpa jhāna đưa đến tái sinh ở bốn cõi arūpa loka cao nhất), như qua thiền hơi thở chẳng hạn, người ta có thể sinh vào bốn cõi Brahma cao. Những điều này cũng kéo dài saṁsāra và được gọi là “āneñjābhi saṅkhāra”: āneñja abhi saŋ khāra.
- It is interesting to note that “āneñja” means “no more rebirths” and thus “permanent”: the ancient yogis (including Āḷāra Kālāma and Uddaka Rāmaputta) thought these realms have infinite lifetimes and equated the births there to the “ultimate release.” Of course, the Buddha discovered that those also have finite lifetimes, even though extremely long, lasting eons (billions of years). That is how the term came to be associated (incorrectly) with “āneñjābhi saṅkhāra.” But that is how it is used even in the Tipiṭaka. “WebLink: suttācentral: Paṭiccasamuppāda Vibhaṅga (Abhidhamma Vb 6)” explains the step “avijjā paccayā saṅkhāra” as, “Tattha katame avijjā paccayā saṅkhārā? Puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro, āneñjābhisaṅkhāro.”
Cũng thú vị khi lưu ý rằng “āneñja” nghĩa là “không còn tái sinh nữa” và do đó “thường hằng”: các yogi cổ xưa (gồm Āḷāra Kālāma và Uddaka Rāmaputta) cho rằng những cõi ấy có tuổi thọ vô hạn và xem việc sinh về đó là “giải thoát tối hậu”. Dĩ nhiên, Đức Phật khám phá rằng các cõi ấy cũng hữu hạn, dù cực kỳ dài, tính bằng vô số đại kiếp (hàng tỉ năm). Do vậy thuật ngữ này mới bị gắn (không đúng) với “āneñjābhi saṅkhāra”. Nhưng cách dùng đó vẫn có trong Tipiṭaka. “WebLink: suttācentral: Paṭiccasamuppāda Vibhaṅga (Abhidhamma Vb 6)” giảng bước “avijjā paccayā saṅkhāra” như sau: “Tattha katame avijjā paccayā saṅkhārā? Puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro, āneñjābhisaṅkhāro.”
- Here those yogis can temporarily suppress all desires for kāma loka or rūpa loka However, since they had not comprehended the anicca nature, they still have “hidden avijjā” or “avijjā anusaya.”
Ở đây, các yogi ấy có thể tạm thời đè nén mọi ham muốn/dục đối với sự hiện hữu ở kāma loka hay rūpa loka. Tuy nhiên, vì chưa thấu triệt bản chất anicca, họ vẫn còn “avijjā ẩn tàng” hay “avijjā anusaya”.
- Therefore, it is easy to remember abhisaṅkhāra as those actions that lead to prolonging saṁsāra (or saṁsāra), the cycle of rebirths. There is a “latent energy” produced by each such action (abhisaṅkhāra) that will give fruit later.
Do đó, dễ nhớ rằng abhisaṅkhāra là những hành động dẫn đến kéo dài saṁsāra, tức chu trình tái sinh. Mỗi hành động (abhisaṅkhāra) như vậy tạo ra một “năng lượng tiềm ẩn” sẽ cho quả về sau.
- Such “actions” can be done via the mind, speech, or the body; these lead to mano saṅkhāra, vacī saṅkhāra, and kāya saṅkhāra, respectively. The “defiled actions” are abhisaṅkhāra.
Những “hành động” ấy có thể qua ý, khẩu hay thân; tương ứng dẫn đến mano saṅkhāra, vacī saṅkhāra và kāya saṅkhāra. Các “hành động nhiễm ô” chính là abhisaṅkhāra.
- Does this mean one should not do meritorious deeds (with puññābhisaṅkhāra) because those also prolong saṁsāra? No. The Buddha emphasized that one should not shy away from doing meritorious deeds.
Vậy có nghĩa là không nên làm các việc thiện (với puññābhisaṅkhāra) vì chúng cũng kéo dài saṁsāra? Không. Đức Phật nhấn mạnh rằng không nên né tránh làm các việc thiện .
- There is a way to do meritorious deeds without prolonging saṁsāra, and that is detailed in the “Kusala-Mūla Paṭicca Samuppāda,” an essential part of the Buddha’s Paṭicca samuppāda doctrine that has been hidden for thousands of years. But one must avoid wishing for “things in return” for such meritorious deeds as much as possible because such thoughts are based on greed.
Có một cách làm việc thiện mà không kéo dài saṁsāra, được trình bày trong “Kusala-Mūla Paṭicca Samuppāda”, một phần cốt lõi của học thuyết Paṭicca Samuppāda của Đức Phật vốn bị khuất lấp suốt hàng ngàn năm. Nhưng cần tránh ước muốn “được đáp trả” cho các việc thiện ấy càng nhiều càng tốt, vì những ý nghĩ đó dựa trên tham.
- In the Abhidhamma language, one should generate “ñāṇa sampayutta, somanassa sahagata citta” (thoughts generated with wisdom and joy), which is the highest moral (sobhana) citta. Here wisdom means comprehension of the true nature; it starts with getting rid of 10 micchā diṭṭhi and then grows as one understands anicca, dukkha, and anatta to higher levels. Wisdom culminates at the Arahant
Theo ngôn ngữ Abhidhamma, nên khởi “ñāṇa sampayutta, somanassa sahagata citta” (tâm khởi với trí tuệ và niềm vui), là loại citta thiện (sobhana) cao nhất. Ở đây “trí tuệ” là hiểu biết về chân tướng; bắt đầu bằng đoạn trừ 10 micchā diṭṭhi, rồi tăng trưởng khi hiểu anicca, dukkha, anatta sâu hơn. Trí tuệ tích lũy ở bậc Arahant.
- Any good deed will have good consequences whether one wishes it or not. By wishing for “material things” or “jhānic pleasures,” one turns a meritorious action into either a less potent “ñāṇa vippayutta” (devoid of wisdom) moral citta or even an apuññābhi saṅkhāra. We will discuss that below.
Bất kỳ việc thiện nào cũng sẽ cho kết quả tốt dù có ước mong hay không. Khi mong “vật chất” hay “lạc jhāna”, người ta biến một hành động thiện thành một citta thiện “ñāṇa vippayutta” (thiếu trí tuệ) kém hiệu lực hơn, hoặc thậm chí thành apuññābhi saṅkhāra. Chúng ta sẽ bàn điều này bên dưới.
Kamma (Actions to Prolong Saṁsāra)
Kamma (Hành Động Kéo Dài Saṁsāra)
Kammic energy is generated when one turns saṅkhāra to abhisaṅkhāra by the “wheeling process”; see above. For example, when one sees an object that is just saṅkhāra due to a kamma vipāka. However, if one then starts thinking about how good it is, or thinks about how to acquire it, then it becomes abhisaṅkhāra; here one now has INTENTIONS about that object, one is hoping to get something.
Năng lượng kamma sinh ra khi một người chuyển saṅkhāra thành abhisaṅkhāra qua “quy trình quay vòng”; xem phần trên. Chẳng hạn, khi thấy một đối tượng – ban đầu chỉ là saṅkhāra do kamma vipāka. Nhưng nếu bắt đầu nghĩ xem nó “tốt thế nào” hoặc nghĩ cách chiếm hữu, thì nó trở thành abhisaṅkhāra; ở đây đã xuất hiện Ý ĐỊNH đối với đối tượng ấy, mong đạt được điều gì đó.
- That is why the Buddha said, “cetanā haṁ Bhikkhave kammaṁ vadāmi,” i.e., “I say that intention is kamma.”
Vì vậy Đức Phật dạy: “cetanā haṁ Bhikkhave kammaṁ vadāmi”, nghĩa là “Ta nói rằng ý định chính là kamma.”
- So it is important to remember that kamma is the intention, and even though it can be done by the mind, speech, or the body, all those have their root in mind. We cannot say or do anything without a thought to do so (see the Abhidhamma section for details).
Do đó cần nhớ kamma là ý định; tuy nó biểu hiện qua ý, khẩu hay thân, nhưng tất cả đều gốc ở tâm. Ta không thể nói hay làm gì nếu không có một ý nghĩ dẫn khởi (xem phần Abhidhamma để biết chi tiết).
- For example, the intention to go for a walk is a kamma that does not have any power to generate a good or bad vipāka in the future. That kamma will only get that task done.
Ví dụ, ý định đi dạo là một kamma không có sức tạo vipāka (quả) tốt hay xấu về sau; kamma ấy chỉ giúp thực hiện việc đi dạo.
Thus the key to Nibbāna is to stop valuing and thinking about kāma assāda (sense pleasures; āsvāda in Sinhala). This cannot happen until one sees the fruitlessness of sense pleasures in the long run (anicca, dukkha, anatta); see the section “Assāda, Ādīnava, Nissarana”. [assāda: [m.] “mind-made pleasures”; taste; enjoyment; satisfaction.]
Vì vậy, chìa khóa dẫn đến Nibbāna là ngừng coi trọng và thôi nghĩ tưởng về kāma assāda (khoái lạc giác quan; āsvāda trong tiếng Sinhala). Điều này chỉ xảy ra khi thấy được tính vô ích của khoái lạc giác quan về lâu dài (anicca, dukkha, anatta); xem mục “Assāda, Ādīnava, Nissarana”. [assāda: [giống đực] “khoái lạc do tâm tạo”; vị; sự hưởng thụ; sự thỏa mãn.]
Kamma Bīja (Kamma Seeds) or Kamma Bhava
Kamma Bīja (Hạt giống Kamma) hay Kamma Bhava
When a kamma (abhisaṅkhāra) is committed, the kammic potential of that kamma is deposited in a kamma bīja (kamma seed); kamma seed is NOT a physical entity, it is an “energy” or “potential” to bring about an effect in the future. It can also be called a “kamma bhava.”
Khi một kamma (abhisaṅkhāra) được tạo, tiềm năng kamma của kamma ấy được “gửi” vào một kamma bīja (hạt giống kamma); hạt giống kamma KHÔNG phải thực thể vật chất, mà là “năng lượng” hay “tiềm năng” tạo ra quả trong tương lai. Nó cũng được gọi là “kamma bhava”.
- A kamma seed can be compared to a regular seed, for example, a seed of an apple tree. The potential to bring about a fully grown apple tree is in the apple seed. However, if the seed is kept in a dry place with no contact with soil, it does not get to germinate. It will germinate if placed under the soil and fed with water and nutrients. Then it can grow into an apple tree, yielding a thousand more seeds.
Một hạt giống kamma có thể ví với hạt giống thông thường, như hạt táo. Tiềm năng sinh ra cây táo trưởng thành nằm trong hạt táo. Nhưng nếu giữ ở nơi khô, không tiếp xúc đất, nó sẽ không nảy mầm. Đem vùi xuống đất và tưới nước, bón dưỡng, nó sẽ nảy mầm, lớn thành cây táo và cho ra hàng ngàn hạt mới.
- Similarly, a kamma seed has the POTENTIAL to germinate or come to fruition if suitable conditions appear; but a kamma seed is an energy lying below the suddhaṭṭhaka stage. It can then yield results with an impact corresponding to the original deed (this holds for both good and bad.) Results are the kamma vipāka; see, “What is Kamma? – Is Everything Determined by Kamma?”.
Tương tự, một hạt kamma có TIỀM NĂNG nảy mầm hay trổ quả nếu duyên (điều kiện) thích hợp xuất hiện; nhưng hạt kamma là năng lượng nằm dưới mức suddhaṭṭhaka. Khi đó nó cho ra kết quả tương ứng với mức độ của hành động gốc (dù thiện hay bất thiện). Các kết quả ấy là kamma vipāka; xem “What is Kamma? – Is Everything Determined by Kamma?”.
- It is also possible to remove many of one’s bad kamma When we acquire a “bad kamma seed” we get indebted to another being. Just like one can be debt-free by paying off existing loans, one can “pay back” old debts that have been accumulated in the cycle of rebirths by “transferring merits” when one does good deeds and also by doing the Ariya Metta Bhāvanā; see, “Transfer of Merits (Pattidāna)- How Does that Happen?” and “5. Ariya Metta Bhāvanā (Loving Kindness Meditation).”
Ta cũng có thể xoá bỏ nhiều hạt kamma xấu. Khi tạo một “hạt kamma xấu” là ta mắc nợ chúng sinh khác. Cũng giống như trả hết các khoản vay để hết nợ, ta có thể “trả” các món nợ cũ tích lũy trong vòng tái sinh bằng cách “hồi hướng công đức” khi làm việc lành và bằng Ariya Metta Bhāvanā; xem “Transfer of Merits (Pattidāna) – How Does that Happen?” và “5. Ariya Metta Bhāvanā (Loving Kindness Meditation).”
Nothing in this world is permanent (but that impermanence is not anicca); kammic energy in a kamma seed also eventually loses its power, and the “staying power” depends on the strength of the particular kamma. For example, those seeds corresponding to “ānantariya akusala kamma” such as killing one’s parents or an Arahant, will bring fruits without delay (i.e., in the very next birth) before they lose their power.
Không gì trong thế giới này là thường hằng (nhưng tính vô thường ấy không phải anicca); năng lượng kamma trong một hạt giống kamma rồi cũng suy giảm, và “độ bền” tùy thuộc sức mạnh của một kamma cụ thể. Chẳng hạn, những hạt giống tương ứng với “ānantariya akusala kamma” như giết cha mẹ hay giết một Arahant sẽ trổ quả không chậm trễ (tức ngay trong lần sinh kế tiếp) trước khi năng lực ấy suy mất.
Kamma Vipāka (Results of a Kamma Seed or Kamma Bhava)
Kamma Vipāka (Kết Quả của một Hạt giống Kamma hay Kamma Bhava)
So it is essential to distinguish between kamma and kamma vipāka: the first is the action, and the second is the consequence. When someone laments, “This is my kamma” when he/she faces a bad situation, what is meant is that this happens “because of what I had done in the past.” It is a kamma vipāka.
Vì thế cần phân biệt kamma và kamma vipāka: từ đầu tiên nghĩa là hành động, từ sau là kết quả. Khi ai đó than rằng “Đây là kamma của tôi” lúc gặp tình huống xấu, ý nói việc này xảy ra “vì những gì tôi đã làm trước đây”. Đó là kamma vipāka.
When one does something good or bad, kammic energy is deposited as a kamma bīja (seed), also called a kamma bhava. Then that kammic energy can give rise to kamma vipāka in the future when suitable conditions materialize. There are two ways to avoid kamma vipāka:
Khi làm điều thiện hay bất thiện, năng lượng nghiệp được “gửi” vào một kamma bīja (hạt giống), cũng gọi là kamma bhava. Rồi năng lượng nghiệp ấy có thể trổ thành kamma vipāka trong tương lai khi các duyên (điều kiện) thích hợp hội đủ. Có hai cách để tránh kamma vipāka:
- Like a seed will not germinate until the right conditions appear (soil, water, sunlight), kamma vipāka cannot materialize until suitable conditions appear. Thus by acting mindfully (not getting into “bad situations”), one can avoid them; see, “Anantara and Samanantara Paccaya.”
Cũng như hạt giống không nảy mầm cho đến khi có đủ điều kiện (đất, nước, ánh nắng), kamma vipāka cũng không thể hiện khởi nếu chưa có điều kiện tương ứng. Vì vậy, bằng cách hành xử có chánh niệm (không để rơi vào “tình huống xấu”), ta có thể tránh chúng; xem “Anantara và Samanantara Paccaya.”
- Most importantly, we can remove many kamma seeds by doing Mettā Bhāvanā. When we acquire a bad kamma seed, we become indebted to another being; we can get rid of that kamma seed by paying off that debt. The best way to do that is to ask for forgiveness and transfer the merits of one’s good deeds to all beings (since we have become indebted to an uncountable number of beings); see, “Kamma, Debt, and Meditation.”
Quan trọng nhất, ta có thể loại bỏ nhiều hạt giống kamma bằng cách làm Mettā Bhāvanā. Khi tạo một hạt giống kamma xấu, ta trở nên mắc nợ một chúng sinh khác; ta có thể loại bỏ hạt giống kamma ấy bằng cách “trả nợ”. Cách tốt nhất là xin tha thứ và hồi hướng công đức của các việc lành đến tất cả chúng sinh (vì ta đã mắc nợ số chúng sinh không thể đếm xuể); xem “Kamma, Debt, and Meditation.”
Kamma Vipāka (from the germination of seeds) leads to two main consequences:
Kamma Vipāka (từ sự nảy mầm của hạt giống) dẫn đến hai hệ quả chính:
- They can lead to consequences during a lifetime (either the present or a future life). These are called “pavutti kamma bhava.”
Chúng có thể đưa đến hệ quả trong một kiếp sống (hiện tại hoặc tương lai). Đây gọi là “pavutti kamma bhava”.
- Some strong kamma vipāka give rise to new existence (in the rebirth process). These are called “uppatti kamma bhava.”
Một số kamma vipāka mạnh làm khởi sinh một sự hiện hữu mới (trong tiến trình tái sinh). Đây gọi là “uppatti kamma bhava”.
In either case, kamma vipāka is NOT deterministic. Both types can be reduced in strength or even be made ineffective. This can be done in several ways:
Dù là trường hợp nào, kamma vipāka cũng KHÔNG mang tính quyết định. Cả hai loại đều có thể làm suy yếu hoặc thậm chí vô hiệu. Có thể thực hiện theo vài cách:
- When one becomes an Arahant since there is no more rebirth, all kamma seeds that do not get to come to fruition before the death of an Arahant become ineffective in producing a rebirth: Because an Arahant has removed avijjā, the “Akusala-Mūla Paṭicca Samuppāda cycle” becomes ineffective and thus “bhava paccayā jāti” does not get to initiate a new birth.
Khi chứng Arahant do không còn tái sinh nữa, mọi hạt giống kamma không kịp trổ quả trước khi vị Arahant mệnh chung sẽ vô hiệu trong việc tạo một lần sinh mới: Bởi vì Arahant đã diệt avijjā nên “chu trình Akusala-Mūla Paṭicca Samuppāda” trở nên vô hiệu, do đó “bhava paccayā jāti” không thể khởi phát một lần sinh mới.
- However, even an Arahant is subjected to any kamma vipāka that gets a chance to emerge during the current life, especially the strong ones. Even the Buddha suffered from physical pains during the last years of his life. Even if one transfers merits to other beings (as Arahants do) if the other being cannot accept those merits, then those debts do not get paid off; see “Transfer of Merits (Pattidāna) – How Does it Happen?”. Thus even the Buddha had a few “unpaid debts” left.
Tuy vậy, ngay cả một Arahant vẫn chịu các kamma vipāka nào có cơ hội trồi lên trong đời hiện tại, đặc biệt là những cái mạnh. Ngay cả Đức Phật cũng chịu những đau đớn thân xác trong những năm cuối đời. Ngay cả khi hồi hướng công đức cho chúng sinh khác (như những việc Arahant làm), nếu chúng sinh kia không thể chấp nhận các công đức này, món nợ ấy vẫn chưa được trả; xem “Transfer of Merits (Pattidāna) – How Does it Happen?”. Bởi vậy, ngay cả Đức Phật cũng còn vài “món nợ chưa trả”.
- We all have done innumerable kamma in this long saṁsāra. Thus many kamma seeds are waiting to “bear fruit” under the right conditions. This is a crucial point one needs to digest. Just like a seed can lay dormant for long times, and germinate only under the right conditions (soil, water), a kamma vipāka bears fruit only when the conditions are right.
Chúng ta ai cũng đã tạo vô số kamma trong chuỗi saṁsāra dài lâu. Do đó có vô vàn hạt giống kamma đang chờ “trổ quả” khi đủ duyên. Đây là điểm then chốt cần thấu hiểu. Cũng như hạt giống có thể nằm ngủ rất lâu và chỉ nảy mầm khi đủ điều kiện (đất, nước), một kamma vipāka chỉ cho quả khi điều kiện chín muồi.
- Thus most kamma vipāka can be suppressed and avoided (not letting them germinate) by acting with mindfulness (yoniso manasikāra). This is where a calm mind helps. An agitated mind is not able to make rational decisions. See “Key to Calming the Mind.” Working on the Five Hindrances (pañca nīvaraṇa) that cover the mind is essential.
Vì vậy, đa số kamma vipāka có thể bị đè nén và tránh được (không để chúng nảy mầm) bằng cách hành xử chánh niệm (yoniso manasikāra). Đây là khi một tâm an tĩnh giúp ích. Tâm xao động thì không thể ra quyết định hợp lý. Xem “Key to Calming the Mind.” Điều thiết yếu là phải giải quyết Năm Chướng Ngại (pañca nīvaraṇa) che mờ tâm.
How to do Meritorious Deeds without Accumulating Abhisaṅkhāra
Cách Làm Việc Phước Mà Không Tích Lũy Abhisaṅkhāra
Most people, even born Buddhists, do not get this right. They think Nibbāna can be attained by just doing meritorious deeds. Here are some key points to consider:
Phần đông mọi người, kể cả người sinh ra trong gia đình Phật tử, vẫn hiểu sai chỗ này. Họ tưởng chỉ cần làm việc phước là chứng được Nibbāna. Dưới đây là vài điểm then chốt cần cân nhắc:
- One needs to avoid apuññābhi saṅkhāra (unmeritorious deeds) that will lead to bad life events and/or rebirths, i.e., the four lower realms; see, “The Grand Unified Theory of the Dhamma.” They are “akusala” by definition, but ones of the worst kind; these are called “pāpa” in Pāli and Sinhala and “paw” (rhymes like “cow”) in Sinhala. One needs to avoid this in leading a moral life; see “Moral Living and Fundamentals.”
Cần tránh apuññābhi saṅkhāra (các hành vi bất thiện) sẽ dẫn đến các sự kiện xấu trong đời và/hoặc tái sinh vào cõi xấu, tức bốn cõi thấp nhất; xem “The Grand Unified Theory of the Dhamma.” Chúng là “akusala” theo định nghĩa, nhưng là loại tệ hại nhất; trong tiếng Pāli và Sinhala gọi là “pāpa” (tiếng Sinhala đọc gần “paw”). Cần tránh điều này để sống một đời đạo đức; xem “Moral Living and Fundamentals.”
- Puññābhi saṅkhāra (meritorious deeds) may be accompanied by apuññābhi saṅkhāra if one’s intention is not good. If one does a good deed AND wishes for something in return, that wishing is done with greed. Any good deed WILL produce good results whether one wishes it or not. They lead to good life events and good rebirths (at or above the human realm). Thus puññābhi saṅkhāra can help in pursuing Nibbāna and should be done without greedy intentions. A Sotāpanna automatically does meritorious deeds with such understanding; we will discuss this in the “Kusala-Mūla Paṭicca Samuppāda.” Thus the Aryan way is to do a good deed and share the merits of that deed with all beings, instead of wishing for something in return.
Puññābhi saṅkhāra (các việc phước) có thể đi kèm apuññābhi saṅkhāra nếu ý định không đúng. Nếu làm điều thiện VÀ mong được đáp đền, sự mong cầu ấy là tham. Mọi việc thiện ĐỀU cho quả lành dù có ước nguyện hay không. Chúng dẫn đến sự kiện lành trong đời và tái sinh cõi lành (vào cõi người hoặc cao hơn). Do đó puññābhi saṅkhāra có thể hỗ trợ con đường hướng đến Nibbāna và nên được làm mà không kèm tâm tham cầu. Một vị Sotāpanna tự nhiên làm việc thiện với sự hiểu biết như vậy; chúng ta sẽ bàn trong “Kusala-Mūla Paṭicca Samuppāda.” Vì thế, cách của bậc Thánh là làm điều lành và chia sẻ phước đức ấy đến tất cả chúng sinh, thay vì mong nhận lại điều gì.
- Thus one needs to be careful here because one may be acquiring apuññābhi saṅkhāra at the same time. This is a bit complex and is best illustrated with an example. Suppose one donates a meal to a hungry person. That act is inherently one that will produce a good outcome. However, if the person “makes a wish” such as “may I get delicious foods in the future because of this good deed,” that is a greedy thought, a greedy intention (cetanā). Thus while this does not negate the good deed, it also could produce ANOTHER kamma vipāka leading to bad life events.
Vì vậy, cần thận trọng ở đây vì có thể đồng thời đang tạo apuññābhi saṅkhāra. Điều này hơi phức tạp và tốt nhất minh họa bằng ví dụ. Giả sử ai đó bố thí một bữa ăn cho người đói. Hành động ấy tự thân sẽ đưa đến kết quả tốt. Tuy nhiên, nếu người ấy “ước nguyện” kiểu “mong nhờ việc thiện này mà tương lai tôi được ăn những món ngon”, thì đó là một ý định (cetanā) tham. Như vậy, tuy không phủ định việc thiện, nhưng lại có thể tạo THÊM một kamma vipāka dẫn đến những sự kiện bất lợi trong đời.
- This pitfall can be avoided by doing a good deed with pure intention not associated with greed, hate, or ignorance. One gives a meal to a hungry person out of compassion, to quench the hunger. That is all. Here one does not lose any possible benefits of the act.
Cái “bẫy” này có thể tránh được bằng cách làm việc thiện với ý định trong sáng, không kèm tham, sân hay si. Cho người đói một bữa ăn vì lòng trắc ẩn, để dập tắt cơn đói. Chỉ vậy thôi. Như thế sẽ không mất đi bất kỳ lợi ích nào của hành động ấy.
- When one starts comprehending anicca (that one cannot maintain anything to one’s satisfaction over the long run), one AUTOMATICALLY stops wishing for “good things.”
Khi bắt đầu thấu hiểu anicca (rằng về lâu dài không thể giữ bất cứ thứ gì theo ý mình muốn), người ta TỰ ĐỘNG thôi ước mong “những điều tốt đẹp” cho riêng mình.
- Furthermore, one can reap more benefits by additionally doing a mental act to quench the potential of previous bad kamma This is called “giving of merits” or “pattidāna” which is mislabelled as “puñña anumodana” frequently; see “Puñña Kamma – Dāna, Sīla, Bhāvanā.” One could wish that the merits of this good deed be shared with all other beings. We have built-up debts with all the beings in this long saṁsāra, that needs to be paid off (see “Kamma, Debt, and Meditation”). Thus, sharing the merits becomes a “visaṅkhāra” or “unwinding the power of the previous saṅkhāra.” This is thus one way to lessen the impact of previous bad kamma vipāka.
Hơn nữa, có thể gặt thêm lợi ích bằng một hành động tâm nhằm dập tắt tiềm năng của các hạt giống kamma xấu trước đây. Điều này gọi là “hồi hướng công đức” hay pattidāna, vốn thường bị gán nhầm là puñña anumodana; xem “Puñña Kamma – Dāna, Sīla, Bhāvanā.” Có thể nguyện chia sẻ phước đức của việc thiện này đến tất cả chúng sinh. Trong chuỗi saṁsāra dài lâu, ta đã chất chứa những món nợ với vô số chúng sinh và cần phải trả (xem “Kamma, Debt, and Meditation”). Vì vậy, việc chia sẻ phước đức trở thành một visaṅkhāra, tức “tháo gỡ sức mạnh của saṅkhāra trước đó”. Đây là một cách để giảm tác động của các kamma vipāka xấu đã qua.
- The Buddha said that one always needs to do good, meritorious deeds. Giving is especially encouraged. One could turn these deeds into visaṅkhāra by sharing the merits. By the way, sharing merits does not remove any possible good outcomes for oneself. Those were already acquired in the original act itself. The key here is not to wish for “profits in return” because such thoughts are associated with greed (of course, this cannot be stopped by sheer willpower until one comprehends anicca).
Đức Phật dạy luôn luôn nên làm các việc thiện, việc phước. Bố thí đặc biệt được khuyến khích. Có thể chuyển các việc ấy thành visaṅkhāra bằng cách chia sẻ phước đức. Nhân tiện, chia sẻ không hề làm mất các quả lành dành cho bản thân—những quả ấy đã được tích lũy ngay trong hành động gốc. Mấu chốt là đừng mong “lợi lộc đáp trả”, vì ý nghĩ ấy gắn với tham (và dĩ nhiên điều này không thể dừng chỉ bằng ý chí thuần túy cho đến khi thấu hiểu anicca).
- The third kind of abhisaṅkhāra, “āneñjābhi saṅkhāra” is associated with higher (arūpāvacara) jhānic states attained via Samatha Bhāvanā, such as breathing meditation or kasiṇa They are pursued to achieve higher meditative states and thus are pursued with greedy thought (pleasure).
Loại abhisaṅkhāra thứ ba, “āneñjābhi saṅkhāra”, gắn với các tầng jhāna cao (arūpāvacara) đạt được qua Samatha Bhāvanā, như thiền hơi thở hay thiền kasiṇa. Chúng được theo đuổi nhằm đạt các tầng định cao hơn, nên bị thúc đẩy bởi ý tưởng tham (lạc).
- These meditation techniques do not help with the cleansing of the āsavā; see “Sansāric Habits, Character (Gati) and Cravings (Āsavā)” and “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.”
Những kỹ thuật thiền này không giúp tịnh hóa āsavā; xem “Sansāric Habits, Character (Gati) and Cravings (Āsavā)” và “The Way to Nibbāna – Removal of Āsavā.”
- Jhānic states may be attained automatically when pursuing Nibbāna (not anāriya jhānā but Ariya jhānā). The goal here was to achieve Nibbāna, and thus no saṅkhāra are accumulated in this process. This raises another question: Is seeking Nibbāna another craving (āsava)?
Các tầng jhāna có thể tự đạt đến khi hành trì hướng đến Nibbāna (không phải anāriya jhānā mà là Ariya jhānā). Ở đây mục tiêu là chứng Nibbāna, nên không tích lũy saṅkhāra trong quá trình ấy. Điều này gợi câu hỏi khác: Tìm cầu Nibbāna có phải là một loại tham ái (āsava) nữa không?
- Nibbāna is attained via removing craving for everything in this world: “rāgakkhayo Nibbānan, Dosakkhayo Nibbānan, Mohakkhayo Nibbānan.”
Nibbāna đạt được thông qua đoạn trừ tham ái (ham muốn) đối với mọi thứ trên thế gian: “rāgakkhayo Nibbānan, Dosakkhayo Nibbānan, Mohakkhayo Nibbānan.”
- “Craving” for Nibbāna is called chanda (one of The Four Bases of Mental Power (Cattāro Iddhipāda)). This “liking for Nibbāna” is the key factor that fuels the other three: viriya (effort), citta (thoughts), and vīmaṁsā (investigations).
“Ưa thích” hướng đến Nibbāna gọi là chanda (một trong Bốn Cơ sở của Năng lực Tâm – Cattāro Iddhipāda). “Sự ưa thích Nibbāna” này là nhân tố chủ chốt để tiếp sức cho ba yếu tố còn lại: viriya (nỗ lực/tinh tấn), citta (tâm), và vīmaṁsā (tư duy/quán sát).
- Thus in seeking Nibbāna, one is not craving anything in this world. One is thinking and working diligently to comprehend the world’s true nature (vīmaṁsā), and with that wisdom gained, the mind automatically gives up craving for worldly pleasures.
Vì vậy, khi theo đuổi Nibbāna thì không hề tham cầu bất cứ điều gì trong thế gian. Người ta suy tư và nỗ lực mẫn cán để thấu hiểu chân tướng của thế giới (vīmaṁsā), và với trí tuệ đạt được, tâm tự nhiên buông bỏ mọi tham ái đối với lạc thú thế gian.
Kāya, Vacī, and Mano Saṅkhāra
Kāya, Vacī, và Mano Saṅkhāra
- Saṅkhāra can lead to body movements, speech, and thoughts; they are respectively called kāya, vacī, and mano saṅkhāra. If those are not done with greed, hate, or ignorance, they are merely saṅkhāra. But if they are done with greed, hate, or ignorance, they become abhisaṅkhāra.
Saṅkhāra có thể dẫn đến các chuyển động thân, lời nói và ý nghĩ; tương ứng được gọi là kāya, vacī và mano saṅkhāra. Nếu những điều đó không được thực hiện với tham, sân hay si thì chỉ là saṅkhāra. Nhưng nếu được làm với tham, sân hay si thì chúng trở thành abhisaṅkhāra.
- The recent post, “Saṅkhāra – What It Really Means,” for a detailed description.
Bài viết gần đây “Saṅkhāra – What It Really Means” mô tả chi tiết.
- Briefly, mano saṅkhāra are automatically generated based on our gati. All our thoughts that make body parts move (except speech) are kāya saṅkhāra. Vacī saṅkhāra are generated when we move our mouth, lips, tongue, etc. to speak.
Tóm lại, mano saṅkhāra được khởi tự động dựa trên gati của ta. Mọi ý nghĩ khiến các phần thân thể chuyển động (trừ lời nói) là kāya saṅkhāra. Vacī saṅkhāra phát sinh khi ta vận động miệng, môi, lưỡi… để nói.
- When we think about doing something, we “play it out” in our mind (for example, reciting something silently in our mind). That is also vacī saṅkhāra and are called vitakka and vicāra; when we think and contemplate Dhamma concepts, they are savitakka and savicāra, with the prefix “sa” denoting “good.”
Khi ta nghĩ đến việc làm điều gì, ta “diễn tập” trong tâm (ví dụ đọc thầm trong đầu). Đó cũng là vacī saṅkhāra và được gọi là vitakka và vicāra; khi suy nghĩ và quán chiếu các khái niệm Dhamma, chúng là savitakka và savicāra, với tiền tố “sa” chỉ “thiện”.
- Thus “talking to oneself” is done with vacī saṅkhāra; see “Correct Meaning of Vacī Saṅkhāra.”
Vì vậy, “tự thoại trong tâm” được thực hiện bằng vacī saṅkhāra; xem “Correct Meaning of Vacī Saṅkhāra.”
- Mano saṅkhāra are feelings (vedanā) and perceptions (saññā) that arise automatically due to a sensory input that comes via a kamma vipāka.
Mano saṅkhāra là các cảm thọ (vedanā) và nhận thức (saññā) khởi tự động do một dữ liệu giác quan đến thông qua kamma vipāka.
- Thus, it is clear that most enjoyments that we experience come through vacī saṅkhāra. We can sit quietly in one place and generate enormous amounts of vacī saṅkhāra, thoroughly enjoying the experience (not realizing we are accumulating bad kamma.) Most people do this when they go to bed at night while waiting to fall asleep.
Vì vậy, rõ ràng phần lớn các sự tận hưởng ta trải nghiệm đến qua vacī saṅkhāra. Ta có thể ngồi yên một chỗ và tạo ra vô số vacī saṅkhāra, tận hưởng trọn vẹn (mà không nhận ra đang tích lũy kamma xấu). Nhiều người làm điều này khi lên giường ban đêm trong khi chờ đi vào giấc ngủ.
- It is a good idea to try to keep the mind away from defiled thoughts while falling asleep; this can be done by getting into the habit of thinking about a Dhamma concept, or listening to the chanting of suttā (paritta in Pāli or piritha in Sinhala), keeping the volume low (like playing background music); see, “Suttā Chanting (with Pāli Text).” It will be easier to fall asleep and have a restful sleep too.
Một ý hay là cố giữ tâm khỏi các ý nghĩ nhiễm ô lúc dần vào giấc ngủ; có thể tập thói quen nghĩ về một khái niệm Dhamma, hoặc nghe tụng suttā (paritta trong Pāli, piritha trong Sinhala) với âm lượng nhỏ (như nhạc nền); xem “Suttā Chanting (with Pāli Text)”. Như vậy dễ ngủ và ngủ yên hơn.
- For more details, see “Kamma are Done with Abhisaṅkhāra – Types of Abhisaṅkhāra.”
Để biết thêm chi tiết, xem “Kamma are Done with Abhisaṅkhāra – Types of Abhisaṅkhāra.”