True Happiness is the Absence of Suffering

July 29, 2023; revised August 1, 2023 (#7); revised August 9, 2023 (#7)

Ngày 29/7/2023; sửa đổi ngày 1/8/2023 (#7); sửa đổi ngày 9/8/2023 (#7)

True happiness is the complete absence of suffering, per the Buddha. In contrast, people seek to maximize their sensory experiences, but the Buddha showed that such efforts only lead to suffering in the end.

An lạc chân thật, theo Đức Phật, là trạng thái hoàn toàn không còn khổ đau. Ngược lại, con người thường tìm cách tối đa hóa các trải nghiệm giác quan, nhưng Đức Phật chỉ ra rằng rốt cuộc những nỗ lực ấy chỉ dẫn đến khổ đau.

Buddhism – In Charts: B. Conventional Versus Buddha’s Worldview

Phật Giáo – Dưới dạng Sơ đồ: B. Thế giới Quan Quy ước và Thế giới quan của Đức Phật

Download/Print: “WebLink: PDF Download： B. Conventional Versus Buddha’s Worldview.”

Tải về/In: “WebLink: PDF Download： B. Conventional Versus Buddha’s Worldview.”

Average Humans (Puthujjana) and Noble Persons (Ariya)

Người phàm (Puthujjana) và Các Bậc Thánh (Ariya)

Average humans (puthujjana) are those who have not heard (or heard but not understood) the teachings of the Buddha.

Người phàm (puthujjana) là những người chưa từng nghe (hoặc đã nghe nhưng chưa thực sự hiểu) giáo pháp của Đức Phật.

The eight types of Noble Persons (Ariya) are those who have understood the teachings of the Buddha (Four Noble Truths/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa) at various levels.

Tám hạng bậc Thánh (Ariya) là những người đã hiểu giáo pháp của Đức Phật (Tứ Thánh Đế/Paṭicca Samuppāda/Tilakkhaṇa) ở các mức độ nông sâu khác nhau.

The worldviews of the Ariya are the exact opposite of those of the puthujjana.

Thế giới quan của Ariya hoàn toàn trái ngược với thế giới quan của puthujjana.

One becomes a Sotāpanna Anugāmi (first stage of Ariya) by comprehending the worldview of the Buddha.

Một người trở thành Sotāpanna Anugāmi (bậc đầu trong hàng Ariya) khi thấu hiểu thế giới quan của Đức Phật.

Exactly Opposite Worldviews

Những Thế Giới Quan Hoàn toàn Đối Nghịch

A puthujjana believes that one’s happiness grows with the accumulation of external things that provide sensory pleasures; the Buddha referred to sensory pleasures at various levels in various ways: sukha/somanassa vedanā, kāma assāda, sāmisa sukha, nirāmisa sukha, etc.

Một puthujjana tin rằng hạnh phúc của một người tăng lên khi tích lũy được nhiều điều bên ngoài đem lại lạc thọ giác quan; Đức Phật đã chỉ rõ nhiều cấp độ và cách thức khác nhau của các loại khoái lạc này: sukha/somanassa vedanā, kāma assāda, sāmisa sukha, nirāmisa sukha, v.v.

Sensory pleasures are highest in the kāma loka, where five senses (eyes, ears, nose. tongue, and the body) can bring “panca kāma” (“pañca” means “five” and “kāma” means “sensory pleasure.”) The human realm belongs to kāma loka.

Lạc thọ giác quan đạt đỉnh ở kāma loka, nơi năm giác quan vật lý (mắt, tai, mũi, lưỡi, và thân) tạo thành cái gọi là “pañca kāma” (“pañca” nghĩa là “năm”, “kāma” nghĩa là “lạc thọ giác quan”). Cõi người thuộc kāma loka.

However, the Buddha taught that true and ultimate happiness (complete absence of suffering) lies HIDDEN in one’s own mind. That is the mind DEVOID OF rāga, dosa, moha. It is the “pabhassara citta,” or a mind with “undefiled thoughts,” as explained below.

Tuy nhiên, Đức Phật dạy rằng an lạc chân thật và tối hậu (hoàn toàn vắng khổ) ẨN SÂU trong chính tâm mỗi người. Đó là tâm VẮNG rāga, dosa, moha. Đó chính là “pabhassara citta”, tức một tâm “không nhiễm ô”, sẽ được giải thích ở phần sau.

Thoughts (or citta) of a puthujjana are contaminated with rāga, dosa, and moha. That means the natural “suffering-free mind” gets covered further by the actions of a puthujjana trying to maximize sensual pleasures.

Tâm (hay citta) của puthujjana bị nhiễm rāga, dosa, moha. Vì vậy, cái “tâm không khổ” vốn có lại càng bị che phủ thêm bởi những hành vi nhằm tối đa hóa lạc thọ giác quan.

Puthujjana Are Only Aware of “Sāmisa Vedanā” Due to “Panca Kāma”

Puthujjana Chỉ Biết Đến “Sāmisa Vedanā” Từ “Pañca Kāma”

We humans generate pleasant (sukha/somanassa), stressful (dukha/domanassa), and neutral (adukkhamasukha) vedanā based on our experiences with the five senses (eyes, ears, nose. tongue, and the body.)

Con người tạo ra vedanā lạc (sukha/somanassa), vedanā khổ (dukha/domanassa), và vedanā trung tính (adukkhamasukha) dựa trên năm giác quan vật lý (mắt, tai, mũi, lưỡi, và thân).

Puthujjana would like to maximize the sukha/somanassa vedanā and minimize the dukha/domanassa vedanā. Most puthujjana are not aware of any other types of vedanā.

Puthujjana luôn muốn tăng tối đa sukha/somanassa vedanā và giảm thiểu dukha/domanassa vedanā, nhưng phần lớn puthujjana không biết đến những dạng vedanā khác.

Therefore, whenever they encounter dukha/domanassa vedanā, they try to overcome them by engaging in activities that provide sukha/somanassa vedanā.

Vì vậy, mỗi khi gặp dukha/domanassa vedanā, họ tìm cách lấn át bằng các hoạt động mang lại sukha/somanassa vedanā.

For example, when depressed many resort to consuming alcohol or taking drugs, assuming that is the only way to get rid of that depression. When getting depressed about not having enough sex, some resort to rape. The “solution” is always associated with another sensory input.

Ví dụ, khi trầm uất, nhiều người tìm đến rượu hay ma túy như một lối thoát. Khi rơi vào trầm uất vì ham muốn tình dục, có người phạm tội cưỡng bức. Trong mọi trường hợp, “giải pháp” mà họ chọn đều xoay quanh một dữ liệu giác quan khác.

Therefore, puthujjana believe that happiness is in the external things that we experience with the five senses: rūpa (things we see), sadda (sounds we hear), gandha (smells), rasa (food), and phoṭṭhabba (bodily touches.)

Vì vậy, puthujjana tin rằng hạnh phúc nằm ở những đối tượng bên ngoài mà ta trải nghiệm qua ngũ căn: rūpa (những gì ta thấy), sadda (những gì ta nghe), gandha (mùi), rasa (thức ăn), và phoṭṭhabba (xúc chạm thân thể).

They try accumulating external things that seem to provide sukha/somanassa vedanā. Those things (houses, cars, music, fragrances, tasty food, sexual pleasure) cost money. Thus, considerable effort is undertaken to acquire material wealth.

Họ ra sức tích góp những thứ bên ngoài tưởng như đem lại sukha/somanassa vedanā. Những thứ ấy (nhà cửa, xe cộ, âm nhạc, hương thơm, món ngon, khoái lạc tình dục) đều phải đánh đổi. Vì vậy, người ta dồn nhiều công sức để gom góp của cải.

The process of wealth accumulation MAY lead to immoral deeds and WILL also keep one trapped in the kāma loka (apāyās, the human realm, and the six Deva) Kāma loka is where all five senses are active. In the higher Brahma lokās, three close contacts of gandha (smells), rasa (food), and phoṭṭhabba (bodily touches) are not there.

Quá trình tích lũy của cải CÓ THỂ dẫn đến những hành vi phi đạo đức và CHẮC CHẮN giữ họ mắc kẹt trong kāma loka (apāyās, cõi người, và sáu cõi Deva). Kāma loka là miền cả năm giác quan đều hoạt động. Ở các Brahma lokā cao hơn, ba dạng tiếp xúc gần là gandha (mùi), rasa (thức ăn), và phoṭṭhabba (xúc chạm thân) không còn hiện diện.

Kāma loka, with the five types of “sensual pleasures” (“panca kāma”), is where “kāma” is optimum and one is furthest from Nibbāna.

Kāma loka, với năm dạng “lạc thọ giác quan” (“pañca kāma”), là nơi “kāma” đạt đến tột độ, cũng là miền xa Nibbāna nhất.

Relatively Few Puthujjana Are Aware of “Nirāmisa Sukha”

Tương đối Ít Puthujjana Biết Đến “Nirāmisa Sukha”

Even before the Buddha, some ascetics realized that “pañca kāma” leads to “net suffering” even though they provide immediate sukha/somanassa vedanā.

Ngay trước thời Đức Phật, đã có những ẩn sĩ nhận ra rằng, “pañca kāma” rốt cuộc kết thành “tổng khổ” dù chúng đem lại sukha/somanassa vedanā.

For example, a depressed person may take drugs and “get high.” However, taking drugs will lead to dangerous health issues. With time, higher doses of drugs will be needed to overcome depression, and that will accelerate the downward spiral in health. It is pretty common to hear about “deaths due to drug overdose” these days.

Ví dụ, người trầm uất có thể dùng ma túy để “phê”. Nhưng rồi ma túy kéo theo những hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng. Theo thời gian, phải tăng liều mới át được nỗi u uất, và sức khỏe xuống nhanh hơn. Ngày nay, việc chết vì dùng ma túy quá liều không còn hiếm.

Some ancient yogis (even before the Buddha) realized such “bad consequences (ādīnava)” of “kāma assāda.” Their solution was to hide in deep forests (away from sensual temptations) and cultivate “anāriya jhāna.” That involved distracting the mind from sensual thoughts by focusing it on “neutral objects” like clay balls or fires; that is “kasiṇa” A very popular version of that is “breath meditation,” where the mind is focused on the breath.

Một số yogi cổ (trước thời Đức Phật) thấy rõ những “hậu quả xấu (ādīnava)” của “kāma assāda”. Họ chọn ẩn sâu trong rừng, lánh xa cám dỗ giác quan và tu tập “anāriya jhāna”. Cách đó là đánh lạc hướng tâm khỏi dục bằng cách chuyên chú vào các đối tượng trung tính như cục đất hay ngọn lửa— gọi là “thiền kasiṇa”. Một biến thể rất phổ biến là “thiền hơi thở”, là tâm chuyên chú vào hơi thở.

Such efforts can lead to “jhānās,” which as mental states that transcend the “kāma loka” on a temporary basis by suppressing “kāma rāga” or the “desires for sensual pleasures.” While that will lead to a birth in a Brahma loka after death, one’s future rebirth in apāyās is not avoided; see “Elephant in the Room 2 – Jhāna and Kasiṇa.”

Những nỗ lực ấy có thể dẫn đến “jhānas”, những trạng thái tâm tạm vượt khỏi kāma loka nhờ đè nén “kāma rāga” hay “khao khát lạc thọ giác quan”. Dẫu vậy, tuy có thể sinh lên Brahma loka sau khi xả bỏ thân xác, nguy cơ tái sinh vào apāyās vẫn chưa được loại trừ; xem “Elephant in the Room 2 – Jhāna and Kasiṇa.”

To be free of the rebirths in the apāyās, one must first remove the wrong worldview that “pleasures are inherent in external objects”; see #1 above.

Muốn thoát khỏi apāyās, trước hết phải gỡ bỏ tà kiến cho rằng “khoái lạc nằm sẵn trong các đối tượng bên ngoài”; xem mục #1 ở trên.

Worldview of a Noble Person (Ariya)

Thế Giới Quan Của Bậc Thánh (Ariya)

The Buddha taught that the “natural state of mind” is free of defilements of rāga, dosa, and moha. Another way to say that is “only pabhassara citta” can arise in such a purified mind.

Đức Phật dạy rằng “trạng thái tự nhiên của tâm” là vắng các nhiễm ô của rāga, dosa, moha. Nói cách khác, chỉ có pabhassara citta mới khởi lên trong một tâm đã được thanh lọc như vậy.

First, what is meant by “pabhassara”?

Trước hết, “pabhassara” nghĩa là gì?

The word comes from three sounds at the root: “pa” means again and again, “bha” is related to” bhava”; and “sara” or “chara” means “to engage/participate” (“සැරිසැරීම” in Sinhala.) Thus a “pabhasara citta” with only one “s” in the word (NOT pabhassara) is a contaminated citta that will lead to the saṁsāric journey or the rebirth process.

Từ này ghép bởi ba âm gốc: “pa” là “lặp đi lặp lại”, “bha” liên hệ với “bhava”, và “sara” hay “chara” là “tham dự/đi tới” (tiếng Sinhala “සැරිසැරීම”). Vì thế, pabhasara citta (chỉ một chữ “s”, KHÔNG phải pabhassara) là citta đã bị nhiễm, sẽ dẫn vào tiến trình saṁsāra tức tiến trình tái sinh.

The opposite of “pabha sara” is “pabha assara,” where “assara” means “not take part in.” It rhymes with “pabhassara.”

Đối nghịch với “pabha sara” là “pabha assara”, trong đó “assara” là “không tham dự/không dính dự”. Cụm này gieo vần với “pabhassara”.

Thus, someone who cleansed the mind to generate “pabhassara citta” is not liable to be reborn among the 31 realms, i.e., an Arahant generates “pabhassara citta.” See “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

Do đó, ai đã thanh lọc tâm đến mức có thể khởi pabhassara citta thì không còn bị dẫn sanh trong 31 cõi nữa; nói cách khác, một vị Arahant khởi “pabhassara citta”. Xem “Pabhassara Citta, Radiant Mind, and Bhavaṅga.”

This is why I say that Pāli is a phonetic language. Meanings come based on sounds. I have given many examples throughout the website.

Đây cũng là lý do cho thấy Pāli là ngôn ngữ ngữ âm: nghĩa nảy sinh từ âm. Trên trang có nhiều ví dụ minh họa điều này.

Pabhassara Citta (Defilement-Free “Thought”)

Pabhassara Citta (“Tâm” Không Nhiễm ô)

The “pabhassara citta” is succinctly described in two verses (#51 and #52) of “WebLink: suttacentral: Accharāsaṅghātavagga (AN 1.51-60)” of Aṅguttara Nikāya.

“Pabhassara citta” được nói gọn trong hai kệ (#51 và #52) của “WebLink: suttacentral: Accharāsaṅghātavagga (AN 1.51-60)” thuộc Aṅguttara Nikāya.

There, #51 states “Pabhassaramidaṁ (Pabhassaraṁ idaṁ) bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ. Taṁ assutavā puthujjano yathābhūtaṁ nappajānāti. Tasmā ‘assutavato puthujjanassa cittabhāvanā natthī’ti vadāmī”ti.” meaning, “Bhikkhus, the mind is (inherently) without defilements and thus is not conducive to rebirth. But it is (normally) corrupted by the defilements. An ignorant ordinary person (puthujjano) does not truly understand that. So I don’t teach meditation (citta bhāvanā) to an ignorant ordinary person.”

Ở kệ #51: “Pabhassaramidaṁ (Pabhassaraṁ idaṁ) bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṁ. Taṁ assutavā puthujjano yathābhūtaṁ nappajānāti. Tasmā ‘assutavato puthujjanassa cittabhāvanā natthī’ti vadāmī”ti.”
Nghĩa: “Này Bhikkhus, tâm vốn (tự tính) không có nhiễm ô, nên không thuận cho tái sinh. Nhưng (thông thường) nó bị các nhiễm ô từ bên ngoài làm cấu uế. Một người phàm (Puthujjano) chưa hiểu không thấy biết như thật điều ấy; bởi vậy, ta không dạy tu tập tâm (citta bhāvanā) cho một người phàm chưa hiểu.”

Then #52 states “Pabhassaramidaṁ, bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi vippamuttaṁ. Taṁ sutavā ariyasāvako yathābhūtaṁ pajānāti. Tasmā ‘sutavato ariyasāvakassa cittabhāvanā atthī’ti vadāmī”ti.” meaning “Bhikkhus, the mind is (inherently) without defilements and thus is not conducive to rebirth. A mind can be freed from the defilements. A learned Noble Disciple (sutavā ariyasāvako) truly understands that. So I teach meditation (citta bhāvanā) to a Noble Disciple.”

Kệ #52: “Pabhassaramidaṁ, bhikkhave, cittaṁ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi vippamuttaṁ. Taṁ sutavā ariyasāvako yathābhūtaṁ pajānāti. Tasmā ‘sutavato ariyasāvakassa cittabhāvanā atthī’ti vadāmī”ti.” Nghĩa: “Này Bhikkhus, tâm vốn (tự tính) không có nhiễm ô, nên không thuận cho tái sinh. Tâm có thể được giải phóng khỏi những nhiễm ô. Một bậc Thánh đệ tử đã hiểu (sutavā ariyasāvako) thấy biết sáng tỏ điều ấy; bởi vậy, ta dạy citta bhāvanā cho bậc Thánh Đệ tử.”

The baseline “pure mind” generates only pabhassara cittās. However, it remains hidden under layers of defilement. The critical point is that it is possible to “peel off those layers” and recover the “pure mind.” We will discuss that in the next several posts. See posts under the “Recovering the Suffering-Free Pure Mind” section of “Buddhism – In Charts.”

Nền tảng “tâm trong sáng” chỉ khởi pabhassara cittā, nhưng hiện đang bị nhiều tầng lớp nhiễm ô phủ che. Điểm cốt yếu là ta có thể gỡ dần các lớp che này và khôi phục tâm trong sáng. Chúng ta sẽ bàn trong các bài tiếp theo; xem thêm các bài trong mục “Recovering the Suffering-Free Pure Mind” thuộc phần “Buddhism – In Charts.”

Attaining Nibbāna (Arahanthood) Involves Uncovering the Hidden “Pure Mind”

Chứng Đắc Nibbāna (Arahanthood) Là Mở Lộ “Tâm Trong sáng” Ẩn tàng

Therefore, the “suffering-free” status of a mind is within us all. It has been thoroughly covered with many layers of defilements in our long saṁsāric j All we need to do is to uncover that “pure mind.”

Trạng thái “không khổ” của tâm vốn sẵn có trong mỗi chúng ta. Chỉ là qua tiến trình saṁsāra dài lâu, nó bị nhiều lớp nhiễm ô phủ kín. Việc của ta là giúp cho “tâm trong sáng” ấy hiển lộ.

Until that is understood, one would be an “assutavā puthujjano” who has not yet grasped the worldview of the Buddha.

Khi chưa thấy điều này, ta vẫn chỉ là một “assutavā puthujjano”, người chưa nắm được thế giới quan của Đức Phật.

Once one “sees” (with wisdom) that what we need to do is NOT to change the external world but to cleanse our own mind, it will become much easier to grasp what Nibbāna That is a paradigm change in the worldview.

Một khi “thấy” (bằng tuệ) rằng điều cần làm không phải đổi thay thế giới bên ngoài, mà là thanh lọc chính tâm mình, thì việc hướng đến Nibbāna trở nên dễ hơn rất nhiều. Ấy là một chuyển trục trong thế giới quan.

In Paṭicca Samuppāda, one meaning of avijjā is not to understand the above. Thus, a puthujjana would strive to acquire wealth by engaging in abhisaṅkhāra (“avijjā paccayā saṅkhāra”) and seeking sensory pleasures. But such efforts ALWAYS lead to suffering: “..upādāna paccayā bhavo, bhava paccayā jāti, jāti paccayā jarā, maraṇa, soka-parideva-dukkha-domanassupāyasā sambhavan’ti.”

Trong Paṭicca Samuppāda, một nghĩa của avijjā là không hiểu những điều vừa nêu ở trên. Vì vậy, puthujjana sẽ cố tích lũy của cải bằng cách tạo abhisaṅkhāra (“avijjā paccayā saṅkhāra”) và đuổi theo lạc thọ giác quan. Nhưng những nỗ lực như vậy LUÔN LUÔN dẫn đến khổ:“..upādāna paccayā bhavo, bhava paccayā jāti, jāti paccayā jarā, maraṇa, soka-parideva-dukkha-domanassupāyasā sambhavan’ti.”

Therefore, it is critical to understand the things we attach to (and generate abhisaṅkhāra based on such attachments) do not have the power to keep us attached to them.

Do đó, điều cốt yếu là phải thấy rằng các đối tượng mà ta chấp thủ (và vì chấp thủ ấy mà tạo abhisaṅkhāra) không có năng lực tự giữ ta chấp thủ vào chúng.

Instead, it is our “upside-down worldview” that makes us think that those external things have “attractive qualities” (kāma guṇa).

Thay vào đó, chính thế giới quan đảo ngược của ta mới khiến ta tưởng rằng những thứ bên ngoài mang “tính chất hấp dẫn” (kāma guṇa).

One cannot truly meditate (and get to Nibbāna) without understanding that first, as the Buddha stated in #7 above.

Không thể thật sự thực hành (và đạt Nibbāna) nếu chưa hiểu rõ điều này, như Đức Phật đã dạy ở #7 phía trên.

Uncovering the “Pure Mind” (Pabhassara Citta) Is like Cleansing a Gem covered with Dirt

Mở Lộ “Tâm Trong sáng” (Pabhassara Citta) Như Lau Rửa Một Viên Ngọc Phủ Bụi

Even the most precious gem is indistinguishable from a regular stone if it is covered with many layers of dirt.

Ngay cả một viên ngọc quý giá bậc nhất, nếu bị nhiều lớp bụi phủ dày, nhìn qua cũng chẳng khác gì một hòn đá thường.

We must start uncovering our “hidden gem” (“pure mind” that generates only pabhassara citta) by starting peeling off layers of dust that have been accumulated.

Ta phải bắt đầu khơi mở “viên ngọc ẩn” (tức “tâm trong sáng” chỉ khởi pabhassara citta) bằng cách gỡ dần những lớp bụi đã tích tụ.

The first (and the thickest) layer of dust covering our “hidden gem” is the wrong view that worldly things have inherently (intrinsic) attractive nature. This is also a version of “Sakkāya Diṭṭhi.”

Lớp dày nhất phủ lên “viên ngọc ẩn” ấy chính là quan điểm sai lầm cho rằng các pháp thế gian vốn (sẵn có) tính hấp dẫn. Đây cũng là một dạng của “Sakkāya Diṭṭhi”.

Once that layer is removed, one can glimpse the hidden shiny gem. That is the Sotāpanna Anugāmi stage of Nibbāna. After that, there is no turning away from Nibbāna because one has confirmation of the “hidden gem.” Attaining this Sotāpanna Anugāmi stage involves only UNDERSTANDING Buddha Dhamma (“dassanena pahātabbā.”) Pahātabbā means “removal”; thus, “dassanena pahātabbā” means “removal with vision.”

Khi lớp ấy được dỡ bỏ, ta thoáng thấy viên ngọc sáng ẩn bên trong: đó là Sotāpanna Anugāmi của Nibbāna. Từ đó không còn quay lưng với Nibbāna, vì đã có chứng nghiệm trực tiếp về “viên ngọc ẩn”. Việc đạt Sotāpanna Anugāmi chỉ liên quan đến HIỂU ĐÚNG Dhamma của Đức Phật (“dassanena pahātabbā.”) Pahātabbā nghĩa là “loại trừ”; nên “dassanena pahātabbā” là “loại trừ bằng thấy biết.”

The removal of the rest of the dirt requires Satipaṭṭhāna/Ānāpānasati Bhāvanā (“bhāvanāya pahātabbā” or “removal via formal meditation” as in “citta bhāvanā” in #7 above.)

Việc loại trừ các lớp bụi còn lại cần đến Satipaṭṭhāna/Ānāpānasati Bhāvanā (“bhāvanāya pahātabbā” hay “loại trừ qua thực hành thiền chính thức”, như trong phần “citta bhāvanā” ở #7 ở trên).

True Happiness Is the Absence of Suffering

An lạc Chân thật Là Vắng Khổ

Have you noticed that there is no mention in the entire Tipiṭaka about Buddha teaching about how to enhance the “sukha vedanā”? The “WebLink:suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34)” explains that “Nibbāna sukha” is the “absence of any vedanā.”

Bạn có để ý rằng trong toàn bộ Tipiṭaka Đức Phật không hề dạy “làm sao dể tăng sukha vedanā”? “WebLink:suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34)” giải thích rằng “Nibbāna sukha” là trạng thái vắng mọi vedanā.”

The Buddha always talked about “eliminating dukha vedanā.” He pointed out that dukha (with one k) or suffering can be eliminated. That is why the First Noble Truth is about “suffering that can be removed,” i.e., “Dukkha Sacca.” Here, dukkha (with two k’s) (dukha + khaya) implies “dukha that can be can be eliminated (khaya.)”

Đức Phật luôn nói về “diệt trừ dukha vedanā”. Ngài chỉ rõ: dukha (một chữ k) tức khổ có thể được đoạn trừ. Bởi vậy, Chân lý Cao quý (Thánh Đế) Thứ nhất bàn về khổ có thể dứt, tức Dukkha Sacca. Ở đây dukkha (hai chữ k, dukha + khaya) hàm nghĩa “dukha có thể diệt (khaya).”

He did not dispute that there are many types of sukha vedanā to be had in this world (experienced with the five senses.) These five means of enjoying sensual pleasures are “pañca kāma.”

Ngài không phủ nhận rằng ở đời có rất nhiều sukha vedanā (do năm giác quan vật lý đem lại). Năm con đường tạo lạc thọ giác quan đó được gọi là “pañca kāma.”

But he pointed out that “pañca kāma” can only be experienced at the expense of giving up the “suffering-free Nibbāna” or the “pure mind” that generates only “pabhassara citta.” A mind that enjoys “panca kāma” is ALWAYS a “defiled mind.”

Nhưng Ngài chỉ rõ rằng “pañca kāma” chỉ có thể được nếm trải bằng cái giá là đánh mất trạng thái “Nibbāna vắng khổ” — tức tâm trong sáng chỉ khởi pabhassara citta. Khi nếm pañca kāma, tâm LUÔN LUÔN “bị nhiễm ô”.

The word “kāma” comes from “kha + ama,” where “kha” means to “stop or remove,” and “ama” is another name for Nibbāna. The more kāma one enjoys, the further removed one is from Nibbāna, the complete absence of suffering.

Từ “kāma” bắt nguồn từ “kha + ama”: “kha” nghĩa là “dừng hay loại bỏ”, “ama” là một tên khác của Nibbāna. Càng đắm vào kāma, ta càng xa Nibbāna — trạng thái hoàn toàn vắng khổ.

“Pañca kāma” means “five types of kāma” (experienced with the five physical senses) available in the 11 lower realms (four apāyās, the human realm, and the six Deva ) Since they provide the highest number of avenues for “sensual pleasures” (sāmisa sukha), those realms are said to be in “kāma loka” (where kāma predominates.)

“Pañca kāma” nghĩa là “năm loại kāma” (do năm giác quan mà có), tồn tại trong 11 cõi thấp (bốn apāyās, cõi người, và sáu cõi Deva). Vì có nhiều cửa chạy theo “lạc thọ giác quan” (sāmisa sukha) nhất, các cõi ấy được gọi là “kāma loka” (nơi kāma chiếm ưu thế).

I briefly discussed the “nirāmisa sukha” experienced by yogis who give up pañca kāma and cultivate anāriya jhāna. Their mindset is the same as that of a Brahma. Pañca kāma (and associated sāmisa sukha) is absent in the Brahma

Trước đây tôi đã nói qua về “nirāmisa sukha” mà các yogi đạt được khi từ bỏ pañca kāma và tu tập anāriya jhāna. Tâm trạng của họ lúc đó tương tự như Brahma. Pañca kāma (và sāmisa sukha đi kèm) không còn xuất hiện trong các cõi Brahma.

“Nirāmisa vedanā” means transcending the “sāmisa vedanā” or the “stronger vedanā.” However, both belong to the world of 31 realms and keep one away from Nibbāna.

“Nirāmisa vedanā” nghĩa là vượt lên khỏi “sāmisa vedanā” hay những vedanā “mạnh” hơn”. Tuy nhiên, cả hai loại trải nghiệm này vẫn còn trong 31 cõi hiện hữu và chưa phải là Nibbāna.

There are two types of kāma (attachment to rūpa and sadda) still present for the rūpāvacara Brahmās (or the yogis who experience jhāna.) But those rūpās and saddās do not involve “close (oḷārika) contacts” like food, smell, or sex.

Ở các cõi rūpāvacara Brahmā (hay với những yogi chứng jhāna), vẫn còn hai loại kāma (dính mắc vào rūpa và sadda). Nhưng những rūpa và sadda ấy không còn gắn với các tiếp xúc oḷārika (gần, thô) như ăn uống, mùi, hay ham muốn giác quan.

Even those two types are absent for the arūpāvacara Brahmās (or the yogis who experience arūpāvacara samāpatti.) But they still have a trace of “vedanā” left, as explained in the “WebLink: suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34).” Any type of vedanā is associated with the world of 31 realms.

Ngay cả hai loại đó cũng không còn ở arūpāvacara Brahmā (hay với những yogi chứng arūpāvacara samāpatti). Tuy nhiên, vẫn còn dấu vết vedanā, như đã nêu trong “WebLink: suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34).” Tất cả các loại vedanā đều thuộc về thế giới 31 cõi.

Then what is meant by “Nibbāna sukha” or “Nibbānic bliss”?

Vậy “Nibbāna sukha” hay “An lạc Nibbāna” là gì?

As explained in the “WebLink: suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34),” the Nibbānic bliss is the absence of any vedanā (or even citta.) A citta cannot arise without the involvement of rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa (five aggregates.) All five are absent in Nibbāna.

Như giải thích trong “WebLink: suttacentral: Nibbāna Sukha Sutta (AN 9.34)”, An lạc Nibbāna là trạng thái vắng hoàn toàn mọi vedanā (thậm chí cả citta). Citta không thể khởi nếu thiếu rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, viññāṇa (ngũ uẩn). Năm thứ này đều vắng mặt trong Nibbāna.

The Nibbānic bliss can be experienced even in this life by an Arahant in nirodha samāpatti (or saññāvedayita nirodha.) However, any Arahant would experience sukha and dukha vedanā that come to the physical body if they are not in nirodha samāpatti.

An lạc Nibbāna có thể được trải nghiệm ngay trong đời này bởi Arahant khi ở trong trạng thái nirodha samāpatti (hay saññāvedayita nirodha). Tuy nhiên, ngoài trạng thái nirodha samāpatti, bất kỳ Arahant nào vẫn còn trải nghiệm sukha và dukha vedanā tác động đến thân.

The closest analogy for the “Nibbāna sukha” or “Nibbānic bliss” is the following: Think of someone who has had a chronic headache from the time as a baby. That person has never experienced a moment without a headache. How would that person feel if that headache went away? That relief is not a vedanā but a “blissful experience” for that person. “Nibbānic bliss” is such a relief (which holds permanently, forever, for an Arahant after death.)

Ví dụ dễ hiểu cho “Nibbāna sukha” hay “An lạc Nibbānic” là: Hãy tưởng tượng một người đau đầu mãn tính từ thuở bé, chưa từng trải qua một khoảnh khắc không đau đầu. Nếu một ngày cơn đau hoàn toàn biến mất, người ấy sẽ cảm thấy thế nào? Cảm giác nhẹ bẫng ấy không phải là một loại vedanā, mà là một trải nghiệm giải thoát đối với người đó. “An lạc Nibbāna” là sự nhẹ bẫng như thế (và vĩnh viễn đối với Arahant sau khi xả bỏ thân xác).

Nibbānic bliss starts with a trace of it at the Sotāpanna Anugāmi stage and grows as one makes progress on the Noble Path. There will not be even a trace of suffering left after the death of the Arahant.

An lạc Nibbāna khởi lên chớm nhẹ ngay bậc Sotāpanna Anugāmi và tăng trưởng khi tiến trên Chánh Đạo. Sau khi một Arahant xả bỏ thân xác, mọi dấu vết của khổ đều biến mất.