Anuseti – How Anusaya Grows with Saṅkhāra

May 13, 2023; revised May 17, 2023 (mislabelling in #6); rewritten February 9, 2024 ; revised April 2, 2024 ; revised March 16, 2025

Ngày 13/05/2023; sửa 17/05/2023 (sai nhãn ở #6); viết lại ngày 09/02/2024; sửa ngày 02/04/2024; sửa ngày 16/03/2025

Buddhism – In Charts: 13. Anuseti – How Anusaya Grows – 2
Phật Giáo – Dưới dạng Sơ đồ: 13. Anuseti – Cách thức Anusaya Tăng Trưởng – 2

Download/Print: “WebLink: PDF Download: 13. Anuseti – How Anusaya Grows – 2”
Tải/In: “WebLink: PDF Download: 13. Anuseti – How Anusaya Grows – 2”

Anusaya – Hidden Defilements

Anusaya – Những Nhiễm ô (Lậu Hoặc) Tiềm Ẩn

Anusaya is a critical concept. The word “gati” (pronounced “gathi”) is hardly mentioned in current texts but is also a critical concept in Buddha Dhamma; it refers to one’s habits/character. Āsava means cravings arising at a given time when anusaya is triggered by a sensory input (ārammaṇa.)

Anusaya là một khái niệm then chốt. Từ “gati” (đọc “gathi”) ít được nhắc đến trong các tài liệu hiện nay nhưng cũng là khái niệm quan trọng trong Dhamma của Đức Phật; nó chỉ thói quen/tính cách của một người. Āsava là các dục tham khởi lên tại một thời điểm khi anusaya được kích hoạt bởi một dữ liệu giác quan (ārammaṇa).

Anusaya is usually translated as “latent/hidden defilements.” They accumulate via “mental fermentations,” just like alcohol concentration builds up with fermenting. As we see below, “mental defilements” can similarly “ferment/condense” when one spends time thinking (generating vacī abhisaṅkhāra) about an ārammaṇa with greed, anger, and ignorance. This process is intensified when one starts speaking and engaging in immoral actions and speech.

Anusaya thường được dịch là “nhiễm ô (lậu hoặc) tiềm ẩn/ẩn tàng.” Chúng tích lũy qua các “lên men tâm” tương tự nồng độ rượu tăng dần trong quá trình lên men. Như sẽ thấy bên dưới, “nhiễm ô (cấu uế) tâm” cũng có thể “lên men/đặc lại” khi một người dành thời gian suy nghĩ (sinh vacī abhisaṅkhāra) về một ārammaṇa với tham, sân và si. Quá trình này càng mạnh khi người ấy bắt đầu nói năng và hành xử phi đạo đức.

Accumulation of anusaya is comparable to mud accumulating at the bottom of a glass of water over time if one keeps dropping tiny bits of dirt into it. That dirt sinks to the bottom of the glass and may not be apparent. But some dirt comes to the surface if the water is disturbed with a straw. That is like āsava (desire) bubbling up when anusaya is triggered by a robust sensory event. When that happens, we display our true character/habits or gati (pronounced “gathi”).

Sự tích lũy anusaya giống như bùn lắng dần dưới đáy một ly nước theo thời gian nếu ta cứ nhỏ vào đó những hạt bụi li ti. Bụi lắng xuống đáy ly và có thể không thấy rõ. Nhưng khi khuấy nước bằng ống hút, một phần bụi sẽ nổi lên mặt. Điều ấy giống āsava (dục) sủi bọt khi anusaya bị kích hoạt bởi một sự kiện giác quan mạnh. Khi chuyện đó xảy ra, ta bộc lộ tính cách/thói quen thật của mình, tức gati (đọc là “gathi”).

For example, one may not be bribed with a hundred dollars, but until kāma rāga anusaya is wholly removed, one may be tempted with a million-dollar bribe. Thus, one’s level of anusaya is relative (for example, some may be bribed only with ten dollars). However, anusaya is entirely removed only via magga phala.

Ví dụ, có người không bị mua chuộc bằng một trăm đô la, nhưng cho đến khi kāma rāga anusaya được loại trừ hoàn toàn, họ vẫn có thể bị cám dỗ bởi khoản hối lộ một triệu đô. Do đó, mức độ anusaya của mỗi người là tương đối (chẳng hạn có người chỉ cần mười đô là lung lay). Tuy nhiên, anusaya chỉ được loại trừ trọn vẹn nhờ magga phala.

In other words, some gati and āsava lay hidden (sleeping) and are called “anusaya.” With a strong enough “trigger” or “ārammaṇa,” an ingrained anusaya can be brought to the surface.

Nói cách khác, một số gati và āsava ẩn tàng (ngủ yên) được gọi là “anusaya.” Khi có “cú kích hoạt” hay “ārammaṇa” đủ mạnh, anusaya ăn sâu có thể trồi lên mặt.

It is a good idea to read “Āsava, Anusaya, and Gati (Gathi)” first. In the following, we will discuss in detail the accumulation/strengthening of the seven types of anusaya: diṭṭhi, vicikicchā, kāma rāga, paṭigha, bhava rāga, māna, avijjā. See “Conditions for the Four Stages of Nibbāna.”

Nên đọc trước “Āsava, Anusaya, and Gati (Gathi).” Ở phần sau, chúng ta sẽ bàn chi tiết về sự tích lũy/củng cố của bảy loại anusaya: diṭṭhi, vicikicchā, kāma rāga, paṭigha, bhava rāga, māna, avijjā. Xem “Conditions for the Four Stages of Nibbāna.”

How Anusaya Grows via Kamma Viññāṇa

Cách thức Anusaya Tăng Trưởng Qua Kamma Viññāṇa

The fundamental mechanism by which any type of anusaya grows is via the establishment/growth of RELATED kamma viññāṇa. As we have discussed, kamma viññāṇa is an “expectation for worldly things” that arises when one attaches to dữ liệu giác quan (ārammaṇa).

Cơ chế nền tảng khiến bất kỳ loại anusaya nào tăng trưởng là qua việc hình thành/tăng trưởng kamma viññāṇa LIÊN QUAN. Như đã bàn, kamma viññāṇa là “sự trông đợi các pháp thế gian” sinh khởi khi một người dính mắc vào dữ liệu giác quan (ārammaṇa).

For example, if one craves delicious foods, that is part of the “kāma rāga anusaya.” Suppose person X eats a particular meal and forms a craving for it; now, X expects/hopes to taste that food in the near future, and it becomes a kamma viññāṇa. If X starts thinking about it and telling others how good it was, such actions strengthen that kamma viññāṇa.

Ví dụ, ai khởi tham với món ăn ngon thì đó thuộc “kāma rāga anusaya.” Giả sử người X ăn một bữa và sinh thèm muốn; từ đó X kỳ vọng/mong sớm được ăn lại, và kỳ vọng ấy trở thành kamma viññāṇa. Nếu X bắt đầu nghĩ về món đó và kể với người khác nó ngon thế nào, những hành vi ấy sẽ làm mạnh thêm kamma viññāṇa đó.

The idea of “eating it again” may come to X’s mind randomly, making X think about how good it was and look into ways of enjoying it again. Any thinking, speaking, or actions (i.e., mano, vacī, kāya kamma) are based on mano, vacī, and kāya (abhi)saṅkhāra: “avijjā paccayā saṅkhāra.”

Ý tưởng “ăn lại lần nữa” có thể ngẫu nhiên hiện lên trong tâm X, khiến X nghĩ về vị ngon và tìm cách hưởng lại. Mọi suy nghĩ, lời nói hay hành động (tức mano, vacī, kāya kamma) đều dựa trên mano, vacī và kāya (abhi)saṅkhāra: “avijjā paccayā saṅkhāra.”

That last sentence captures the meaning of “anuseti.” It means “cultivating and maintaining anusaya” by generating various types of NEW kamma or “nava kamma” consciously; see “Purāṇa and Nava Kamma – Sequence of Kamma Generation.”

Câu cuối cùng khái quát ý nghĩa của “anuseti.” Nó nghĩa là “vun bồi và duy trì anusaya” bằng cách cố ý tạo ra các loại kamma MỚI hay “nava kamma”; xem “Purāṇa and Nava Kamma – Sequence of Kamma Generation.”

Cetanā Sutta – Succinct Description

Cetanā Sutta – Mô Tả Tinh Gọn

The “WebLink: suttacentral: Cetanā Sutta (SN 12.38)” explains anuseti with the following steps:

“WebLink: suttacentral: Cetanā Sutta (SN 12.38)” giải thích anuseti qua các bước sau:

“Yañca, bhikkhave, ceteti yañca pakappeti yañca anuseti, ārammaṇametaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā.” OR “Bhikkhus, what you think about, plan, and take action regarding an ārammaṇa will establish/grow (kamma) viññāṇa. That is how “anusaya grows” via “anuseti.”

“Yañca, bhikkhave, ceteti yañca pakappeti yañca anuseti, ārammaṇametaṁ hoti viññāṇassa ṭhitiyā.” Hoặc: “Này Bhikkhus, những gì các thầy suy nghĩ, lập kế hoạch và hành xử xoay quanh một ārammaṇa sẽ thiết lập/làm tăng trưởng (kamma) viññāṇa. Đó là cách “anusaya lớn lên” thông qua “anuseti.”

“Ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti” OR “When the mind is focused on an ārammaṇa, (kamma) viññāṇa becomes established.”

“Ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti” hoặc “Khi tâm bám vào một ārammaṇa, (kamma) viññāṇa được thiết lập.”

“Tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṁ punabbhavābhinibbatti hoti” OR “When (kamma) viññāṇa is established and grows, kamma bhava (which can lead to rebirth) grows.” That latter part is equivalent to “anusaya grows.” Therefore it is a feedback loop. The more one CONSCIOUSLY engages in “anuseti” (in the “nava kamma” stage,) it leads to the strengthening of “anusaya.”

“Tasmiṁ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṁ punabbhavābhinibbatti hoti” hoặc “Khi (kamma) viññāṇa được thiết lập và tăng trưởng, kamma bhava (có thể dẫn đến tái sinh) tăng trưởng.” Phần sau tương đương “anusaya lớn lên.” Đây là một vòng phản hồi: càng CỐ Ý thực hành “anuseti” (ở giai đoạn “nava kamma”) thì “anusaya” càng được củng cố.

“Āyatiṁ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṁ jāti jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti” OR “When kamma bhava (related to anusaya) is established, future rebirth, old age, and death come to be, as do sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress.”

“Āyatiṁ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṁ jāti jarāmaraṇaṁ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti” HOẶC “Khi kamma bhava (liên hệ anusaya) được thiết lập, sẽ có tái sinh trong tương lai, kèm sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.”

Starting at marker 3.1, the solution is to stop thinking about/planning around such immoral temptations (ārammaṇa). While it is imperative to stop attaching to such temptations (assāda), that can be done only within limits. Without comprehending the dangers (ādīnava) of temptations (assāda), it is impossible to eradicate them. [eradicate: to pull up by the roots.]

Bắt đầu từ mốc 3.1, giải pháp là ngừng suy nghĩ/lên kế hoạch xoay quanh các cám dỗ bất thiện (ārammaṇa). Dù việc dừng bám víu vào các cám dỗ đó (assāda) là cấp thiết, điều đó chỉ làm được trong giới hạn. Nếu không thấy rõ nguy hiểm (ādīnava) của các cám dỗ (assāda), thì không thể diệt trừ tận gốc [diệt trừ tận gốc: nhổ tận rễ.]

As we discussed recently, any “assāda” (cravings) arise based on mind-made “distorted saññā”; see “Fooled by Distorted Saññā (Sañjānāti) – Origin of Attachment (Taṇhā)” and other posts in “Sotāpanna Stage via Understanding Perception (Saññā).”

Như đã bàn gần đây, mọi “assāda” (ái lạc) sinh khởi dựa trên “saññā méo mó” do tâm tạo; xem “Fooled by Distorted Saññā (Sañjānāti) – Origin of Attachment (Taṇhā)” và các bài khác trong “Sotāpanna Stage via Understanding Perception (Saññā).”

Anuseti = The Longer One Dwells on an Ārammaṇa, the Stronger the Anusaya Becomes

Anuseti = Càng Ở Lâu Với Một Ārammaṇa Thì Anusaya Càng Mạnh

The “WebLink: suttacentral: Lekha Sutta (AN 3.132)” provides a good analogy of how a defilement can “sink in the mind” due to staying on a related ārammaṇa for a long time.

“WebLink: suttacentral: Lekha Sutta (AN 3.132)” đưa ra một ví dụ sinh động về việc một cấu uế có thể “lắng sâu trong tâm” do lưu trú lâu trên ārammaṇa liên hệ.

It says there are three types of minds.

Kinh nêu có ba loại tâm.

One mind captures an ārammaṇa tightly and maintains it for long like a line drawn in stone.

Loại thứ nhất nắm chặt một ārammaṇa và giữ lâu như vạch khắc trên đá.

In the second type of mind, an ārammaṇa does not linger too long, like a line drawn in the sand.

Ở loại thứ hai, ārammaṇa không lưu lâu, như vạch trên cát.

In the third type, an ārammaṇa does not linger at all, like a line drawn in water.

Loại thứ ba, ārammaṇa hầu như không lưu lại, như vạch trên nước.

Of course, that depends on the person and ALSO on the ārammaṇa. The following analogy is given for an ārammaṇa causing anger.

Dĩ nhiên, điều đó tùy người và CŨNG tùy ārammaṇa. Sau đây là ví dụ với ārammaṇa gây sân:

(@ marker 1.5): If a person habitually gets angry (abhiṇhaṁ kujjhati) and the anger lingers long contributing to anusaya (dīgharattaṁ anuseti), then it contributes much to paṭigha anusaya. It’s like a line drawn in stone, which is not quickly worn away by wind and water but lasts for a long time.

(@ mốc 1.5): Nếu một người thường xuyên nổi sân (abhiṇhaṁ kujjhati) và cơn sân lưu lại lâu góp phần vào anusaya (dīgharattaṁ anuseti), thì nó bồi đắp mạnh paṭigha anusaya. Giống như vạch trên đá: gió mưa khó bào mòn, tồn tại rất lâu.

(@ marker 2.2): If a person habitually gets angry but does not linger (na dīgharattaṁ anuseti), it contributes less to paṭigha anusaya. It’s like a line drawn in the sand, quickly worn away by wind and water.

(@ mốc 2.2): Nếu một người hay nổi sân nhưng không để cơn sân kéo dài (na dīgharattaṁ anuseti), thì nó chỉ bồi đắp ít cho paṭigha anusaya. Như vạch trên cát: gió mưa nhanh xóa.

(@ marker 3.1): But there are those who, even if spoken to by another in an abusive manner, stay calm and are not angered. Just as a line drawn in water is not registered, anger does not register in such minds (no anusaya and no anuseti.)

(@ mốc 3.1): Nhưng cũng có những người, dù bị kẻ khác nói năng thô lỗ, vẫn bình tĩnh và không nổi sân. Cũng như vạch trên nước không lưu lại, sân hận không hằn dấu trong những tâm như vậy (không có anusaya và cũng không có anuseti).

In the “WebLink: suttacentral: Āsīvisa Sutta (AN 4.11),” an analogy is provided with four types of snakes: (i) One whose venom is fast-acting but not lethal, (ii) venom is lethal but not fast-acting, (iii) venom is both fast-acting and lethal, and (iv) venom is neither fast-acting nor lethal.

Trong “WebLink: suttacentral: Āsīvisa Sutta (AN 4.11),”, có một ẩn dụ với bốn loại rắn: (i) nọc tác dụng nhanh nhưng không chí tử, (ii) nọc chí tử nhưng không tác dụng nhanh, (iii) nọc vừa nhanh vừa chí tử, và (iv) nọc vừa không nhanh vừa không chí tử.

Similarly, there are four types of minds: (i) habitually gets angry, but anger doesn’t linger long, (ii) does not get angry habitually, but anger lingers for a long time, (iii) habitually gets angry (abhiṇhaṁ kujjhati, ) and anger linger for a long time (dīgharattaṁ anuseti), (iv) does not get angry (no anusaya and thus also no anuseti.)

Tương tự, có bốn loại tâm: (i) thường nổi sân nhưng cơn sân không kéo dài, (ii) không hay nổi sân nhưng khi sân thì kéo dài, (iii) thường nổi sân (abhiṇhaṁ kujjhati) và cơn sân lưu lâu (dīgharattaṁ anuseti), (iv) không nổi sân (không có anusaya, nên cũng không có anuseti).

The point is that minds of type (i) in #5 and (iii) in #6 have strong paṭigha anusaya. Unfortunately, those are the same minds that “hold that anger for long times” (thinking about how to retaliate); that only makes that paṭigha anusaya grow! These people must be mindful of such situations and control their anger the most.

Điểm mấu chốt là các tâm loại (i) ở #5 và (iii) ở #6 có paṭigha anusaya mạnh. Tiếc là chính những tâm ấy lại “giữ cơn giận rất lâu” (nghĩ cách trả đũa); điều đó chỉ làm paṭigha anusaya tăng trưởng! Những người này cần chánh niệm đặc biệt trong các tình huống như vậy và chế ngự sân nhiều nhất.

Another critical point is that it is dangerous to “stay in that angry mindset for a long time.” Then one would be “contributing to anusaya” (anuseti) by cultivating at least vacī saṅkhāra (talking to himself) even if not engaging in speech or physical action. We discuss this below.

Một điểm quan trọng khác: “ở lâu trong tâm trạng giận dữ” là nguy hiểm. Khi đó, dù chưa nói ra hay hành động, người ta đã “đóng góp vào anusaya” (anuseti) bằng cách nuôi dưỡng tối thiểu là vacī saṅkhāra (tự độc thoại trong đầu). Ta sẽ bàn dưới đây.

An Arahant or an Anāgāmi is at the other end of type (iii) in #5 and (iv) in #6. There is no paṭigha anusaya left in the mind of an Arahant. Thus, another person’s words of anger will not even register in such a mind. That is like a line drawn in water (see #5(iii) above.)

Một Arahant hay Anāgāmi thì ở đầu kia của loại (iii) ở #5 và (iv) ở #6. Trong tâm của Arahant không còn paṭigha anusaya. Vì vậy, lời lẽ giận dữ của người khác cũng không hằn dấu trong tâm ấy. Giống như vạch trên nước (xem #5(iii) phía trên).

Lingering on an Ārammaṇa Leads to Vacī and Kāya Abhisaṅkhāra

Ở Lâu Trên Một Ārammaṇa Dẫn Đến Vacī và Kāya Abhisaṅkhāra

The above two analogies are about the paṭigha anusaya. But it works the same way for other types of anusaya. For example, “kāma rāga anusaya” works the same way. Anyone below the Anāgāmi stage could be triggered by one or another ārammaṇa laced with kāma rāga. If they dwell in that ārammaṇa, their kāma rāga anusaya will grow.

Hai ẩn dụ trên nói về paṭigha anusaya. Nhưng cơ chế ấy cũng vận hành giống hệt với các loại anusaya khác. Chẳng hạn, “kāma rāga anusaya” cũng vậy. Bất kỳ ai dưới bậc Anāgāmi đều có thể bị kích hoạt bởi một ārammaṇa nào đó nhuốm kāma rāga. Nếu ở lâu trong ārammaṇa ấy, kāma rāga anusaya của họ sẽ tăng.

We can further clarify the verses in the “WebLink: suttacentral: Cetanā Sutta (SN 12.38)” in #4 above. The first verse says, “Bhikkhus, what you think about and plan regarding an ārammaṇa will establish/grow (kamma) viññāṇa.”

Ta có thể làm rõ thêm các kệ trong “WebLink: suttacentral: Cetanā Sutta (SN 12.38)” ở #4 phía trên. Kệ đầu nói: “Này Bhikkhus, những gì các thầy suy nghĩ và lập kế hoạch xoay quanh một ārammaṇa sẽ thiết lập/làm tăng trưởng (kamma) viññāṇa.”

Note that “cetanā” in suttās does not refer to “all intentions” but “defiled intentions” or “sañcetanā.” See #5 of “Kamma and Saṅkhāra, Cetanā and Sañcetanā.”

Lưu ý “cetanā” trong các suttā không chỉ “mọi chủ ý” mà là “chủ ý nhiễm ô” hay “sañcetanā.” Xem #5 trong “Kamma and Saṅkhāra, Cetanā and Sañcetanā.”

That is the same as “avijjā paccayā saṅkhāra” in Paṭicca Samuppāda! As discussed in “Loka Sutta – Origin and Cessation of the World (with chart #6),” See #8 of that post and the links provided. Another earlier relevant post is “Difference Between Taṇhā and Upādāna.”

Điều đó chính là “avijjā paccayā saṅkhāra” trong Paṭicca Samuppāda! Như đã bàn trong “Loka Sutta – Origin and Cessation of the World (with chart #6),” xem #8 của bài ấy và các liên kết đi kèm. Một bài liên quan trước đó là “Difference Between Taṇhā and Upādāna.”

Review of the Loka Sutta

Ôn Lại Loka Sutta

The point is that Paṭicca Samuppāda (PS) is triggered ONLY by a sensory event, i.e., an ārammaṇa.

Cốt lõi là Paṭicca Samuppāda (PS) CHỈ được kích hoạt bởi một sự kiện giác quan, tức một ārammaṇa.

Once attached, the mind likes to dwell in that ārammaṇa. It would first start “talking internally”; if attachment gets stronger, speech comes out; both those belong to vacī saṅkhāra. If attachment becomes stronger, one may start physical actions with kāya saṅkhāra!

Khi đã dính mắc, tâm ưa thích ở lại trong ārammaṇa ấy. Trước tiên nó sẽ “tự nói trong đầu”; nếu dính mắc tăng, lời sẽ bật ra; cả hai đều thuộc vacī saṅkhāra. Nếu dính mắc còn mạnh hơn, có thể khởi hành động của thân với kāya saṅkhāra!

That is how the PS cycles start with “avijjā paccayā saṅkhāra” AFTER the mind gets attached to an ārammaṇa. That is also how we accumulate kammic energy to sustain the saṁsāric journey!

Đó là cách các chuỗi PS khởi đầu bằng “avijjā paccayā saṅkhāra” SAU khi tâm dính vào một ārammaṇa. Và cũng là cách ta tích lũy năng lượng kamma để duy trì tiến trình saṁsāra!

Thus, we must stop the process of “anuseti” (consciously cultivating abhisaṅkhāra in the “nava kamma” stage) as soon as we realize attachment to an ārammaṇa; that means stopping the “nava kamma.” See “Purāṇa and Nava Kamma – Sequence of Kamma Generation.”

Vì vậy, ngay khi nhận ra mình dính vào một ārammaṇa, ta cần dừng tiến trình “anuseti” (chủ ý nuôi abhisaṅkhāra ở giai đoạn “nava kamma”); tức là chặn “nava kamma.” Xem “Purāṇa and Nava Kamma – Sequence of Kamma Generation.”

That must be done first to stop “purāṇa kamma” which can be stopped only by cultivating wisdom (paññā); this is the basis of Ānāpānasati/Satipaṭṭhāna. See “Sotāpanna Stage from Kāma Loka.”

Việc đó phải làm trước để rồi dần dừng “purāṇa kamma,” vốn chỉ có thể chấm dứt bằng cách tu tập trí tuệ (paññā); đây là nền tảng của Ānāpānasati/Satipaṭṭhāna. Xem “Sotāpanna Stage from Kāma Loka.”

I cannot emphasize enough the importance of understanding this point. Please read the links and ask questions at the forum if they are unclear.

Điểm này cực kỳ quan trọng. Bạn hãy đọc các liên kết và đặt câu hỏi trên diễn đàn nếu còn vướng mắc.

It is a good idea to review the recently rewritten post “Loka Sutta – Origin and Cessation of the World (with chart #6).”

Cũng nên xem lại bài tôi mới viết lại “Loka Sutta – Origin and Cessation of the World (with chart #6).”

Analysis of the Cūḷavedalla Sutta

Phân Tích Cūḷavedalla Sutta

In the “WebLink: suttacentral: Cūḷavedalla Sutta (MN 44)”: “Idhāvuso visākha, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Rāgaṁ tena pajahati, na tattha rāgānusayo anuseti.”

Trong “WebLink: suttacentral: Cūḷavedalla Sutta (MN 44)”: “Idhāvuso visākha, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṁ savicāraṁ vivekajaṁ pītisukhaṁ paṭhamaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Rāgaṁ tena pajahati, na tattha rāgānusayo anuseti.”

Translated: “Consider a bhikkhu, who enters and remains in the first jhāna. He is engaged in eliminating rāga and stopping cultivating rāga anusaya further.”

Dịch: “Hãy xét một bhikkhu nhập và an trú trong jhāna thứ nhất. Vị ấy đang đoạn trừ rāga và không còn tiếp tục nuôi dưỡng rāga anusaya nữa.”

Since one is in a jhāna, kāma rāga does not manifest. Thus, “rāga” in the above (Rāgaṁ tena pajahati) refers to rūpa rāga.

Vì đang ở trong jhāna, kāma rāga không biểu lộ. Do đó, “rāga” trong câu (Rāgaṁ tena pajahati) ở trên là chỉ rūpa rāga.

Then, @ marker 28.9: “Idhāvuso visākha, bhikkhu sukhassa ca pahānā, dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Avijjaṁ tena pajahati, na tattha avijjānusayo anusetī” ti.”

Sau đó, @ mốc 28.9: “Idhāvuso visākha, bhikkhu sukhassa ca pahānā, dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṁ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṁ upekkhāsatipārisuddhiṁ catutthaṁ jhānaṁ upasampajja viharati. Avijjaṁ tena pajahati, na tattha avijjānusayo anusetī” ti.”

Translated: “Consider a bhikkhu, who enters and remains in the fourth jhāna. He is engaged in eliminating avijjā and stop cultivating avijjā anusaya.”

Dịch: “Hãy xét một bhikkhu nhập và an trú trong jhāna thứ tư. Vị ấy đang đoạn trừ avijjā và không còn nuôi dưỡng avijjā anusaya nữa.”

Here, in the fourth jhāna, avijjā anusaya is present, but an Ariya in that jhāna will not “feed that avijjā anusaya”; that is what is meant by “na tattha avijjānusayo anusetī.” Instead, he/she will strive to eliminate avijjā (Avijjaṁ tena pajahati.)

Ở đây, trong jhāna thứ tư, avijjā anusaya vẫn hiện hữu, nhưng một bậc Ariya trong jhāna ấy sẽ không “nuôi dưỡng avijjā anusaya”; đó là ý của câu “na tattha avijjānusayo anusetī.” Thay vào đó, vị ấy nỗ lực đoạn trừ avijjā (Avijjaṁ tena pajahati).

Once the avijjā anusaya is removed, that will automatically remove the “kāma rāga anusaya.”

Khi avijjā anusaya được trừ, “kāma rāga anusaya” cũng theo đó bị diệt.

However, it is not necessary to get to the fourth jhāna to remove any anusaya. It just becomes easier to remove any anusaya at higher jhānā One could attain even the Arahant stage from any jhāna: “WebLink: suttacentral: Jhāna Sutta (AN 9.36).”

Tuy nhiên, không nhất thiết phải đạt đến jhāna thứ tư mới trừ được anusaya. Chỉ là càng ở các jhāna cao thì việc trừ anusaya càng dễ. Thậm chí có thể chứng Arahant từ bất kỳ jhāna nào: “WebLink: suttacentral: Jhāna Sutta (AN 9.36).”

Furthermore, all anusaya can be removed without getting into any jhāna. Many examples in the Tipiṭaka: Bāhiya, Minister Santati, King Suddhodana.. all attained Arahanthood without jhāna. Also see, “Sammā Samādhi – How to Define It?” and “Sotāpanna Stage from Kāma Loka.”

Hơn nữa, mọi anusaya đều có thể đoạn trừ mà không cần nhập jhāna. Tipiṭaka có nhiều ví dụ: Bāhiya, Quan Santati, Vua Suddhodana… đều chứng Arahant không qua jhāna. Xem thêm “Sammā Samādhi – How to Define It?” và “Sotāpanna Stage from Kāma Loka.”

Kāma Rāga Cannot be Triggered in Brahma Loka

Kāma Rāga Không Thể Bị Kích Hoạt Ở Brahma Loka

Even if the kāma rāga anusaya remains intact, it cannot be triggered while in a Brahma realm. This is a critical point.

Dù kāma rāga anusaya còn nguyên, nó cũng không thể bị kích hoạt khi ở cõi Brahma. Đây là điểm then chốt.

As we know, sensory inputs with pañca kāma (sensual pleasures) are absent in Brahma realms. A Brahma cannot taste food, smell odors, or have bodily contact (including sex). An anāriya Brahma gets that birth because he had abstained from pañca kāma while cultivating a jhāna.

Như ta biết, các dữ liệu giác quan thuộc pañca kāma (dục lạc) vắng mặt ở các cõi Brahma. Một Brahma không nếm vị, không ngửi mùi, không có xúc chạm thân (kể cả tình dục). Một anāriya Brahma sanh về đó vì đã kiêng pañca kāma khi tu jhāna.

Therefore, as long he is in that Brahma realm, his kāma rāga anusaya cannot be triggered (or “awakened”) even with a strong sensual input. Think about a year-old baby. That baby has not removed kāma rāga anusaya but has no idea about sensual pleasures, i.e., kāma rāga cannot arise. A Brahma is like that baby; he has no idea about food, smells, or sex. (The Buddha gave a similar example in the “WebLink: suttacentral: Mahāmālukya Sutta (MN 64)” regarding the non-manifestation of “sakkāya diṭṭhi” in a baby.)

Vì vậy, chừng nào còn ở cõi Brahma, kāma rāga anusaya của vị ấy không thể được kích hoạt (hay “bị đánh thức”), dù có đối tượng dục mạnh đến đâu. Hãy nghĩ tới một em bé một tuổi: bé chưa diệt kāma rāga anusaya nhưng cũng chưa biết gì về dục lạc, tức kāma rāga không thể sinh khởi. Một Brahma cũng như vậy: không có khái niệm về thức ăn, mùi hương hay tình dục. (Đức Phật đưa ví dụ tương tự trong “WebLink: suttacentral: Mahāmālukya Sutta (MN 64)” về việc “sakkāya diṭṭhi” không biểu lộ nơi một đứa trẻ.)

Thus, even if kāma rāga anusaya is intact for an anāriya Brahma, it never gets triggered, i.e., kāma rāga cannot arise in even an anāriya Brahma.

Do đó, dù kāma rāga anusaya của một anāriya Brahma còn nguyên, nó cũng không bao giờ bị kích hoạt; tức kāma rāga không thể sinh khởi ngay cả nơi một anāriya Brahma.

Five “Rūpa Dhātu” and One “Mental Dhātu”

Năm “Rūpa Dhātu” và Một “Dhātu Thuộc Tâm”

The following basic setup is also helpful to understand. The essence of a human is not the physical body but the unimaginably tiny manomaya kāya made of a few suddhaṭṭhaka: hadaya vatthu and five pasāda rūpa, each a suddhaṭṭhaka.

Bố cục căn bản sau đây cũng hữu ích để nắm bắt. Cốt tủy của con người không phải thân vật lý mà là manomaya kāya nhỏ không thể hình dung, tạo bởi vài suddhaṭṭhaka: hadaya vatthu và năm pasāda rūpa, mỗi thứ là một suddhaṭṭhaka.

With those six “internal rūpa,” we experience six types of rūpa in the external world: rūpa, sadda, gandha, rasa, phoṭṭhabba, and dhammā.

Với sáu “rūpa nội” ấy, ta trải nghiệm sáu loại rūpa nơi ngoại giới: rūpa, sadda, gandha, rasa, phoṭṭhabba và dhammā.

Thoughts can arise only in hadaya vatthu when it directly detects dhammā or detects the other five types of external rūpa with the help of the five pasāda rūpa.

Tư tưởng chỉ sinh khởi tại hadaya vatthu khi nó trực tiếp nhận dhammā hoặc nhận biết năm loại rūpa ngoại khác nhờ năm pasāda rūpa.

All six types of internal rūpās (hadaya vatthu and five pasāda rūpa) are made with pathavi, āpo, tejo, vāyo, and ākāsa and located in ākāsa dhātu.

Cả sáu loại rūpā nội (hadaya vatthu và năm pasāda rūpa) được cấu thành từ pathavi, āpo, tejo, vāyo và ākāsa và nằm trong ākāsa dhātu.

There are six dhātus that comprise the world: pathavi, āpo, tejo, vāyo, and ākāsa are in the “physical realm.”

Có sáu dhātu cấu thành thế giới: pathavi, āpo, tejo, vāyo và ākāsa thuộc “cảnh giới vật chất”.

The sixth type, i.e., sukuma rūpās (dhammā), is in viññāṇa dhātu. The nāmagotta (records of vedanā, saññā, and saṅkhāra that arose with all previous sensory interactions) are also in viññāṇa dhātu. See “Where Are Memories Stored? – Viññāṇa Dhātu.”

Loại thứ sáu, tức sukuma rūpā (dhammā), thuộc viññāṇa dhātu. Nāmagotta (các ghi nhận về vedanā, saññā và saṅkhāra khởi lên cùng mọi lần tương tác giác quan trước đây) cũng ở viññāṇa dhātu. Xem “Where Are Memories Stored? – Viññāṇa Dhātu.”

Anusaya, Gati, Saṁyojana Stay with Hadaya Vatthu

Anusaya, Gati, Saṁyojana Gắn Với Hadaya Vatthu

Our anusaya, gati, and saṁsāric bonds (saṁyojana) are associated with the hadaya vatthu.

Anusaya, gati và các ràng buộc saṁsāric (saṁyojana) của chúng ta gắn với hadaya vatthu.

They are not located in what we usually call “the external world” with rūpa, sadda, gandha, rasa, and phoṭṭhabba. They are also not located in viññāṇa dhātu. Only memories are in viññāṇa dhātu. See “Where Are Memories Stored? – Viññāṇa Dhātu.”

Chúng không ở cái ta thường gọi là “thế giới bên ngoài” với rūpa, sadda, gandha, rasa và phoṭṭhabba. Chúng cũng không nằm trong viññāṇa dhātu. Chỉ có ký ức ở viññāṇa dhātu. Xem “Where Are Memories Stored? – Viññāṇa Dhātu.”

Each time a new hadaya vatthu (and a set of pasāda rūpa) created by kammic energy at a cutipaṭisandhi moment, those anusaya, gati, and saṁyojana get “transferred” to that new set.

Mỗi khi một hadaya vatthu mới (và một bộ pasāda rūpa) được tạo bởi năng lượng kamma tại thời điểm cutipaṭisandhi, thì các anusaya, gati và saṁyojana ấy được “chuyển” sang bộ mới đó.

Anusaya Can be Hidden

Anusaya Có Thể Tiềm ẩn

Anusaya (hidden defilements) can be hidden for the duration of some existences. For example, those who cultivate anāriya jhāna and are born in Brahma realms have their “kāma rāga anusaya” hidden for the duration of that life. Thus, kāma rāga cannot be triggered in a Brahma, as discussed in #10 above.

Anusaya (các lậu hoặc tiềm ẩn) có thể ẩn kín trong suốt một số kiếp sống. Chẳng hạn, những ai tu anāriya jhāna và sanh lên các cõi Brahma thì “kāma rāga anusaya” của họ sẽ ẩn kín trong suốt đời sống ấy. Do đó, kāma rāga không thể bị kích hoạt nơi một Brahma, như đã thảo luận ở #10 phía trên.

For an asañña Brahma in the asañña realm, no anusaya (of any type) can be triggered since no cittās arise for the whole duration of 500 mahā kappās!

Đối với một asañña Brahma ở cõi asañña, không có anusaya (bất kỳ loại nào) nào có thể bị kích hoạt vì suốt 500 mahā kappā không có cittā nào sinh khởi!

Of course, all saṁsāric bonds (saṁyojana) — and anusaya — remain intact until one comprehends the Noble Truths/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa.

Dĩ nhiên, mọi ràng buộc saṁsāric (saṁyojana) — cũng như anusaya — vẫn nguyên vẹn cho đến khi một người thấu triệt Thánh Đế/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa.

As we know, three saṁyojana and two anusaya are removed at the Sotāpanna stage, and correspondingly future rebirths in the apāyās are prevented by that. By the Anāgāmi stage, two more saṁyojana and two anusaya would have been removed, and no more rebirths in the kāma loka. At the Arahant stage, none of the saṁyojana, gati, or anusaya remain, and that is the end of rebirths, i.e., the end of even a trace of suffering! See “Conditions for the Four Stages of Nibbāna.”

Như ta biết, ở bậc Sotāpanna sẽ đoạn trừ được ba saṁyojana và hai anusaya, nhờ đó chặn đứng các tái sinh vào apāyā. Đến bậc Anāgāmi thì thêm hai saṁyojana và hai anusaya nữa được đoạn, không còn tái sinh ở kāma loka. Ở bậc Arahant, không còn saṁyojana, gati hay anusaya nào — đó là chấm dứt luân hồi, tức chấm dứt đến cả dấu vết khổ! Xem “Conditions for the Four Stages of Nibbāna.”

All posts in the new section “Sotāpanna Stage via Understanding Perception (Saññā).”

Tất cả các bài trong chuyên mục mới “Sotāpanna Stage via Understanding Perception (Saññā).”