Uncovering Suffering-Free (Pabhassara) Mind

August 5, 2023; revised August 9, 2023 (#2); June 27, 2025

Ngày 5/8/2023; chỉnh sửa ngày 9/8/2023 (#2); 27/6/2025

Suffering-free (pabhassara) mind is the baseline state of mind for all. It is covered with layers of dirt (defilements of rāga, dosa, and moha), but they can be removed, and the ‘pure mind’ can be recovered.

Tâm không khổ (pabhassara) là trạng thái nền tảng của mọi tâm. Trạng thái này bị che phủ bởi nhiều lớp “bụi” (tức những nhiễm ô do rāga, dosa, moha). Tuy vậy, những lớp bụi ấy có thể dần dần gỡ bỏ, và ‘tâm trong sáng’ có thể được khôi phục.

Buddhism – In Charts: B1. Uncovering the Hidden Gem of Nibbāna

Phật Giáo – Dưới dạng Sơ đồ: B1. Mở lộ Viên Ngọc Ẩn của Nibbāna

Download/Print: “WebLink: PDF Download: B1. Uncovering the Hidden Gem of Nibbāna.”

Tải về/In: “WebLink: PDF Download: B1. Uncovering the Hidden Gem of Nibbāna.”

Suffering-Free (Pabhassara) Mind

Tâm không khổ (Pabhassara)

The baseline state of the mind of any sentient being is pure and incapable of generating rāga, dosa, and moha.

Trạng thái nền tảng của tâm nơi mọi chúng sinh là trong sáng, không thể khởi rāga, dosa, moha.

The Buddha used several gauges to quantify the “level of contamination” of a defiled mind. The common ones are saṁyojanā, anusaya, āsava, and gati; we will focus on saṁyojanā since it is easier to visualize.

Đức Phật dùng nhiều thước đo để định lượng mức độ nhiễm ô của một tâm; thường gặp là saṁyojanā, anusaya, āsava và gati; ở đây ta tập trung vào saṁyojanā vì dễ hình dung.

Saṁyojanās are ten “mental bonds” that bind a mind to the rebirth process (saṁsāra.) These “mental bonds” are formed with rāga, dosa, and moha (simplistically translated as greed, anger, and ignorance.) See “Dasa Saṁyojana – Bonds in Rebirth Process.”

Saṁyojanā là mười “dây buộc” trói tâm vào vòng luân hồi (saṁsāra). Những “dây buộc” ấy được kết bằng rāga, dosa, moha (dịch đơn giản là tham, sân, si). Xem “Dasa Saṁyojana – Bonds in Rebirth Process.”

Such a defiled mind can generate only pabhasara cittas (pabhasara is the opposite of pabhassara,) where cittās as commonly translated as “thoughts.”

Một tâm nhiễm ô như vậy chỉ có thể khởi pabhasara cittas (pabhasara là đối nghịch với pabhassara), nơi các cittā thường được dịch là “tâm niệm”.

In the previous post, “True Happiness Is the Absence of Suffering,” I pointed out three critical points:

Trong bài trước “True Happiness Is the Absence of Suffering,” tôi đã nêu ba điểm mấu chốt:

A pabhassara (with two s’s) citta is a “pure citta” not subjected to the rebirth process, but a pabhasara (with only one “s”) citta does perpetuate the rebirth process. Attaining the Arahant stage means the mind will start generating only pabhassara cittas.

Một Pabhassara (hai chữ s) citta là một “citta trong sáng” không còn bị luân hồi chi phối, còn một pabhasara (chỉ một s) citta thì vẫn duy trì tiến trình tái sinh. Đạt Arahant nghĩa là tâm sẽ chỉ còn khởi các pabhassara citta.

A pure, undefiled mind that generates only pabhassara citta, i.e., a “pure citta,” is hidden deep inside a defiled mind. It remains hidden due to avijjā, anusaya, saṁyojanā, gati, etc.

Một tâm trong sáng, không nhiễm ô, chỉ khởi pabhassara citta, tức một “citta trong sáng”, ẩn sâu bên trong một tâm nhiễm ô. Nó bị ẩn do avijjā, anusaya, saṁyojanā, gati, v.v.

The Buddha showed how to stop that contamination. That leads to a stress-free mind during this life itself; furthermore, it stops the rebirth process, eliminating even a trace of future suffering.

Đức Phật đã chỉ ra cách dừng sự nhiễm ô ấy. Nhờ đó trong đời này, tâm được nhẹ nhàng, và hơn nữa tiến trình tái sinh sẽ chấm dứt, xóa sạch mọi dấu vết khổ về sau.

In upcoming posts in this series, we will discuss these in detail with a pabhassara citta (pure mind) as the baseline. See “Recovering the Suffering-Free Pure Mind.”

Ở các bài tiếp theo trong loạt này, ta sẽ bàn chi tiết hơn, lấy pabhassara citta (tâm trong sáng) làm nền tảng. Xem “Recovering the Suffering-Free Pure Mind.”

A Defiled Mind (Pabhasara) Can Generate Suffering and Joy

Tâm Nhiễm ô (Pabhasara) Có Thể Phát Sinh Khổ và Lạc

A defiled mind will generate pabhasara (defiled) cittās at varying degrees depending on the sensory input (ārammaṇa.)

Một tâm nhiễm ô sẽ khởi các pabhasara (nhiễm ô) cittā ở nhiều mức độ khác nhau tùy theo dữ liệu giác quan (ārammaṇa).

A “mind-pleasing” ārammaṇa will lead to the rising of rāga and moha. A “disliked” ārammaṇa leads to the rising of dosa and moha. A “neutral” ārammaṇa may lead to the rising citta contaminated with only moha.

Một ārammaṇa “vừa ý” làm khởi rāga và moha. Một ārammaṇa “bất ý” làm khởi dosa và moha. Một ārammaṇa “trung tính” có thể làm khởi citta chỉ nhiễm moha.

Furthermore, an uncontaminated pabhassara citta will NEVER manifest for anyone below the Arahant

Hơn nữa, một pabhassara citta không bị nhiễm ô TUYỆT NHIÊN không hiển lộ nơi bất kỳ ai dưới bậc Arahant.

Anyone below the Arahant stage has a mind associated with a number of saṁyojanā (mental bonds) still intact: a puthujjana would have ten, a Sotāpanna/Sakadāgāmi seven, and an Anāgāmi

Bất kỳ ai chưa đạt bậc Arahant đều còn tâm đi kèm các saṁyojanā (dây trói buộc tâm) còn nguyên vẹn: một puthujjana còn đủ mười, Sotāpanna/Sakadāgāmi còn bảy, và Anāgāmi còn năm dây trói buộc tâm.

An average person (puthujjana) becomes joyful when encountering “mind-pleasing” ārammaṇa but becomes distraught/distressed with “disliked” ārammaṇa. They may get confused with a “neutral” ārammaṇa.

Người phàm (puthujjana) thì vui mừng khi gặp ārammaṇa “vừa ý”, nhưng buồn bực/khổ não trước ārammaṇa “bất như ý”. Họ cũng có thể lúng túng trước một ārammaṇa “trung tính”.

Any “pleasurable experience” will eventually end, and that will lead to distress. In addition, a “disliked” ārammaṇa will cause distress too.

Mọi “trải nghiệm dễ chịu” rồi cũng kết thúc, và sự khổ não sẽ theo sau. Ngoài ra, ārammaṇa “bất như ý” thì ngay lập tức gây khổ.

When distressed, a puthujjana would seek refuge in “pleasurable activities” to overcome the distress. That is the only way they know of “relieving stress.”

Khi khổ, puthujjana lại tìm nương tựa bằng “những hoạt động dễ chịu” để vượt qua nỗi khổ. Đó là cách duy nhất họ biết để “giải tỏa căng thẳng”.

We discussed that in #2 of the previous post: “True Happiness Is the Absence of Suffering.”

Điều này đã bàn trong #2 của bài trước: “True Happiness Is the Absence of Suffering.”

A Defiled Mind Wanders Among the 31 Realms

Một Tâm Nhiễm ô Trôi Lăn Giữa 31 Cõi

As we know, a lifestream wanders among the 31 realms: “What Reincarnates? – Concept of a Lifestream.” Out of those 31, 11 are in “kāma loka,” 16 are in rūpāvacara Brahma loka and 4 in arūpāvacara Brahma loka. The latter 20 are collectively in “Brahma loka.”

Như ta biết, một dòng chúng sinh cứ trôi lăn giữa 31 cõi: xem “What Reincarnates? – Concept of a Lifestream.” Trong số 31 cõi đó, có 11 cõi thuộc “kāma loka”, 16 cõi thuộc rūpāvacara Brahma loka, và 4 cõi thuộc arūpāvacara Brahma loka. 20 cõi sau gộp lại gọi là “Brahma loka”.

Joyful vedanās are sukha/somanassa vedanā that may arise either as “sāmisa or sensual pleasures in kāma loka” or as “nirāmisa or jhānic pleasures in Brahma loka.”

Vedanā hoan hỷ là sukha/somanassa vedanā có thể sinh khởi hoặc dưới dạng “sāmisa hay lạc thọ giác quan trong kāma loka” hoặc dưới dạng “nirāmisa hay lạc hỷ jhāna trong Brahma loka.”

Stressful/painful vedanās are dukha/domanassa vedanā arising in the realms of kāma loka.

Các Vedanā căng thẳng/đau khổ là dukha/domanassa vedanā sinh khởi trong các cõi thuộc kāma loka.

Details in “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?” and “Nirāmisa Sukha.”

Xem thêm “Three Kinds of Happiness – What is Nirāmisa Sukha?” và “Nirāmisa Sukha.”

Thus, in the realms of kāma loka, both sukha/somanassa and dukha/domanassa vedanā can arise. In the six Deva realms, mostly sukha/somanassa vedanā In the human realm, both types can arise. However, most beings in the kāma loka are in the apāyās, where mostly dukha/domanassa vedanā arise.

Vì vậy, trong các cõi kāma loka, cả sukha/somanassa lẫn dukha/domanassa vedanā đều có thể sinh khởi. Ở sáu cõi Deva thì chủ yếu sukha/somanassa vedanā sinh khởi; còn cõi người thì cả hai loại cùng hiện hành. Tuy nhiên, đa số chúng sinh trong kāma loka ở trong apāyās, nơi dukha/domanassa vedanā sẽ sinh khởi.

Even though lives in the six Deva realms and the Brahma realms are relatively free of dukha/domanassa vedanā, rebirth in the apāyās is inevitable after that. All existences have finite lifetimes.

Dẫu sáu cõi Deva và các cõi Brahma tương đối vắng dukha/domanassa vedanā, tái sinh về apāyās rốt cuộc vẫn khó tránh. Mọi sự sống đều hữu hạn.

Thus, pain/suffering is inevitable (for long stretches of time) in the rebirth process.

Do đó, đau đớn/khổ là điều không thể tránh khỏi (trong những quãng thời gian dài) của tiến trình tái sinh.

A given lifestream moves back and forth among the “good and bad” realms, subjected to “unbearable suffering” while in the apāyās.

Một dòng chúng sinh cứ dao động giữa các cõi “lành và dữ”, và khi rơi vào apāyās thì chịu “những nổi khổ không thể chịu nổi”.

Suffering Dominates the Rebirth Process

Khổ Thống Trị Dòng Tái Sinh

We cannot assess the level of suffering in the rebirth process by “human standards.” Humans experience both sukha and dukha. Even if someone is currently experiencing dukha, their mindset is “I will be able to overcome this situation and be happy again.”

Ta không thể đánh giá mức độ khổ trong tiến trình tái sinh theo “tiêu chuẩn con người”. Con người vừa có sukha vừa có dukha. Ngay cả khi đang trải nghiệm dukha, họ vẫn giữ tâm thế: “Rồi mình sẽ vượt qua và sẽ hạnh phúc trở lại.”

Such a “positive mindset” is extreme in the Deva realms: There is little suffering to be seen or experienced until the end of that lifetime. Devās don’t worry at all about suffering.

Tâm thế “lạc quan” ấy còn mãnh liệt hơn ở các cõi Deva: Hầu như không thấy khổ cho đến cuối thọ mạng; Devā hầu như không bận lòng về khổ.

The same is true of the Brahmās, who experience mostly “jhānic sukha” throughout their lifetime.

Brahmā cũng vậy: suốt thọ mạng chủ yếu là hưởng “jhānic sukha.”

However, once the true nature of the apāyās is understood, one would be willing to trade the joys of millions of years in a Deva or a Brahma realm for not being subject to suffering in an apāya, even for a short time!

Tuy nhiên, khi hiểu đúng bản chất của apāyās, người ta sẵn sàng đánh đổi niềm vui hàng triệu năm ở một cõi Deva hay Brahma để không phải chịu khổ trong một apāya, dù chỉ trong chốc lát!

Imagine the worst suffering you encountered during this life. Now, think about being continuously subjected to even worse suffering for millions of years. That is what happens in an apāya.

Hãy nhớ lại nỗi khổ tệ hại nhất bạn từng trải trong đời. Rồi tưởng tượng phải chịu đựng liên tục một nỗi khổ còn khủng khiếp hơn thế trong hàng triệu năm. Đó là tình trạng ở trong một apāya.

The animal realm is the best of the four apāyās. Think about the suffering of animals in the wild; they are eaten alive. Even though their lifetimes are short, they keep being reborn as the same animal for millions of years until released from that particular existence (bhava.)

Cõi loài vật là cõi “tốt” nhất trong bốn apāyās. Hãy nghĩ đến nỗi khổ của thú hoang; chúng bị ăn sống. Dù tuổi thọ ngắn, chúng vẫn liên tục tái sinh đúng loài ấy hàng triệu năm cho đến khi được thoát khỏi sự hiện hữu cụ thể (bhava) ấy.

The Buddha has described the unimaginable suffering of the apāyās in several suttās. However, it is succinctly summarized in the Sattisata Sutta.

Đức Phật đã mô tả khổ không thể nghĩ bàn của apāyās trong nhiều sutta. Tuy nhiên, cô đọng nhất là trong Sattisata Sutta.

Sattisata Sutta – Take the Offer of Torture for a Hundred Years for Nibbāna

Sattisata Sutta – Chấp Nhận Chịu Tra Tấn Một Trăm Năm Để Được Nibbāna

The “WebLink: suttacentral: Sattisata Sutta (SN 56.35)” provides a good idea of the suffering in the rebirth process.

“WebLink: suttacentral: Sattisata Sutta (SN 56.35)” giúp ta hình dung rõ hơn mức độ khổ trong tiến trình tái sinh.

In that sutta, the Buddha says: “Bhikkhus, suppose there was a man with a lifespan of a hundred years. Suppose the following promise is given to that man: Each day in your life (for the hundred years), you will be stricken with a hundred spears in the morning, at midday, and in the late afternoon. But after a hundred years have passed, you will comprehend the four Noble Truths.” The Buddha told the Bhikkhus that the man should accept that offer, for the suffering to be experienced without comprehending the Noble Truths (i.e., not getting to Nibbāna) will be unimaginably worse.”

Trong sutta này, Đức Phật dạy: “Này Bhikkhus, giả sử có một người thọ mạng một trăm năm. Người ấy được hứa như sau: mỗi ngày trong đời (suốt trăm năm), mỗi buổi sáng, giữa trưa và chiều muộn, người ấy sẽ bị đâm một trăm ngọn giáo; nhưng sau một trăm năm chịu đựng như thế, người ấy sẽ thấu triệt Tứ Thánh Đế.” Đức Phật bảo Bhikkhus đó rằng người ấy nên chấp nhận điều kiện này, bởi vì đau khổ mà họ sẽ nếm trải nếu không thấu triệt Tứ Thánh Đế (tức không đạt được Nibbāna) còn khủng khiếp hơn gấp bội, không thể nghĩ bàn.”

Therefore, it will be a small sacrifice to try to spend the rest of this life trying to comprehend the Noble Truths!

Vì vậy, sự hi sinh nhỏ bé nhất chính là dành phần đời còn lại để tìm hiểu và thấu triệt Tứ Thánh Đế!

As I tried to point out in many posts, any “pleasurable existence” (in human, Deva, and Brahma realms) is mind-made: All births (jāti) arise via kammic energies accumulated via the Paṭicca Samuppāda (PS) process (via puññābhisaṅkhāra due to ignorance.) They all have finite lifetimes.

Như tôi đã cố gắng chỉ ra trong nhiều bài viết, mọi “hiện hữu đem lại lạc thú” (trong các cõi người, Deva, và Brahma) rốt cuộc đều là sản phẩm của tâm: Mọi sinh (jāti) khởi lên qua các năng lượng kamma được tích lũy theo tiến trình Paṭicca Samuppāda (PS) (qua puññābhisaṅkhāra do vô minh). Hết thảy đều có thọ mạng hữu hạn.

Thesame indeed holds for births in the apāyās; they also arise via the PS process via apuññābhisaṅkhāra due to ignorance and will come to an end once the kammic energy runs out.

Điều này cũng đúng với các lần sinh trong apāyās: chúng cũng khởi qua tiến trình PS thông qua apuññābhisaṅkhāra do vô minh và chấm dứt khi năng lượng kamma tiêu hết.

But the problem is that bearing the suffering in an apāya — even for a short time — cannot be balanced even if one gets MUCH LONGER times in a “good realm,” as pointed out in #9 above. To make matter worse, births in a “good realm” are extremely difficult to obtain.

Vấn đề nằm ở chỗ nổi khổ trong apāya — dẫu thoáng chốc — cũng nặng nề hơn gấp nhiều lần so với những quãng thời gian DÀI ở một “cõi lành” (xem #9). Tệ hơn nữa, được tái sinh vào một “cõi lành” lại vô cùng hiếm.

Any Pleasure Is Countered by Much More Suffering in the Rebirth Process

Mọi Khoái lạc Trong Tiến trình Tái sinh Luôn Bị Khổ Lấn át

Joyful thoughts arise (mind becomes joyful) when attaching to a “pleasurable sense input” with rāga. Stressful thoughts arise with “distasteful sense inputs” that trigger dosa.

Các tư tưởng hoan hỷ khởi lên (tâm trở nên vui vẻ) khi dính mắc vào một “dữ liệu giác quan vừa ý” với rāga. Các ý nghĩ căng thẳng khởi lên với các “dữ liệu giác quan không ưa thích” kích hoạt dosa.

We attach to external sense objects with mind-made kāmaguṇa that we attribute to them. That is the root cause of suffering. See “Kāma Guṇa – Origin of Attachment (Taṇhā).”

Chúng ta dính mắc vào các dữ liệu giác quan bên ngoài với các kāmaguṇa do tâm tạo tác mà ta gán cho chúng. Đó chính là cội nguồn của khổ; xem “Kāma Guṇa – Origin of Attachment (Taṇhā).”

Furthermore, even when a defiled mind may not attach to a sense input, the neutral (adukkhamasukha) vedanā experienced still has a subtle “agitation” associated. This is typically not noticeable by puthujjana but can increasingly be experienced by those on the Noble Path (i.e., above the Sotāpanna) That “agitation of mind” rises due to moha or ignorance.

Hơn nữa, ngay cả khi một tâm nhiễm ô có thể không dính mắc vào một dữ liệu giác quan (cảnh), vedanā trung tính (adukkhamasukha) được trải nghiệm vẫn có một “xao động” đi kèm. Puthujjana thường không nhận ra, nhưng ai tiến trên Chánh đạo (tức trên Sotāpanna) sẽ cảm được ngày càng sáng tỏ. “Sự xao động của tâm” ấy khởi lên do moha hay vô minh.

A Purified Mind (Pabhassara) Cannot Generate Pain or Joy

Tâm Trong sáng (Pabhassara) Không Khởi Khổ Hay Lạc

In a pure mind, rāga, dosa, or moha cannot arise, i.e., pabhassara cittas are devoid of rāga, dosa, and moha.

Trong một tâm trong sáng, rāga, dosa, moha không thể sinh khởi, tức pabhassara cittas vắng rāga, dosa, và moha.

Pabhassara cittas generated by a purified mind can not generate either joyful or stressful thoughts. It only experiences the world as it is without getting attached to the world with rāga, dosa, or moha.

Pabhassara cittas được sinh từ một tâm trong sáng không thể khởi lên ý nghĩ hoan hỉ hay ý nghĩ căng thẳng. Tâm ấy chỉ đơn giản nhận biết sự việc đúng như thật, không dính mắc vào thế giới bằng rāga, dosa, moha.

That is the key message of the Buddha. The ascetic Bāhiya understood that whole concept with just a few verses starting with “diṭṭhe diṭṭhamattaṁ bhavissati, sute sutamattaṁ bhavissati,..” [see ‘Diṭṭhe Diṭṭhamattaṁ Bhavissati’ – Connection to Sannā].

Đây chính là thông điệp then chốt của Đức Phật. Ẩn sĩ Bāhiya đã thông suốt toàn bộ ý nghĩa ấy chỉ qua vài câu ngắn gọn: “diṭṭhe diṭṭhamattaṁ bhavissati, sute sutamattaṁ bhavissati,..” [xem ‘Diṭṭhe Diṭṭhamattaṁ Bhavissati’ – Connection to Sannā].

See, for example, #11 and #12 in “Seeing Is a Series of ‘Snapshots’.” I need to write on the Bāhiya Sutta to explain it in detail.

Xem thêm #11, #12 trong “Seeing Is a Series of ‘Snapshots’.” Tôi sẽ viết riêng về Bāhiya Sutta để giải thích chi tiết hơn.

A pure mind of an Arahant generates only pabhassara cittas devoid of rāga, dosa, and moha. It is the ultimate “cooled down” state of the mind. See “Nibbāna – Is it Difficult to Understand?”

Tâm trong sáng của một Arahant chỉ khởi pabhassara cittas vắng rāga, dosa, và moha. Đó là trạng thái “lặng mát” tột cùng của tâm; xem “Nibbāna – Is it Difficult to Understand?”

(Of course, a living Arahant is still subjected to physical suffering experienced with the physical body; that suffering will also stop at the death of the Arahant. The “WebLink: suttacentral: Nibbānadhātu Sutta (Iti 44)” explains the difference between the mindset of a living Arahant (saupādisesā Nibbāna) and that an Arahant will not be reborn to experience any mindset upon death (anupādisesā Nibbāna.) At marker 4.3, the Buddha says, “Tassa idheva, bhikkhave, sabbavedayitāni anabhinanditāni sīti bhavissanti,” or “(at anupādisesā Nibbāna) an Arahant will be “fully cooled down.” That is the ultimate release from even a trace of suffering!) An ubhatovimutti Arahant can experience Anupādisesa Nibbāna (full Nibbāna) even during life.

(Dĩ nhiên, khi còn sống trên thế gian, Arahant vẫn chịu cảm giác khổ do thân, nhưng khổ đó chấm dứt khi Arahant xả bỏ thân xác. “WebLink: suttacentral: Nibbānadhātu Sutta (Iti 44)” giải thích rõ sự khác biệt giữa Nibbāna khi Arahant còn sống (saupādisesā Nibbāna) và Nibbāna khi Arahant xả bỏ thân xác, không còn tái sinh (anupādisesā Nibbāna). Ở đoạn 4.3, Đức Phật dạy: “Tassa idheva, bhikkhave, sabbavedayitāni anabhinanditāni sīti bhavissanti,” tức (ở anupādisesā Nibbāna) Arahant sẽ “hoàn toàn lặng mát.” Đây chính là sự giải thoát tối hậu, dứt mọi dấu vết của khổ.) Một ubhatovimutti Arahant có thể trải nghiệm Anupādisesa Nibbāna (Nibbāna hoàn toàn/vô dư) ngay trong đời này.

A Puthujjana Depends on “Sensual Pleasures” to Overcome Distress/Suffering

Một Puthujjana Nương vào “Lạc thọ giác quan” Để Vượt qua Khổ não/Đau khổ

When faced with a specific stressful/hurtful situation, an average person (puthujjana) needs to figure out how to overcome that situation. The “standard response” of a puthujjana is to seek solutions from the external, material world. We discussed that in #2 of the previous post: “True Happiness Is the Absence of Suffering.”

Gặp một cảnh căng thẳng hay đau đớn cụ thể, người phàm (puthujjana) thường loay hoay tìm cách thoát ra. Phản ứng quen thuộc là tìm giải pháp từ thế giới vật chất bên ngoài. Điều này đã được bàn ở #2 của bài trước: “True Happiness Is the Absence of Suffering.”

Let us consider some more examples.

Hãy xét một vài ví dụ.

If we get sick, we need to visit a physician, and they will prescribe medication. When we get hungry, we must find food, and if we are thirsty, we must find water. When a boyfriend or girlfriend breaks up, they will likely seek another. The death of a loved one will lead to a depressed mind.

Khi chúng ta bệnh thì đi đến bác sĩ khám bệnh, và họ sẽ kê toa thuốc. Khi ta đói thì tìm thức ăn. Khi khát thì tìm nước. Khi chia tay người yêu thì đi tìm người mới. Mất người thân thì lòng sầu muộn.

Many such situations lead to “mental suffering,” and the standard solutions vary from taking aspirin to seeking psychiatric help. In some extreme cases, the burden becomes unbearable and leads to suicide.

Nhiều tình huống như vậy đã dẫn đến “khổ tâm,” và cách đối phó thông thường dao động từ việc uống aspirin đến đến tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên khoa tâm thần. Trong trường hợp cực đoan, gánh nặng quá sức chịu đựng và dẫn đến tự sát.

It’s an excellent idea to contemplate that. Aren’t our lives constantly moving back and forth between pleasure and pain? We will NEVER be able to maintain any “pleasurable experience” or avoid “painful/stressful” situations.

Điều đáng để suy ngẫm là: Chẳng phải đời ta luôn đong đưa giữa lạc và khổ hay sao? Chúng ta KHÔNG BAO GIỜ có thể giữ được một “trải nghiệm dễ chịu” nào mãi mãi, cũng không thể tránh hết mọi tình huống “đau khổ/căng thẳng”.

It is essential to grasp the following primary message of the Buddha.

Vì vậy, cần nắm thật rõ thông điệp cốt lõi của Đức Phật ở phần dưới đây.

“Pleasure Seeking” Moves One Away from “Real Happiness” with Pabhassara Citta

“Tìm cầu Khoái lạc” khiến Ta Xa rời “An lạc Chân thật” với Pabhassara Citta

The “pure mind” (that automatically generates pabhassara cittās) is ALWAYS within us, hidden. Efforts to “seek happiness from the external world” keep it hidden. All we need to do is to understand that critical point and follow Buddha’s instructions to cleanse our defiled minds and uncover the “hidden gem.”

“Tâm trong sáng” (tự khởi pabhassara cittās) vốn LUÔN hiện hữu trong mỗi người, chỉ là bị che khuất. Mọi nỗ lực “tìm cầu an lạc ở bên ngoài” chỉ khiến nó ẩn sâu hơn. Điều cần làm là thấu hiểu mấu chốt ấy và thực hành theo lời Phật dạy để gột rửa tâm nhiễm ô và mở lộ “viên ngọc ẩn” bên trong.

True happiness has ALWAYS been with us, hidden. We have been looking for happiness in “things” in the external world. All we need to do is to cleanse our minds to recover the “hidden gem” of the “pure mind” that generates only pabhassara citta.

An lạc Chân thật vốn LUÔN sẵn có nơi mỗi người, chỉ đang bị che dấu. Bấy lâu ta vẫn mãi tìm niềm vui nơi “những sự việc” ở thế gian. Việc cần làm là gột rửa tâm để tìm lại “viên ngọc ẩn” của “tâm trong sáng” vốn chỉ khởi pabhassara citta.

Understanding the above is the only requirement to become a Sotāpanna Anugāmi.

Hiểu được như vậy là điều kiện tiên quyết để trở thành Sotāpanna Anugāmi.

Once that “new vision” is fully confirmed via comprehending Paṭicca Samuppāda and Tilakkhaṇa, that understanding will be complete, i.e., one becomes a Sotāpanna. That “change of worldview” is enough to break the first three saṁsāric bonds or saṁyojanās and to get to lokuttara Sammā Diṭṭhi.

Khi “cái thấy mới” ấy được thấy rõ trọn vẹn qua Paṭicca Samuppāda và Tilakkhaṇa, hiểu biết trở nên đầy đủ — tức thành một Sotāpanna. Việc chuyển hóa thế giới quan này đủ để bẻ gãy ba dây buộc (saṁyojanā) và đạt đến lokuttara Sammā Diṭṭhi.

A Sotāpanna can then begin following the Noble Eightfold Path, starting with the newly-gained lokuttara Sammā Diṭṭhi. At this point, one needs to fully engage in formal meditation (Satipaṭṭhāna/Ānāpānasati) to break the remaining seven saṁyojanās.

Từ đó, Sotāpanna bước vào Bát Chánh đạo, khởi từ lokuttara Sammā Diṭṭhi vừa thấy rõ. Lúc này ta cần hành thiền chính thức (Satipaṭṭhāna/Ānāpānasati) để bẻ gãy bảy saṁyojanā còn lại.

However, as discussed in “What is Unique in Buddha Dhamma?” there is a mundane Eightfold Path with “mundane versions” that must be completed first, especially to eliminate the ten wrong views; see #4 and #5 of that post.

Tuy nhiên, như đã bàn trong “What is Unique in Buddha Dhamma?”, trước hết phải hoàn tất Bát Chánh Đạo ở mức thế tục, đặc biệt là loại bỏ mười tà kiến; xem #4 và #5 trong bài ấy.

All Minds Have the “Pabhassara Mind” Deeply Embedded

Mọi Tâm Đều Có “Tâm Pabhassara” Ẩn Sâu

At the core of all minds (including those in the apāyās) is the “pabhassara mind,” but it is covered by ten layers of sansāric bonds (saṁyojana.)

Tại lõi của mọi tâm (kể cả trong apāyās) đều có “tâm pabhassara”, nhưng nó bị mười lớp dây buộc sansāric (saṁyojana) của luân hồi phủ kín.

Furthermore, in any realm in this world, a mind falls first on the kāma dhātu, rūpa dhātu, or arūpa dhātu. Each has its associated “distorted saññā,” and a mind WILL attach to it. The only exception is when all ten saṁyojana have been broken, i.e., when one has become an Arahant.

Hơn nữa, trong bất kỳ cõi nào ở thế giới này, một tâm trước hết rơi vào kāma dhātu, rūpa dhātu hoặc arūpa dhātu. Mỗi “dhātu” mang một “saññā bị méo mó” đi kèm, và tâm CHẮC CHẮN sẽ chấp thủ vào đó. Ngoại lệ duy nhất: khi mười saṁyojana đã bị bẻ gãy, tức người đó đã chứng Arahant.

Once attached to that “distorted saññā,” the mind falls into the “ajjhatta viññāṇa state” and starts contaminating rapidly in the “nava kamma” If it reaches the “purāṇa kamma” stage, stronger kammic energies can be accumulated that can lead to future rebirths. This is explained in many posts since 8/5/2023 in “New / Revised Posts.”

Một khi đã chấp thủ vào “saññā méo mó” ấy, tâm rơi vào “trạng thái ajjhatta viññāṇa” và bắt đầu nhiễm ô rất nhanh trong giai đoạn “nava kamma.” Nếu tiến đến “purāṇa kamma”, sẽ tích lũy được năng lượng kamma mạnh hơn, có thể dẫn đến tái sinh về sau. Điều này đã được giải thích trong nhiều bài từ ngày 05/08/2023 trong “New / Revised Posts.”

That “mind contamination process” is extremely fast, especially in the “nava kamma” stage. See “WebLink: suttacentral: Paṇihitaacchavagga (AN 1.41-50),” where in #48, the Buddha states, “Bhikkhus, I do not see a single thing that’s as quick to change/evolve as the mind. So much so that it’s not easy to give a simile for how quickly the mind contaminates/evolves (upon receiving a sensory input).”

“Tiến trình nhiễm ô của tâm” diễn ra cực nhanh, nhất là ở giai đoạn “nava kamma.” Xem “Weblink: suttacenral: Paṇihitaacchavagga (AN 1.41–50)”: ở #48, Đức Phật dạy, “Này Bhikkus, ta chưa thấy điều gì biến đổi/biến động nhanh như tâm — nhanh đến mức khó ví dụ nào sánh kịp mức độ nhiễm ô/biến động của tâm khi tiếp xúc một dữ liệu giác quan.”