Anatta in Anattalakkhaṇa Sutta – Part 2

September 26, 2021; revised August 25, 2022

Ngày 26/09/2021; sửa ngày 25/08/2022

Summary of the Previous Post

Tóm lược Bài Trước

In the previous post “Anatta in Anattalakkhaṇa Suttā – Part 1,” we reached the following conclusions:

Trong bài trước “Anatta in Anattalakkhaṇa Suttā – Part 1,” chúng ta đi đến các kết luận sau:

Anattalakkhaṇa Suttā describes the NATURE of the five aggregates: rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa. It specifically addresses the anatta To make it easier, we divided the suttā into three parts. You may want to print the previous post for reference.

Anattalakkhaṇa Suttā mô tả BẢN CHẤT của năm uẩn: rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra và viññāṇa. Bài suttā này nói riêng về bản chất anatta. Để tiện theo dõi, chúng ta đã chia bài suttā thành ba phần. Bạn có thể in bài trước để tham khảo.

In the middle of the suttā (second part), the Buddha makes the connection to the anicca and dukkha nature, as we will discuss below.

Ở phần giữa của bài suttā (phần hai), Đức Phật nêu mối liên hệ với bản chất anicca và dukkha, như sẽ bàn dưới đây.

In the third part of the suttā, the Buddha explains that a Noble Person who understood the world’s real nature to be anicca, dukkha, and anatta would not attach to the five aggregates. Thus an Arahant, who has completed the Path, does not have pañcupādānakkhandha.

Ở phần ba, Đức Phật giải thích rằng một bậc Thánh hiểu rõ bản chất thật của thế giới là anicca, dukkha và anatta sẽ không còn chấp thủ vào năm uẩn. Do đó, một vị Arahant đã viên mãn Đạo lộ thì không còn pañcupādānakkhandha.

That is because a Noble Person would have understood the verse, “saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā” OR “in brief, the origin of suffering is the craving for the five aggregates of rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa. See “Essence of Buddhism – In the First Suttā.” That is the post where we discussed the essence of the Dhammacappavattana Suttā, the first suttā delivered to the five ascetics. As we have seen icchā (craving/liking) is related to anicca; see “Icca, Nicca, Anicca – Important Connections.”

Đó là vì bậc Thánh đã hiểu câu: “saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā” TỨC LÀ “tóm lược mà nói, cội nguồn của khổ là ái (ham muốn) đối với năm uẩn rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa.” Xem “Essence of Buddhism – In the First Suttā.” Đó là bài mà ta đã bàn tinh yếu của Dhammacappavattana Suttā, bài suttā đầu tiên được thuyết cho năm vị khổ hạnh. Như đã thấy, icchā (ham muốn/ưa thích) liên hệ với anicca; xem “Icca, Nicca, Anicca – Important Connections.”

Therefore, in this second suttā to the five ascetics, the Buddha wraps up the discussion on Tilakkhaṇa. Attachment to things of anicca nature leads to Thus, one should refrain from taking worldly things as “mine” because they do not have any essence or substance, i.e., worldly entities (pañcakkhandhā) are without essence or of anatta nature.

Vì vậy, ở bài suttā thứ hai thuyết cho năm vị khổ hạnh, Đức Phật kết lại phần thảo luận về Tilakkhaṇa. Chấp thủ vào các sự việc có bản chất anicca dẫn đến dukkha. Do đó, không nên xem các sự việc thế gian là “của tôi” vì chúng không có thực chất, tức các sự việc thế gian (pañcakkhandhā) là vô thực chất, mang bản chất anatta.

First Part of the Anattalakkhaṇa Suttā

Phần Đầu của Anattalakkhaṇa Suttā

At the beginning of the suttā, regarding rūpakkhandha, the Buddha says:

Ở đầu bài suttā, liên quan đến rūpakkhandha, Đức Phật dạy:

“Rūpaṁ, bhikkhave, anattā. Rūpañca hidaṁ, bhikkhave, attā abhavissa, nayidaṁ rūpaṁ ābādhāya saṁvatteyya, labbhetha ca rūpe: ‘evaṁ me rūpaṁ hotu, evaṁ me rūpaṁ mā ahosī’ti. Yasmā ca kho, bhikkhave, rūpaṁ anattā, tasmā rūpaṁ ābādhāya saṁvattati, na ca labbhati rūpe: ‘evaṁ me rūpaṁ hotu, evaṁ me rūpaṁ mā ahosī’ti.”

First, as discussed in the previous post, “Rūpaṁ” refers to rūpakkhandha (the rūpa aggregate and NOT just one’s body) as some people perceive.

Trước hết, như đã bàn ở bài trước, “Rūpaṁ” chỉ rūpakkhandha (uẩn rūpa, KHÔNG chỉ riêng thân thể) chứ không như một số người lầm tưởng.

“Rūpaṁ, bhikkhave, anattā” means “rūpa aggregate is no use because it has no essence.” See “Anattā – A Systematic Analysis.”

“Rūpaṁ, bhikkhave, anattā” có nghĩa là “uẩn rūpa vô ích vì không có thực chất.” Xem “Anattā – A Systematic Analysis.”

The rest of the above verse explains WHY the rūpa aggregate is of no essence: “If rūpa aggregate is of essence (and is under one’s control), my body (which is a part of the rūpakkhandha) would not have ailments, and it would be possible to have: ‘Let my body (or any other rūpa) be the way I like; let it not be the way I don’t like.’ But because the rūpa is not under my control, it can face unexpected changes, and it is impossible to have: ‘Let my rūpa be thus; let my rūpa not be thus.’”

Phần còn lại của đoạn trên giải thích VÌ SAO uẩn rūpa là không có thực chất: “Nếu uẩn rūpa có thực chất (và nằm dưới sự kiểm soát của ta), thì thân này (vốn là một phần của rūpakkhandha) sẽ không bệnh hoạn, và ta có thể khiến: ‘Hãy để thân (hoặc bất kỳ rūpa nào) như ta muốn; đừng như ta không muốn.’ Nhưng vì rūpa không nằm trong tầm kiểm soát của ta, nó có thể gặp biến đổi bất ngờ, và không thể có chuyện: ‘Hãy để rūpa của ta như thế này; đừng như thế kia.’”

Here the verse seems to focus on one’s physical body. But it could also mean any rūpa that one likes/dislikes. As we will see, whether it is one’s own body or any other external rūpa, they evolve according to Paṭicca Samuppāda (PS.) A rūpa does not evolve according to anyone’s wishes, but ONLY according to PS. That has been true for any rūpa that ever existed, any rūpa existing now, and any rūpa that will ever exist—i.e., it is true for rūpakkhandha!

Ở đây, bài kệ dường như nhắm vào thân thể vật lý của một người. Nhưng nó cũng có thể chỉ bất kỳ rūpa nào mà một người ưa/ghét. Như ta sẽ thấy, dù là thân của chính mình hay bất kỳ rūpa bên ngoài nào khác, tất cả đều vận hành theo Paṭicca Samuppāda (PS). Một rūpa không diễn tiến theo ước muốn của ai, mà CHỈ theo PS. Điều ấy đúng với mọi rūpa từng hiện hữu, đang hiện hữu, và sẽ hiện hữu—tức đúng với rūpakkhandha!

Then that verse is repeated for the other four aggregates: vedanākkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha, and viññāṇakkhandha.

Sau đó, bài kệ ấy được lặp lại cho bốn uẩn còn lại: vedanākkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha và viññāṇakkhandha.

Here the words “anatta/anattā” refer to the unfruitful nature of any rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa (i.e., one’s world).

Ở đây, các từ “anatta/anattā” chỉ tính vô ích của bất kỳ rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa nào (tức “thế giới” của một người).

Second Part of the Anattalakkhaṇa Suttā

Phần Thứ Hai của Anattalakkhaṇa Suttā

The second part of the suttā starts with the verse, “Taṁ kiṁ maññatha, bhikkhave, rūpaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā’ti?” Here, the Buddha points out why they cannot be under one’s control.

Phần thứ hai của bài suttā mở đầu bằng câu: “Taṁ kiṁ maññatha, bhikkhave, rūpaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā’ti?” Ở đây, Đức Phật chỉ ra vì sao chúng không thể nằm trong quyền kiểm soát của một người.

The key reason is that all five aggregates have the anicca nature, i.e., they evolve according to nature’s laws and NOT according to one’s wishes or hopes. As we have discussed, anicca nature leads to dukkha, and that is why all efforts to “get control” will not be successful and one will lose control and become helpless (anattā): “Yad aniccaṁ taṁ dukkhaṁ; yaṁ dukkhaṁ tad anattā.”

Lý do cốt yếu là cả năm uẩn đều có bản chất anicca, tức chúng vận hành theo các định luật tự nhiên CHỨ KHÔNG theo ước muốn hay kỳ vọng của ta. Như đã bàn, bản chất anicca dẫn đến dukkha; vì vậy mọi nỗ lực “kiểm soát” rốt cuộc đều thất bại và người ta sẽ mất kiểm soát, trở nên bất lực (anattā): “Yad aniccaṁ taṁ dukkhaṁ; yaṁ dukkhaṁ tad anattā.”

Then the Buddha asks the CRITICAL question: “Yaṁ pana aniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?

Rồi Đức Phật nêu câu hỏi THEN CHỐT: “Yaṁ pana aniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?

“If something evolves according to its intrinsic nature (and not according to my wishes) and can lead to suffering should one regard it thus: ‘This is mine, this I am, this can be of benefit/refuge to me’?” The answer is no. [intrinsic: belonging to a thing by its very nature; situated within or belonging solely to the organ or body part on which it acts]

“Nếu một điều gì vận hành theo bản chất nội tại (tự tánh) của nó (không theo ý muốn của tôi) và có thể đưa đến khổ, thì có nên quán như sau chăng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này có thể lợi ích/nương tựa cho tôi’?” Câu trả lời là không. [nội tại: thuộc về một sự vật theo chính bản chất của nó; nằm bên trong hoặc chỉ thuộc riêng về cơ quan hay bộ phận cơ thể mà nó tác động]

To look at the verse ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ a bit more closely, esohamasmi is a shortened form of “eso ahaṁ asmi.” And “mama” means “mine,” “ahaṁ asmi” is “I am,” and “me” means “to me.” That is how we get the translation above.

Xét kỹ cụm ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’: esohamasmi là dạng rút gọn của “eso ahaṁ asmi”. “mama” nghĩa là “của tôi”, “ahaṁ asmi” là “tôi là”, và “me” nghĩa là “đối với tôi”. Từ đó có bản dịch như trên.

That last verse is of critical importance. It helps clarify the current misconceptions about a “self.” As I have pointed out previously, it is better to talk about “me” rather than a “self” because some people may interpret “self” to mean a “permanent entity” like a soul.

Câu cuối ấy có tầm quan trọng đặc biệt: nó giúp làm sáng tỏ những hiểu lầm hiện nay về “cái ta”. Như đã nêu ở nội dung trước, tốt hơn nên nói “ta” thay vì “cái ta”, vì có người hiểu “cái ta” như một “thực thể thường hằng” kiểu một linh hồn.

As we can see, the Buddha freely used the word “me.” That is because, AS LONG AS a living being is in the rebirth process it has the perception of a “me.” That could be called a “self,” too, if one understands that such a “self” is not associated with a permanent “soul.”

Như ta thấy, Đức Phật tự nhiên dùng từ “ta”. Đó là vì CHỪNG NÀO một hữu tình còn trong tiến trình tái sinh thì vẫn có tri nhận về “ta”. Có thể gọi đó là “cái ta” nếu hiểu rằng “cái ta” ấy không gắn với một “linh hồn” bất biến.

On the other hand, the words “atta/attā” do not refer to a “me” or a “self” in this suttā. As we saw, this suttā is about the five aggregates (pañcakkhandhā), which encompass everything in this world.

Mặt khác, các từ “atta/attā” trong bài suttā này không chỉ “ta” hay “cái ta”. Như đã thấy, suttā này nói về năm uẩn (pañcakkhandhā), vốn bao trùm mọi điều trong thế giới này.

Those who have not understood the Four Noble Truths consider the world (pañcakkhandhā) to be of nicca/sukha/atta Therefore, they attach to certain worldly things or pañcupādānakkhandhā, and that is the origin of future suffering: “saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.” See, “Essence of Buddhism – In the First Suttā.”

Những ai chưa hiểu Tứ Diệu Đế thì cho rằng thế giới (pañcakkhandhā) có bản chất nicca/sukha/atta. Do đó họ chấp vào một số sự việc thế gian—tức pañcupādānakkhandhā—và đó là cội nguồn của khổ về sau: “saṁkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā”. Xem “Essence of Buddhism – In the First Suttā.”

The Buddha explained what is meant by a “satta” or a “living being” to Rādha in the “WebLink: suttācentral: Satta Suttā (SN 23.2).” “Rūpe kho, Rādha, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, tatra satto, tatra visatto, tasmā sattoti vuccati. Vedanāya … saññāya … saṅkhāresu … viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, tatra satto, tatra visatto, tasmā sattoti vuccati”

Đức Phật giải thích “satta” hay “chúng sinh” là gì cho Rādha trong “WebLink: suttācentral: Satta Suttā (SN 23.2)”: “Rūpe kho, Rādha, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, tatra satto, tatra visatto, tasmā sattoti vuccati. Vedanāya … saññāya … saṅkhāresu … viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, tatra satto, tatra visatto, tasmā sattoti vuccati”

Translated (just the meaning): “Rādha, when there is desire (chanda), rāga, and a perception of high value (nandī) of material form (rūpa), there is clinging (satto), strong clinging (visatto) for form, and then an ignorant living-being (satto) is spoken of. Similarly, when there is desire (chanda), rāga, and a perception of high value (nandī) of vedanā … saññā … saṅkhāra … viññāṇa, then a living-being is spoken of.”

Dịch (ý): “Này Rādha, khi có ham muốn (chanda), rāga và nhận định giá trị cao (nandī) đối với hình tướng vật chất/sắc (rūpa), thì có chấp thủ (satto), có chấp thủ mạnh (visatto) vào hình tướng; do vậy gọi là một chúng sinh vô minh (satto). Tương tự, khi có ưa thích (chanda), rāga và nhận định giá trị cao (nandī) đối với vedanā … saññā … saṅkhāra … viññāṇa, thì gọi là một chúng sinh.”

We discussed that in the introductory post, “Five Aggregates and Tilakkhaṇa – Introduction.”

Chúng ta đã bàn điều đó trong bài dẫn nhập “Five Aggregates and Tilakkhaṇa – Introduction”.

This is why any living being in any of the 31 realms (except those who have attained magga phala) is a “satta” (“satva” in Sanskrit.) Even the Buddha before Enlightenment is a “Bodhisatta” or a “satta destined to attain the Buddhahood.”

Vì vậy, bất kỳ chúng sinh nào trong 31 cõi (trừ những ai đã chứng magga phala) đều là “satta” (“satva” theo tiếng Sanskrit). Ngay cả Đức Phật trước khi Giác ngộ cũng là “Bodhisatta” — tức một “satta” được định hướng đến Phật quả.”

The present body of even a living Arahant arose due to past kamma done with the perception of a “me.” That body results from that past kamma and will be there even after attaining Arahanthood. A new life/body will not arise at the death of an Arahant. Until that time, Arahant will use the words “I” and “me” but with the understanding that those words need to be used as long as one lives in this world. That is what the Buddha did too.

Thân hiện tại của ngay cả một vị Arahant còn sống trên đời cũng khởi lên do kamma quá khứ được tạo với nhận thức về một “tôi”. Thân ấy là quả của kamma quá khứ và vẫn còn sau khi chứng Arahant. Khi Arahant mệnh chung, sẽ không có đời sống/thân mới khởi sanh. Cho đến lúc đó, Arahant vẫn dùng các từ “ta”, “tôi”, nhưng với sự hiểu biết rằng chúng chỉ là những từ cần dùng khi còn sống ở đời. Đức Phật cũng đã làm như vậy.

Third Part of the Anattalakkhaṇa Suttā

Phần Thứ Ba của Anattalakkhaṇa Suttā

The final third part of the suttā states:

“Evaṁ passaṁ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati. Nibbindaṁ virajjati; virāgā vimuccati. Vimuttasmiṁ vimuttamiti ñāṇaṁ hoti.” OR

Phần thứ ba cuối của bài suttā dạy:

“Seeing thus, Bhikkhus, a noble disciple (who has understood the above truths) would not attach to rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa. The mind sees that those mind-pleasing things have no value and becomes liberated (from this world.) Once liberated, he realizes that he is liberated:

“Thấy như vậy, này các Bhikkhu, một vị Thánh đệ tử (đã hiểu các chân lý trên) sẽ không còn chấp thủ vào rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa. Tâm thấy rằng những gì làm vừa ý ấy không có giá trị và được giải thoát (khỏi thế giới này). Khi đã giải thoát, vị ấy tự biết mình đã giải thoát:

‘Khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ, kataṁ karaṇīyaṁ, nāparaṁ itthattāyā’ti pajānātī’ti.” OR

‘Khīṇā jāti, vusitaṁ brahmacariyaṁ, kataṁ karaṇīyaṁ, nāparaṁ itthattāyā’ti pajānātī’ti.” NGHĨA LÀ

He understands: “Destroyed is rebirth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of existence (in the suffering-filled world).”

Vị ấy hiểu: “Tái sinh đã diệt, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm xong, không còn gì phải làm thêm cho sự hiện hữu này (trong thế giới đầy khổ).”

Summary

Tóm lược

The above is a summary of the Anattalakkhaṇa Suttā. Let us summarize the conclusions.

Trên đây là phần tóm lược Anattalakkhaṇa Suttā. Hãy tổng kết các kết luận.

The first thing to note is that the analysis is on the five aggregates (pañcakkhandhā.) Since pañcakkhandhā represents one’s world, the suttā is about the anatta nature of the world of 31 realms.

Điểm đầu tiên cần lưu ý: phần phân tích xoay quanh năm uẩn (pañcakkhandhā). Vì pañcakkhandhā đại diện cho “thế giới” của mỗi người, bài suttā nói về bản chất anatta của thế giới 31 cõi.

In the second part, the Buddha states that the anatta nature results from anicca In simple terms, that means any rūpa (whether internal or external) or mental impressions due to rūpa (i.e., vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) arise NOT due to the way one wants/wishes. Rather they arise due to a natural process that takes place because of one’s ignorance of that natural process. That process is Paṭicca Samuppāda. We can easily see that vedanā, saṅkhāra, and viññāṇa arise in Paṭicca Samuppāda starting with “avijjā paccayā saṅkhāra.” The “bhava paccayā jāti” step describes the arising of the internal rūpa. We will get to those details soon.

Ở phần hai, Đức Phật dạy rằng bản chất anatta là hệ quả của bản chất anicca. Nói đơn giản: mọi rūpa (nội hay ngoại) và các ấn tượng tâm do rūpa (tức vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa) KHÔNG sinh khởi theo điều ta muốn; chúng sinh khởi theo một tiến trình tự nhiên mà ta vô minh về nó. Tiến trình ấy là Paṭicca Samuppāda. Ta dễ thấy vedanā, saṅkhāra, viññāṇa sinh trong Paṭicca Samuppāda bắt đầu từ “avijjā paccayā saṅkhāra”. Bước “bhava paccayā jāti” mô tả sự khởi sinh của rūpa nội thân. Chúng ta sẽ bàn chi tiết sớm.

Finally, the Buddha says that the world is unfruitful, and there is nothing that can be considered to be valuable. However, an average human thinks highly of the “pleasures” to be had in this world! That is why the Buddha said his Dhamma had never been known to the world. Only a Noble Person who has understood the anicca, dukkha, and anatta nature of this world can cultivate the Eightfold Noble Path and be “fully liberated” from this suffering-filled world, i.e., attain the Arahanthood.

Sau cùng, Đức Phật dạy rằng thế gian là vô ích, không có gì thật sự đáng giá. Tuy nhiên, người thường lại đánh giá cao các “lạc thú” ở đời! Vì vậy, Đức Phật nói Dhamma của Ngài trước đó chưa từng được thế gian biết đến. Chỉ Bậc Thánh đã hiểu bản chất anicca, dukkha, anatta của thế gian mới có thể tu tập Bát Chánh đạo và “hoàn toàn giải thoát” khỏi thế giới đầy khổ này, tức chứng Quả vị Arahant.

As you can see, this suttā is highly condensed. Translating the suttā word-by-word makes it impossible to understand its embedded message. Deep suttās like this need to be explained in detail; see “Suttā Interpretation – Uddesa, Niddesa, Paṭiniddesa.”

Như bạn thấy, bài suttā này cô đọng sâu sắc. Dịch từng chữ sẽ không thể hiểu được ý nghĩa được hàm chứa. Những suttā thâm sâu như thế cần được giải thích chi tiết; xem “Suttā Interpretation – Uddesa, Niddesa, Paṭiniddesa”.

We will look deeper into the suttā in the upcoming posts, especially to make the connection between anicca and Paṭicca Samuppāda.

Chúng ta sẽ đi sâu hơn về bài suttā này trong các bài tới, đặc biệt làm rõ mối liên hệ giữa anicca và Paṭicca Samuppāda.