Each Citta Starts with Distorted Saññā

August 12, 2023; revised August 31, 2023 (#4, #5); September 7, 2024 (#3, #4)

12 tháng 8, 2023; chỉnh sửa 31 tháng 8, 2023 (#4, #5); 7 tháng 9, 2024 (#3, #4)

A citta arises with a distorted saññā. Then it may further contaminate within its short life depending on the ārammaṇa.

Mỗi citta khởi lên cùng một saññā méo mó; rồi, trong đời sống ngắn ngủi của nó, mức nhiễm ô có thể tăng tùy theo ārammaṇa.

Buddhism – In Charts: B2. Each Citta Starts with Distorted Saññā

Phật Giáo – Dưới dạng Sơ đồ: B2. Mỗi Citta Khởi đầu bằng Một Saññā Méo mó

Download/Print: “WebLink: PDF Download: B2. Each Citta Starts with Distorted Saññā.”

Tải xuống/In: “WebLink: PDF Download: B2. Each Citta Starts with Distorted Saññā.”

A Citta Does Not Start as a Pabhassara Citta

Một Citta Không Sơ khởi Là Pabhassara Citta

In the two previous posts of the new series on “Recovering the Suffering-Free Pure Mind,” we discussed the fact that a “pure mind” is covered by defilements, which can be discussed in various ways. For example, rāga, dosa, moha or saṁyojana, or anusaya, etc.

Trong hai bài trước thuộc loạt “Recovering the Suffering-Free Pure Mind,” chúng ta đã bàn rằng “tâm trong sáng” bị che phủ bởi nhiều nhiễm ô, có thể mô tả bằng nhiều cách. Ví dụ, rāga, dosa, moha hay saṁyojana, anusaya, v.v.

As we discussed in the first post there, the Buddha stated: “Pabhassaramidaṁ (Pabhassaraṁ idaṁ) bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ” OR “Bhikkhus, the mind is (inherently) without defilements and thus is not conducive to rebirth. But it is (normally) corrupted by the defilements.”

Như nêu ở bài đầu, Đức Phật dạy: “Pabhassaramidaṁ (Pabhassaraṁ idaṁ) bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ” — nghĩa là: “Này Bhikkhus, tâm (vốn) không nhiễm ô, nên không thuận cho tái sinh; Nhưng (thông thường) bị những nhiễm ô bên ngoài phủ lấp.”

However, that does not mean that each citta starts as a pabhassara citta and gets contaminated during its brief lifetime. Instead, it starts in a contaminated state, and that initial “contamination level” can be roughly separated into three main categories, as we will discuss below.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là mỗi citta sơ khởi là một pabhassara citta rồi nhiễm ô trong quãng đời ngắn ngủi của nó. Trái lại, nó khởi đầu đã ở trạng thái bị nhiễm ô, và “mức nhiễm ô” ban đầu ấy có thể được phân chia đại khái thành ba nhóm chính, như sẽ bàn ở phần sau.

The Analogy of a Four-Story House

Ẩn Dụ Ngôi Nhà Bốn Tầng

The Buddha separated the 31 realms in the world (loka) into three lokās: kāma loka, rūpa loka, and arūpa loka. We can visualize those three categories as the first three stories of a four-story house.

Đức Phật phân chia 31 cõi trong thế gian (loka) thành ba lokā: kāma loka, rūpa loka, và arūpa loka. Ta có thể hình dung ba nhóm này như ba tầng đầu của một ngôi nhà bốn tầng.

The first story corresponds to kāma loka with the lowest 11 realms: four realms of the apāyās, the human realm, and the six Deva “Kāma loka” also means “kāma bhava.” All five physical sense faculties (and the mind) are present in kāma loka.

Tầng một tương ứng với kāma loka gồm 11 cõi thấp nhất: bốn cõi apāyās, cõi người, và sáu cõi Deva. “Kāma loka” cũng có nghĩa là “kāma bhava.” Tất cả năm giác quan cảm giác vật lý (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân) và tâm đều hiện diện đầy đủ trong kāma loka.

The second story is analogous to the 16 rūpāvacara Brahma realms: “rūpa loka” or “rūpa bhava” with generally two physical sense faculties (sight and sound.)

Tầng hai ví với 16 cõi rūpāvacara Brahma: “rūpa loka” hay “rūpa bhava,” thông thường chỉ còn hai giác quan vật lý (thấy và nghe).

The third level corresponds to the arūpa loka with the highest four arūpāvacara Brahma realms, where no physical sense faculties are present, and only the mind is present.

Tầng ba tương ứng với arūpa loka với bốn cõi arūpāvacara Brahma cao nhất, nơi không còn giác quan nào, và chỉ còn tâm hiện diện.

As one climbs to higher floors, in general, the level of suffering is reduced.

Càng lên cao, mức độ khổ nói chung giảm dần.

The close sensory contacts of taste, smell, and touch are present only at the lowest level, i.e., kāma loka. Those are the leading avenues for experiencing “sensual pleasures” (kāma assāda); the other three sense faculties (sight, sound, mind) are also employed to optimize kāma assāda.

Các tiếp xúc gần của mùi vị, hương, xúc chạm chỉ có ở tầng thấp nhất, tức kāma loka. Đây là các cửa chính để nếm “lạc thọ giác quan” (kāma assāda); ba giác quan còn lại (thấy, nghe, ý nghĩ) cũng được dùng để tối đa hóa kāma assāda.

However, seeking such kāma assāda leads to committing immoral deeds, which lead to mental suffering and also bad rebirths, i.e., those in the apāyās. Some ancient yogis (even before the Buddha) realized that and deliberately avoided kāma assāda (by living in remote jungles) and cultivated anāriya jhānās. When the mind is removed from kāma assāda, it automatically moves to the next higher level with less stress. In our analogy, that is equivalent to moving to the second story of the house. Upon death, such a yogi is born in a rūpāvacara Brahma

Tuy nhiên, chạy theo kāma assāda dễ phạm bất thiện, đưa đến khổ tâm và tái sinh xấu trong apāyās. Một số yogi cổ (trước thời Đức Phật) đã nhận ra điều này, nên lánh đời ở rừng sâu, tránh kāma assāda và tu tập anāriya jhānā. Khi tâm rời kāma assāda, nó tự động chuyển lên tầng cao hơn, ít căng thẳng hơn — trong ẩn dụ là bước lên tầng hai; khi xả bỏ thân xác, vị ấy sinh vào rūpāvacara Brahma.

One could cultivate progressively higher jhānās and then cross over to the third level of “arūpa samāpatti” in arūpa loka. Only the mind remains here, and sight and sound faculties also become ineffective. This is where even the “mental suffering/stress” is minimal. At death, such a yogi is born in an arūpāvacara Brahma realm with a long lifetime.

Có thể tu dần các jhāna cao hơn, rồi vượt sang “arūpa samāpatti” ở arūpa loka; nơi đây chỉ còn tâm, thấy và nghe cũng không còn hiệu lực. Đây là chỗ mà ngay cả “khổ/áp lực tâm” cũng tối thiểu. Lúc xả bỏ thân xác, vị ấy sinh về cõi arūpāvacara Brahma với thọ mạng dài.

Before the Buddha, that was all known to the world. Those yogis who attained rūpāvacara jhānās or arūpāvacara samāpatti thought they had eliminated suffering permanently.

Trước thời Đức Phật, thế gian chỉ biết đến mức ấy. Những yogi chứng rūpāvacara jhānā hay arūpāvacara samāpatti tưởng rằng mình đã diệt khổ vĩnh viễn.

However, the Buddha taught that the lifetimes in the rūpāvacara and arūpāvacara Brahma realms were finite; at the end of those lives, they “come back down” to the lower levels and can end up in the apāyās

Nhưng Đức Phật dạy rằng thọ mạng ở các cõi rūpāvacara và arūpāvacara Brahma đều hữu hạn; khi hết thọ mạng, họ sẽ “rơi trở lại” các tầng thấp hơn và có thể vào cả apāyās.

He showed that there is a “fourth level” where there is not even a trace of suffering; that is the “suffering-free state” (pabhassara citta) attained at Arahanthood. Furthermore, once one reaches that state, a return to the suffering-filled lower levels will never happen.

Ngài chỉ rõ thêm một “tầng thứ tư”, nơi không còn một dấu vết khổ: đó là trạng thái không khổ (pabhassara citta) được chứng ở Arahanthood. Hơn nữa, một khi đạt trạng thái ấy, sẽ không bao giờ còn rơi ngược xuống nữa.

“Three Lower Levels” Have Distorted Saññā

“Ba Tầng Dưới” Mang Saññā Méo mó

Saññā (together with vedanā) is a fundamental mental characteristic. Even though vedanā and saññā belong to the general category of mental factors (cetasika), they are highlighted as two of the five aggregates (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa), whereas the rest of the 50 cetasika are aggregated under saṅkhāra. It is necessary to get a good idea of saññā: “Saññā – What It Really Means.”

Saññā (đi cùng vedanā) là một đặc tính tâm sở. Tuy cùng thuộc cetasika, nhưng vedanā và saññā lại được nêu riêng trong năm uẩn (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa), còn 50 tâm còn lại gom vào saṅkhāra. Cần nắm thật rõ saññā; xem “Sannā – What It Really Means.”

“Kāma rāga,” or “preference for sensual pleasures,” dominates on the first floor of the “four-level house” in our analogy. Of course, the qualities of this “kāma saññā” vary drastically from the apāyās to the human realm to the six Deva It can be further analyzed at subtle levels, even within the human realm. Each sentient being in the kāma loka has their intrinsic level of “kāma saññā” that one is born with. That is related to the “natural bhavaṅga state”; see #3 of “Upaya and Upādāna – Two Stages of Attachment.” The critical point is that they all have a standard root level, “rūpa sannā” based on all six senses or five physical senses, i.e., panca kāma. Since the mind is present in all realms, the distinction here is the availability of five types of “sensual pleasures” or “pañca kāma.”

“Kāma rāga” hay “khuynh hướng ưa thích lạc thọ giác quan”, chi phối tầng thứ nhất của ẩn dụ “ngôi nhà bốn tầng”. Tất nhiên, phẩm tính của “kāma saññā” có sự khác biệt rất lớn giữa apāyās, cõi người, và sáu cõi Deva; ngay trong cõi người cũng có thể phân tích vi tế hơn. Mỗi chúng sinh trong kāma loka đều sinh ra với một mức “kāma saññā” bẩm sinh — tương ứng “trạng thái bhavaṅga tự nhiên”; xem #3 “Upaya and Upādāna – Two Stages of Attachment.” Điểm mấu chốt là tất cả cùng chung một gốc, là “rūpa saññā” dựa trên sáu thức hiện hành hay năm giác quan vật lý, tức pañca kāma. Vì tâm hiện hữu ở mọi cõi, khác biệt chủ yếu nằm ở mức độ khả dụng của năm loại “lạc thọ giác quan” hay “pañca kāma”.

A mind can overcome the “kāma dhātu” and move to the next level of “rūpa dhātu” where it will only experience sights and sounds that are not “close contacts.” These sensory contacts do not require “dense physical bodies,” and thus, rūpāvacara Brahmās have invisible, subtle bodies made of only a few suddhaṭṭhaka. The burdens associated with a physical body are absent, and they enjoy long-lasting “jhānic ” They do not have any perception of tastes, smells, or touches. Even though physical suffering is absent, there is still “mental stress” in the rūpa loka. Here the “rūpa sannā” is based on only three senses.

Một tâm có thể vượt “kāma dhātu” để lên tầng kế là “rūpa dhātu”, nơi chỉ còn thấy và nghe — mà cũng không phải “các tiếp xúc gần”. Những tiếp xúc ấy không cần “thân vật lý dày đặc”, và vì thế, rūpāvacara Brahmā có thân vi tế, vô hình, cấu thành chỉ từ vài suddhaṭṭhaka. Gánh nặng của thân thô vắng mặt, và họ sống trong “hỷ lạc jhāna” bền lâu. Không có nhận biết về mùi, vị hay xúc chạm. Tuy khổ thân đã biến mất, “áp lực tâm” ở rūpa loka vẫn còn; Tại đây “rūpa saññā” chỉ dựa trên ba giác quan.

Even that mental stress will become less for yogis who proceed to the next — third level — of “arūpa loka” with a subtle “arūpa sannā” based on only the mind. However, even that state is not Those yogis born there have long lifetimes, but their lives end, and they will be reborn in lower realms. However, they did not know how to reach the next higher fourth level. Only a Buddha can discover the way to get to that fourth level.

Áp lực tâm ấy còn nhẹ hơn nữa đối với những yogi tu tập lên tầng tiếp theo — tầng ba – của arūpa loka — với “arūpa saññā” rất vi tế, chỉ dựa trên tâm. Tuy nhiên, trạng thái đó không vĩnh viễn: thọ mạng ở đó dài, song rồi cũng kết thúc, và họ sẽ tái sinh ở các cõi thấp hơn. Tuy nhiên, không ai biết lối đi tiếp lên tầng thứ tư. Chỉ một Đức Phật mới chỉ ra con đường đó.

Only at that fourth level would one have the root level of sannā associated with a pabhassara citta. Only the defilement-free, pure mind of an Arahant has access to that pabhassara citta.

Chỉ ở tầng thứ tư mới có gốc saññā tương ưng với pabhassara citta. Chỉ tâm trong sáng, vắng mọi nhiễm ô của Arahant mới tiếp cận được pabhassara citta ấy.

Ascendance to Higher Levels – Anāriya and Ariya Methods

Thăng Tầng – Hai Con đường Anāriya và Ariya

One can overcome kāma rāga and move up to the mindset of a rūpāvacara Brahma in “rūpa loka” (starting with “rūpa dhātu”) by forcefully keeping the mind away from sensual thoughts. That is impossible to do while living in a normal society, where one is constantly subjected to sensory attractions. Ancient yogis moved away from women and other mind-pleasing ārammaṇa to cultivate anāriya jhāna.

Người ta có thể vượt kāma rāga để hướng tới trạng thái tâm của rūpāvacara Brahma trong rūpa loka (khởi từ rūpa dhātu) bằng cách kềm giữ tâm tránh xa các niệm dục. Điều đó hầu như không thể khi sống giữa đời thường, nơi con người liên tục chịu các lôi cuốn giác quan. Các yogi xưa đã lìa xa nữ sắc và các ārammaṇa “vừa ý” khác để tu anāriya jhāna.

Some yogis could even move up to the third level by continuing their anāriya meditations (kasiṇa/breath meditations), which kept their minds on “neutral objects” like balls of clay, fires, and the

Một số yogi còn tiến lên tầng ba bằng các pháp anāriya (kasiṇa/thiền hơi thở), neo tâm vào “đối tượng trung tính” như cục đất, ngọn lửa, hơi thở.

However, since those methods did not help REMOVE the hidden defilements in their minds (saṁyojana, anusaya, etc.), they were forced to “come down” to lower levels once their lifetimes in the higher levels expired.

Tuy nhiên, vì những pháp ấy không giúp THÁO GỠ được các nhiễm ô ẩn sâu trong tâm họ (saṁyojana, anusaya, v.v.), nên khi hết thọ mạng ở tầng cao, họ bị đẩy “trở xuống” các tầng thấp hơn.

The Buddha realized that suppressing defilements was not enough. To attain permanent release from all 31 realms, they must be eliminated.

Đức Phật thấy rõ rằng đè nén nhiễm ô chưa đủ. Muốn giải thoát vĩnh viễn khỏi 31 cõi, phải đoạn trừ chúng.

Back to the Analogy of a Four-Story House

Trở Lại Ẩn Dụ Ngôi Nhà Bốn Tầng

We can visualize that as follows. Imagine a four-story house with stairways to climb to the higher floors and “sliding ramps” (like those in parks where kids slide down) to slide down to lower levels.

Chúng ta có thể hình dung như sau. Hãy tưởng tượng ngôi nhà bốn tầng có cầu thang để leo lên các tầng cao hơn và “các đường trượt” (như ở công viên để trẻ em trượt xuống) để trượt xuống các tầng thấp hơn.

In the case of anāriya yogis, they would have access to only the first three floors, with two stairways for climbing up and two downward ramps (for a quick descent.)

Với anāriya yogi, họ chỉ có thể vào ba tầng đầu, có hai cầu thang để leo lên và hai đường trượt (để tuột xuống nhanh).

With much effort, some get to the second floor and stay there even after death by having a rebirth in a rūpāvacara Brahma However, at the end of the lifetime, the floor will shrink, and they will be directed automatically to the downward ramp, and will fall to the ground level.

Nhờ cố gắng, một số yogi leo lên được tầng hai và trụ ở đó sau khi mệnh chung, nhờ tái sinh vào cõi rūpāvacara Brahma; nhưng đến lúc hết thời hạn, sàn tầng thu hẹp, họ sẽ tự động rơi xuống đường trượt, tuột thẳng về tầng trệt.

Some yogis may make an extra effort to reach the third floor and live there for a long time, even after death, until that arūpāvacara Brahma lifespan comes to an end. Then they will also end up on the ground floor via the downward ramp.

Một số yogi có thể nỗ lực hơn, đến tầng ba, ở đó rất lâu, cả sau khi xả bỏ thân xác, cho đến khi hết tuổi thọ ở arūpāvacara Brahma; rồi cũng tuột trở lại tầng trệt qua đường trượt.

In contrast, when a Noble Person (Ariya) gets to the second floor, any connection to the first floor will be permanently removed, i.e., both the staircase and the downward ramp connecting to the ground floor will disappear, in our “house analogy.” That is equivalent to breaking off the first FIVE saṁyojana and permanently separating from the realms of the “kāma loka” with “kāma saññā.” At that point, one would be an Anāgāmi.

Ngược lại, khi một bậc Thánh (Ariya) leo lên được tầng hai, mọi liên kết với tầng trệt bị cắt đứt vĩnh viễn: cầu thang lẫn đường trượt nối xuống đều biến mất, theo đúng “ẩn dụ ngôi nhà”. Đó là bẻ gãy năm dây buộc (saṁyojanā) và vĩnh viễn thoát khỏi kāma loka với “kāma saññā.” Khi ấy họ là một Anāgāmi.

That Anāgāmi can further cultivate the Path and break the “rūpa rāga saṁyojana” and get to the third floor or the “arūpa loka.” At that point, both the staircase and the downward ramp connecting to the second floor will disappear, in our “house analogy.”

Anāgāmi đó có thể tu tiếp, đoạn “rūpa rāga saṁyojana” để đến tầng ba hay arūpa loka. Lúc ấy, cả cầu thang và máng trượt nối từ tầng hai cũng biến mất, trong “ẩn dụ ngôi nhà” của chúng ta.

From there, the Anāgāmi can further cultivate the Path, break the remaining four saṁyojana and get to the top floor or to “saupādisesā Nibbāna,” i.e., “Nibbāna within this life.” At that point, both the staircase and the downward ramp connecting to the third floor will disappear, in our “house analogy.” That is a living Arahant.

Từ đó, Anāgāmi tiếp tục tu, bẻ gãy bốn saṁyojana còn lại để đến tầng cuối cùng, tức :saupādisesā Nibbāna”, tức “Nibbāna ngay trong đời này”. Khi ấy, cả cầu thang và máng trượt nối kết với tầng ba cũng biến mất, trong “ẩn dụ ngôi nhà” của chúng ta. Ấy là một Arahant còn sống trên thế gian.

Once the remaining lifetime of that Arahant runs out, the whole house will disappear. There will be no trace of that Arahant “in this world.” That is “anupādisesā Nibbāna,” the end of suffering!

Khi phần đời sống còn lại của Arahant chấm dứt, toàn bộ ngôi nhà tan biến: không còn một dấu vết nào của vị Arahant ấy “trong thế giới này.” Đó là “anupādisesā Nibbāna” — diệt khổ!

The two types of Nibbāna discussed in the “WebLink: suttacentral: Nibbānadhātu Sutta (Iti 44).”

Hai trạng thái Nibbāna này được bàn trong “WebLink: suttacentral: Nibbānadhātu Sutta (Iti 44).”

Difference Between Ubhatobhāgavimutta and Pannāvimutti Arahants

Sự Khác Biệt Giữa các Ubhatobhāgavimutta và Paññāvimutti Arahant

The “stepwise ascendance” to Nibbāna described above holds only for one set of Arahants. Just like the anāriya yogis, they proceed up the “jhāna/samāpatti ladder” (but with the Ariya versions). They complete all jhānic/samāpatti stages and also attain the highest wisdom (Sammā Ñāṇa.) Thus, they are “ubhatobhāgavimutta” (released both ways: “ubhato” meaning “both ways” and “vimutta” meaning “released”) Arahants. See “Weblink: suttacentral: Ubhatobhāgavimutta Sutta (AN 9.45).”

Con đường “thăng tiến tuần tự” đến Nibbāna vừa nói chỉ đúng với một loại Arahant. Tương tự anāriya yogi, các vị này lên thang jhāna/samāpatti (nhưng theo phiên bản Ariya), đạt đủ mọi bậc jhāna/samāpatti, đồng thời cũng đạt trí tuệ tột bậc (Sammā Ñāṇa). Vì thế, các ngài là ubhatobhāgavimutta — tức “giải thoát hai chiều” (ubhato: “hai phía”, vimutta: “giải thoát”). Xem “Weblink: suttacentral: Ubhatobhāgavimutta Sutta (AN 9.45).”

However, some may ascend to the Arahant stage directly without spending time in any intermediate jhāna/samāpatti stage; they pass through those stages quickly. However, there may be others in this category who may have spent time in one or more of the intermediate jhānic/samāpatti These Arahants make progress mostly with paññā (wisdom) and thus are “paññāvimutti Arahants.” See “Weblink: suttacentral: Paññāvimutta Sutta (AN 9.44).”

Tuy nhiên, có những vị đi thẳng đến giai đoạn Arahant mà không dừng lâu ở các bậc jhāna/samāpatti trung gian; có vị khác vẫn tạm dừng ở một vài bậc trung gian. Những Arahant này đạt đạo chủ yếu bằng paññā (trí tuệ), nên gọi là paññāvimutti Arahant. Xem “Weblink: suttacentral: Paññāvimutta Sutta (AN 9.44).”

A Citta Arises with the Corresponding Sannā Associated with Each “Floor”

Một Citta Khởi Lên Với Saññā Tùy Theo “Tầng”

As we discussed above, the 31 realms in the world (loka) can be divided into three main categories: kāma loka, rūpa loka, and arūpa loka.

Như đã trình bày ở trên, 31 cõi trong thế giới (loka) có thể được chia thành ba nhóm chính: kāma loka, rūpa loka, và arūpa loka.

The word “dhātu” usually means the “beginning stage” or “initial point.” For example, a citta in kāma loka arises with kāma saññā at the kāma dhātu stage. This citta then rapidly gets contaminated within its lifetime and ends up in the viññāṇa stage; see #11 below.

Từ “dhātu” thường chỉ “giai đoạn sơ khởi” hay “khởi điểm”. Thí dụ, một citta trong kāma loka sẽ khởi lên với kāma saññā tại kāma dhātu. Rồi rất nhanh, trong đời sống tồn tại ngắn ngủi của nó, mức nhiễm ô sẽ tăng dần và chuyển sang giai đoạn viññāṇa (xem #11 bên dưới).

i. Kāma loka beings perceive the world based on all six senses (i.e., five physical senses or pañca kāma.) Any citta arises from the initial kāma dhātu stage with its characteristic “kāma sannā” and then may further contaminate when kāmaguṇa comes into play; we will discuss this in future posts. However, beings in different levels will have their own “kāma saññā;” for example, while an animal and a human both will have “kāma sannā,” they will be different.

Chúng sinh kāma loka nhận biết thế giới qua giác quan (tức năm giác quan vật lý hay pañca kāma). Bất kỳ citta nào khởi từ kāma dhātu sơ khởi đều mang “kāma saññā” đặc trưng, rồi có thể tăng thêm mức nhiễm khi kāmaguṇa tham gia vào; sẽ bàn kỹ hơn trong các bài sau. Tuy nhiên, chúng sinh ở các mức độ khác nhau sẽ có “kāma saññā” riêng; chẳng hạn, dù đều có “kāma sannā”, loài vật và con người sẽ khác nhau.

ii. Beings in the rūpa loka have perceptions based on only three senses. Thus, a citta in rūpa loka arises at the rūpa dhātu stage with “rūpa saññā.” They don’t have saññā for taste, smell, and touch, i.e., they have no perception of taste, smell, and touch.

Chúng sinh rūpa loka nhận biết dựa trên ba giác quan. Do đó, citta ở rūpa loka khởi từ giai đoạn rūpa dhātu với “rūpa saññā.” Họ không có saññā về vị, hương, xúc — tức không còn ba dạng tri giác thân thể gần.

iii. Similarly, a citta of an arūpāvacara being starts at the “arūpa dhātu stage” with “arūpa saññā.” They don’t have saññā for sights and sounds either. That is why the minds there are relatively free of stress.

Tương tự, citta của chúng sinh ở cõi arūpāvacara khởi ở “arūpa dhātu” với “arūpa saññā.” Các vị ấy cũng không có saññā về hình ảnh và âm thanh; bởi vậy tâm ở đó tương đối nhẹ và tương đối không bị căng thẳng.

Contamination of a Citta Happens Mostly in the Human Realm

Sự Nhiễm ô Của Một Citta Chủ Yếu Diễn Ra Ở Cõi Người

Those beings in the apāyās are mostly like robots; they cannot contaminate or cleanse their cittās. Simply put, they mainly undergo suffering (some level of relief in the animal realm) but are unable to generate puññābhisaṅkhāra or apuññābhisaṅkhāra (or kusala/akusala) to a significant extent.

Chúng sinh trong apāyās phần lớn hoạt động như robot; họ không thể làm nhiễm ô hay thanh tịnh các cittā. Nói đơn giản là, họ chịu khổ (cõi loài vật có phần “dễ chịu” hơn đôi chút) nhưng hầu như không thể tạo ra puññābhisaṅkhāra/apuññābhisaṅkhāra (hay kusala/akusala) đáng kể.

Those in the Deva and Brahma realms (who have not attained any magga phala) are in a similar situation. They do not have much suffering to deal with but mainly spend their lifetimes without accumulating puññābhisaṅkhāra or apuññābhisaṅkhāra (or kusala/akusala) to a significant ex

Chúng sinh ở Deva và Brahma (chưa chứng đắc magga phala) cũng trong tình huống tương tự. Họ ít chịu khổ, nhưng phần lớn chỉ sống hết thọ mạng mà không tích lũy nhiều puññābhisaṅkhāra/apuññābhisaṅkhāra (hay kusala/akusala).

The human realm is unique. A human has the ability to “access” any realm ranging from the lowest niraya to the highest arūpāvacara realms by cultivating corresponding types of saṅkhāra. Not only that, a human can attain Arahanthood as well. That is why human birth is so precious and must not be wasted!

Cõi người là đặc biệt: con người có năng lực “tiếp cận” bất kỳ cõi nào — từ niraya thấp nhất đến arūpāvacara cao nhất — bằng cách tu đúng loại saṅkhāra phù hợp. Không chỉ thế, con người còn có thể chứng đắc Arahanthood. Vì thế, thân người vô cùng quý hiếm, chớ phung phí!

From now on, we will focus on the development of a citta (within its brief lifetime) in the kāma loka, where panca kāma comes into play.

Từ đây, ta tập trung vào diễn tiến của một citta (trong khoảnh khắc ngắn ngủi của nó) ngay tại kāma loka, nơi pañca kāma luôn tác động.

Even though a citta starts at the kāma dhātu stage with its characteristic kāma saññā, it will then undergo “further contamination,” incorporating more defilements within an astonishingly short time (a billionth of a second), ending up in the thoroughly defiled “viññāṇa stage” and then incorporated into the “viññāṇa khandha” or “viññāṇakkhandha.” See “Citta, Mano, Vinnāṇa – Nine Stages of Mind Contamination.”

Dẫu citta khởi ở kāma dhātu với kāma saññā đặc trưng, nó sẽ lập tức bị nhiễm ô thêm, thu nạp nhiều nhiễm ô chỉ trong khoảnh khắc cực ngắn (tới một phần tỉ giây), kết quả là nó rơi vào “giai đoạn viññāṇa” nhiễm sâu, rồi được gom vào “viññāṇa khandha/viññāṇakkhandha.” Xem “Citta, Mano, Vinnāṇa – Nine Stages of Mind Contamination.”

The amount of defilements incorporated depends on the sensory input. Some “neutral inputs” do not lead to much further contamination, but an attractive or repulsive input can lead to significant contamination.

Mức nhiễm thêm tùy thuộc vào đối tượng tiếp xúc, Một số “đối tượng trung tính” thì nhiễm thêm ít; còn đối tượng dễ chịu hay khó chịu thì mức nhiễm có thể tăng mạnh.

Further Contamination of a Citta with Kāmaguṇa

Mức Nhiễm ô Thêm Của Một Citta Bởi Kāmaguṇa

Now we have the background to discuss how a citta starting from the kāma dhātu stage with kāma saññā gets further contaminated WITHIN the lifetime of the citta due to kāmaguṇa (or kāma guṇa) that may arise in mind.

Giờ ta đã có nền tảng để bàn cách một citta khởi từ giai đoạn kāma dhātu với kāma saññā lại nhiễm ô thêm NGAY TRONG đời sống chớp nhoáng của cita do kāmaguṇa (hay kāma guṇa) khởi lên trong tâm.

The critical point is that it is possible to stop the mind from contaminating the initial kāma dhātu (with kāma saññā) to the further defiled states where one does immoral deeds with the mind, speech, and the physical body. That is the basis of the correct Satipaṭṭhāna.

Điểm mấu chốt là ta có thể ngăn tâm làm ô nhiễm kāma dhātu sơ khởi (bằng kāma saññā), không để trượt sang các trạng thái nhiễm ô hơn—nơi người ta tạo các hành bất thiện bằng ý, khẩu và thân. Đó là nền tảng của Satipaṭṭhāna chân chánh.

We will discuss that in the upcoming posts.

Chúng ta sẽ bàn kỹ điều này ở các bài kế tiếp.

All posts in this series: “Recovering the Suffering-Free Pure Mind.”

Tất cả bài trong loạt này: “Recovering the Suffering-Free Pure Mind.”