Anatta is a Characteristic of the World, not About a “Self” / Anatta Là Một Đặc Tướng Của Thế Giới, Không Phải Bàn Về Một “Cái Ngã”

September 13, 2021; revised June 4, 2023

Ngày 13/09/2021; sửa ngày 04/06/2023

Anatta is a characteristic of this world, not about a “self.” The translation of anatta as “no-self” is a serious error. Instead, it is Sakkāya Diṭṭhi that deals with the issue of whether anything in this world can be/should be considered to be “mine.”

Anatta là một đặc tính của thế giới này, không phải nói về một “cái ta”. Việc dịch anatta thành “vô ngã (không có cái ta)” là một lỗi nghiêm trọng. Thay vào đó, chính Sakkāya Diṭṭhi mới bàn đến vấn đề liệu có/ nên xem bất kỳ điều gì trong thế giới này là “của tôi” hay không.

The Sense of a “Me” Is There Even Though There is no “Soul”

Cảm Giác Về Một “Tôi” Vẫn Tồn Tại Dù Không Có “Linh Hồn”

  1. It is difficult to decide whether the word “self” means just a “sense of me” or a “soul.”

Thật khó xác định liệu từ “cái ta” chỉ đơn thuần là một “cảm giác về tôi” hay là một “linh hồn”.

  • That is why it is best to avoid the term “self” in discussing “anatta/anattā.”

Vì thế, tốt nhất là tránh dùng thuật ngữ “cái ta” khi bàn về “anatta/anattā”.

  • The Buddha denied a “soul” in Abrahamic religions or an “ātman” as in Hinduism. But he taught that the sense of a “me” is real and WILL BE THERE until one attains Arahanthood.

Đức Phật phủ nhận một “linh hồn” theo các tôn giáo Abraham hay “ātman” như trong Ấn Độ giáo. Nhưng Ngài dạy rằng cảm giác về một “tôi” là có và cảm giác này SẼ CÒN TỒN TẠI cho đến khi một người chứng đắc Quả vị Arahant.

  • To avoid confusion, let us not use the word “self.” We will use “me” for the “temporary self” and “soul” for the “everlasting self.” The Buddha accepted the use of a temporary “me” but denied the existence of a permanent “soul/ātman.”

Để tránh nhầm lẫn, chúng ta sẽ không dùng từ “cái ta”. Ta dùng “tôi” cho “cái ta tạm thời” và “linh hồn” cho “cái ta vĩnh cửu”. Đức Phật chấp nhận cách dùng “tôi” tạm thời nhưng phủ nhận sự tồn tại của một “linh hồn/ātman” bất biến.

  • Now we all understand that “me” is DIFFERENT from a “soul.” If someone thinks that the “self” is the same as the “soul,” then the Buddha denied the existence of such a “self.”

Như vậy, ta đã hiểu “tôi” KHÁC với “linh hồn”. Nếu ai cho rằng “cái ta” đó chính là “linh hồn” thì Đức Phật phủ nhận sự tồn tại của một “cái ta” như thế.

  • I hope this point is crystal clear. Otherwise, we can get into many arguments wasting precious time.

Mong rằng điểm này đã thật rõ. Nếu không, ta rất dễ rơi vào tranh luận vô ích, lãng phí thời gian quý báu.

Even the Buddha Used the Word “Me”

Ngay Cả Đức Phật Cũng Dùng Từ “Tôi/Ta”

  1. As long as one lives in this world, it will be impossible not to use the words “me” and “I.”

Chừng nào còn sống trong thế giới này, không thể không dùng các từ “tôi/ta”.

  • Even the Buddha freely used the words “me” and “I” daily and even referred to previous births. He has given accounts of “his” previous lives. Such usage is not possible to avoid.

Ngay cả Đức Phật cũng thường xuyên dùng “tôi/ta” trong đời sống hằng ngày và thậm chí kể về các đời trước. Ngài đã thuật lại những tiền kiếp “của mình”. Cách dùng ấy là không thể tránh.

  • Furthermore, even a living Arahant, for example, would have its own habits. Of course, they would not have any habits even remotely related to lobha, dosa, or moha.

Hơn nữa, ngay cả một vị Arahant đang sống, chẳng hạn, cũng có những thói quen riêng. Dĩ nhiên, họ không có bất kỳ thói quen nào ngay cả có mối liên hệ rất xa với lobha, dosa hay moha.

  • For example, Ven. Mahā Moggallāna was a bit strict. One time he dragged a bhikkhu out of a gathering. Ven. Pilindavaccha addressed others with words like “vasala” (“one of low birth”), which was not due to anger but because of the way he was used to speaking. As long as one lives in this world, there are unique characteristics regarding physical appearance and how one speaks and thinks.

Ví dụ, Tôn giả Mahā Moggallāna khá nghiêm khắc; có lần Ngài kéo một vị bhikkhu ra khỏi một buổi tụ hội. Còn Tôn giả Pilindavaccha thường gọi người khác bằng từ như “vasala” (“kẻ hạ tiện”), không phải do sân mà do thói quen ngôn ngữ của Ngài. Khi còn sống trên đời, mỗi người đều có những đặc điểm riêng về dáng vẻ, cách nói năng và cách nghĩ.

  • This is why the Buddha rejected both extreme views:

Vì thế, Đức Phật bác bỏ cả hai quan điểm cực đoan sau:

  • It is not correct to say that someone does not exist, since, obviously a person is living and doing things in their own way.

Nói rằng một người “không tồn tại” là không đúng, vì rõ ràng người ấy đang sống và hành xử theo cách riêng.

 

  • It is also incorrect to associate a “permanent soul” with any person. A “living being” exists due to causes and conditions (Paṭicca Samuppāda) and will cease to be reborn in this suffering-filled world when avijjā is removed.

Gán cho bất kỳ ai một “linh hồn thường hằng” cũng sai. Một “chúng sinh” tồn tại do nhân và duyên (Paṭicca Samuppāda) và sẽ chấm dứt tái sinh trong thế giới đầy khổ này khi avijjā được đoạn trừ.

  • However, the concept of anatta is not about a temporary or permanent “self.” It is a characteristic of anything in this world (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa.)

Tuy nhiên, khái niệm anatta không nói về một “cái ta” tạm thời hay thường hằng. Nó là một đặc tính của mọi điều trong thế giới này (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa).

Anicca, Dukkha, Anatta – Three Characteristics

Anicca, Dukkha, Anatta – Ba Đặc Tính

  1. In recent posts, I cited many Tipiṭaka references that clearly state anicca, dukkha, and anatta mean three CHARACTERISTICS of this world. See, “Tilakkhaṇa – Introduction.”

Ở các bài gần đây, tôi đã dẫn nhiều chỗ trong Tipiṭaka khẳng định anicca, dukkha và anatta là ba ĐẶC TÍNH của thế giới này. Xem “Tilakkhaṇa – Introduction”.

  • Furthermore, those three characteristics are related to each other via, “Yad aniccaṁ taṁ dukkhaṁ; yaṁ dukkhaṁ tad anattā.”

Hơn nữa, ba đặc tính ấy liên hệ với nhau qua câu: “Yad aniccaṁ taṁ dukkhaṁ; yaṁ dukkhaṁ tad anattā”.

  • The above verse says that anything that belongs to this world (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) is ALL of anicca nature, and thus has dukkha nature; whatever is of dukkha nature has anatta nature.

Câu kệ trên nói rằng bất cứ điều gì thuộc thế giới này (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) đều có bản chất anicca, vì thế mang bản chất dukkha; bất cứ điều gì mang bản chất dukkha thì có bản chất anatta.

  • If one attaches to things of an anicca nature, one will be subjected to dukkha. Because of that, ALL worldly things are not fruitful (anattā.)

Nếu chấp thủ những điều có bản chất anicca, ắt phải chịu dukkha. Vì vậy, MỌI điều thế gian đều vô ích/không lợi lạc (anattā).

  • It should be quite clear that anatta/anattā is NOT about a “self” or “me.”

Qua đó, đủ rõ anatta/anattā KHÔNG nói về một “cái ta” hay “tôi”.

  1. That is succinctly stated in the verse, “Rūpaṁ (vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) atītānāgatapaccuppannaṁ aniccaṁ khayaṭṭhena dukkhaṁ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti.”

Điều ấy được cô đọng trong câu kệ: “Rūpaṁ (vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) atītānāgatapaccuppannaṁ aniccaṁ khayaṭṭhena dukkhaṁ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti”.

Translation: “Any rūpa ( or vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) that ever existed will exist in the future, or that is being experienced now has the following three characteristics: Any such rūpa is of anicca nature because one’s hopes for enjoying rūpa will only lead to one’s demise (“aniccaṁ khayaṭṭhena.”) It will eventually lead to sufferings that one should be afraid of (“dukkhaṁ bhayaṭṭhena.”) Therefore, such cravings are unfruitful and will make one helpless in the rebirth process (“anattā asārakaṭṭhenāti.”)

Bản dịch: “Bất kỳ rūpa (hay vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) nào từng tồn tại, sẽ tồn tại trong tương lai, hay đang được kinh nghiệm, đều có ba đặc tính sau: Bất kỳ rūpa như thế đều có bản chất anicca vì kỳ vọng hưởng thụ rūpa chỉ đưa đến sự hoại diệt của chính mình (“aniccaṁ khayaṭṭhena”). Rốt cuộc, điều ấy dẫn đến những nỗi khổ mà ta nên sợ (“dukkhaṁ bhayaṭṭhena”). Do vậy, các tham ái như thế là vô ích và khiến ta bất lực trong tiến trình tái sinh (“anattā asārakaṭṭhenāti”).”

  • We discussed that in a recent post: “Buddha Dhamma – Noble Truths, Paṭicca Samuppāda, Tilakkhaṇa.”

Chúng ta đã bàn về điều đó trong một bài gần đây: “Buddha Dhamma – Noble Truths, Paṭicca Samuppāda, Tilakkhaṇa.”

  1. From the above verse, it is pretty clear that anatta is a characteristic of not only our physical body, but ANY rūpa existing now, ever existed, or will exist in the future! That means anatta is a characteristic of the rūpa aggregate (rūpakkhandha.)

Từ bài kệ trên, khá rõ rằng anatta là một đặc tính không chỉ của thân vật lý của chúng ta, mà còn của BẤT KỲ rūpa nào đang hiện hữu, từng hiện hữu, hay sẽ hiện hữu trong tương lai! Điều đó có nghĩa anatta là một đặc tính của uẩn rūpa (rūpakkhandha).

  • Furthermore, as explained in that post, the anatta characteristic applies to all five aggregates. As we have discussed, the five aggregates encompass “the whole world.”

Hơn nữa, như bài ấy đã giải thích, đặc tính anatta áp dụng cho cả năm uẩn. Như ta đã bàn, năm uẩn bao trùm “toàn bộ thế giới”.

  • Thus, anything in this world has the anatta characteristic!

Vì vậy, bất kỳ điều gì trong thế giới này cũng mang đặc tính anatta!

  • How can these translators say “anatta” means “no-self”?

Vậy làm sao các dịch giả có thể nói “anatta” nghĩa là “vô ngã”?

Thật đáng lo ngại khi thấy các nỗ lực tại Sri Lanka nhằm cấm mọi cách hiểu “anatta” ngoài “vô ngã”. Xem: “WebLink: PureDhamma forums: Proposed Tipiṭaka Conservation Bill in Sri Lanka.”

Simple Examples

Những Ví dụ Đơn giản

  1. Little children take immense satisfaction and joy in building sandcastles. They spend hours building them and enjoy looking at the finished product.

Trẻ nhỏ thường rất thích thú khi xây lâu đài cát. Chúng có thể dành hàng giờ để xây và vui sướng khi ngắm nhìn thành phẩm.

  • However, their joy turns to sadness if a strong wave or a running dog destroys that sandcastle. They may even go home happily but would be sad to see their sandcastle destroyed when they return the next day.

Thế nhưng, niềm vui ấy lập tức hóa thành nỗi buồn nếu một con sóng lớn hay một chú chó chạy qua phá hỏng lâu đài. Thậm chí, trước đó bọn trẻ có thể về nhà trong hân hoan, nhưng hôm sau khi quay lại, sẽ buồn bã khi thấy lâu đài đã tan biến.

  • This is why adults don’t build sandcastles. As that same child grows, understanding slowly occurs that “building sandcastles is a waste of time” even though a “pleasurable activity.”

Vì vậy, người lớn không xây lâu đài cát nữa. Khi đứa trẻ ấy lớn lên, dần hiểu rằng “xây lâu đài cát là phí thời gian” dù đó từng là một “hoạt động thú vị.”.

  • Yet, fully grown and intelligent adults do the same all their lives. They work tirelessly in hopes of a better life. But only at the moment of death do they realize that all those efforts have gone to waste. Furthermore, if they had cultivated an “immoral mindset” by engaging in immoral thoughts and activities, they are not only going to be disappointed but could be subjected to much suffering in future lives.

Vậy mà, ngay cả những người trưởng thành thông minh lại làm điều tương tự suốt cả đời. Họ làm việc miệt mài với hy vọng có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Chỉ khi đến phút lâm chung, họ mới nhận ra rằng tất cả những nỗ lực ấy rốt cuộc đều vô ích. Hơn nữa, nếu trong quá trình đó họ nuôi dưỡng một “tâm bất thiện” qua những tư tưởng và hành động sai trái, thì họ không chỉ thất vọng mà còn phải chịu nhiều khổ đau trong các kiếp vị lai.

  • A sandcastle is of anicca Getting attached to it will inevitably lead to disappointment (dukkha). Thus engaging in that activity is unfruitful and non-beneficial to anyone (anatta.)

Lâu đài cát có bản chất anicca. Chấp thủ vào nó tất yếu dẫn đến thất vọng (dukkha). Như vậy, tham gia vào hoạt động ấy là vô ích và không lợi lạc cho ai (anatta). Chúng ta sẽ bàn chi tiết về “anatta” sau.

  1. However, anatta nature means unfruitful (as in the above example) and dangerous.

Tuy vậy, bản chất anatta vừa là vô ích (như ví dụ trên) vừa là nguy hại.

  • Alcoholics consume alcohol because it gives them pleasure. But he has not comprehended that heavy drinking can lead to sickness and even death.

Người nghiện rượu uống vì thấy ưa thích, nhưng không hề nhận ra rằng uống nhiều sẽ đưa đến bệnh tật, thậm chí cái chết.

  • Therefore, heavy consumption of alcohol is of an anicca It will lead to dukkha (suffering). Therefore, that activity is of an anatta nature.

Vì thế, việc lạm dụng rượu có bản chất anicca. Nó sẽ dẫn đến dukkha (khổ). Do vậy, hoạt động ấy mang bản chất anatta.

The Same Principle Applies to All Sense-Pleasing Activities

Nguyên Lý Tương Tự Áp Dụng Cho Mọi Hoạt Động Thỏa Mãn Giác Quan

  1. It is hard to believe at first, but craving sensory pleasures is not unlike craving alcohol!

Thoạt nghe có vẻ khó tin, nhưng sự đuổi theo những khoái lạc giác quan thật ra chẳng khác nào cơn thèm rượu!

  • The truth of the above statement can be seen only within the long-term rebirth process. This is why it is difficult for many people to understand the deeper aspects of Buddha Dhamma about suffering. In particular immoral activities seeking short-term pleasures WILL lead to much suffering in future rebirths.

Sự thật của nhận định trên chỉ thấy rõ trong tiến trình tái sinh dài lâu. Vì vậy, nhiều người khó hiểu các khía cạnh sâu xa của Dhamma của Đức Phật về khổ. Đặc biệt, những hành vi bất thiện nhằm tìm cầu những niềm vui ngắn hạn CHẮC CHẮN sẽ dẫn đến nhiều khổ trong các lần tái sinh sau.

  • We discussed the example of #6 above in “How Does Anicca Nature Lead to Dukkha?” As explained there, all five aggregates (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) are of an anicca Therefore, per #3 above, all five aggregates are of the anatta nature too!

Chúng ta đã bàn ví dụ ở mục #6 ở trên tại “How Does Anicca Nature Lead to Dukkha?”. Như giải thích ở đó, cả năm uẩn (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) đều có bản chất anicca. Do đó, theo mục #3 ở trên, cả năm uẩn cũng có bản chất anatta!

Điều đó được nêu rõ trong “WebLink: suttācentral: Yadanattā Suttā (SN 22.17)”: “Rūpaṁ, bhikkhave, anattā … Vedanā anattā … saññā anattā … saṅkhārā anattā … viññāṇaṁ anattā.”

  • That is why NONE of the things in this world (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) can be considered beneficial.

Vì thế, KHÔNG có điều gì trong thế giới này (rūpa, vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa) có thể được xem là lợi ích.

  1. Here, it is essential to realize that we accumulate kammā (more correctly kammic energies) not only by our actions but also with speech and even thoughts (via kāya, vacī, and mano saṅkhāra). See, “Saṅkhāra – What It Really Means.”

Ở đây, điều cốt yếu là hiểu rằng chúng ta tích lũy kammā (đúng hơn là các năng lượng kamma) không chỉ bằng hành động mà còn bằng lời nói và thậm chí ý nghĩ (qua kāya, vacī và mano saṅkhāra). Xem “Saṅkhāra – What It Really Means”.

  • Furthermore, such kamma accumulation can be based on recalling past events or thinking about future events.

Hơn nữa, việc tích lũy kamma như vậy có thể dựa trên hồi ức về các sự kiện quá khứ hoặc suy tưởng về các sự kiện tương lai.

  • And all those involved not only rūpa but associated vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa. For example, one may recall a good time with friends in the past. That means he would recall who was present and what types of activities he enjoyed, and associated mental aspects.

Và tất cả những điều đó không chỉ liên quan đến rūpa mà còn các vedanā, saññā, saṅkhārā, viññāṇa liên hệ. Chẳng hạn, ai đó có thể nhớ về một quãng thời gian vui vẻ với bạn bè trước đây; tức là nhớ ai đã có mặt, các hoạt động đã hưởng thụ, cùng những khía cạnh tâm lý đi kèm.

  • That is why the Buddha always referred to aggregates. For example, as we discussed, rūpakkhandha includes our mental impressions of physical rūpa ever arose in our minds. Similarly for vedanākkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha, viññāṇakkhandha.

Vì vậy, Đức Phật luôn đề cập đến các uẩn. Chẳng hạn, như ta đã bàn, rūpakkhandha bao gồm những ấn tượng tâm lý của ta về rūpa vật lý từng khởi lên trong tâm. Tương tự đối với vedanākkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha, viññāṇakkhandha.

  • Therefore, in #8 above, “Rūpaṁ, bhikkhave, anattā” means any rūpa experienced in the past, experiencing now, or expected to experience in the future are ALL of anatta

Do đó, ở mục #8 trên, “Rūpaṁ, bhikkhave, anattā” có nghĩa bất kỳ rūpa nào đã kinh nghiệm trong quá khứ, đang kinh nghiệm hiện tại, hay dự tính sẽ kinh nghiệm trong tương lai, TẤT CẢ đều có bản chất anatta.

Summary

Tóm lược

  1. The concept of anatta is not about personality, a self, or a “me.”

Khái niệm anatta không nói về tính cách, một cái ta hay một “tôi”.

  • Anicca, dukkha, and anatta are characteristics of anything in our mental world. Of course, anatta nature applies to anything in the external world too!

Anicca, dukkha và anatta là các đặc tính của mọi điều trong thế giới tâm của chúng ta. Dĩ nhiên, bản chất anatta cũng áp dụng cho mọi điều trong thế giới bên ngoài!