Abhidhamma Piṭaka – Deeper Analyses of Concepts

December 3, 2020; revised February 25, 2023; rewritten June 22, 2024

Ngày 3/12/2020; chỉnh sửa ngày 25/2/2023; viết lại ngày 22/6/2024

Abhidhamma Piṭaka plays a critical role in the Tipiṭaka. Abhidhamma provides detailed accounts of the material in the Sutta Piṭaka.

Abhidhamma Piṭaka giữ vai trò then chốt trong Tipiṭaka. Abhidhamma trình bày các phân tích chi tiết về những điều được đề cập trong Sutta Piṭaka.

Three Piṭakās (Sections) in the Tipiṭaka

Ba Piṭakās (Phần) trong Tipiṭaka

The Pāli Canon, Tipiṭaka, has a complete description of the complex nature of this world of 31 realms. Various aspects are in all three (Ti) sections (Piṭaka) of the Tipiṭaka: Sutta, Vinaya, and Abhidhamma.

Kinh tạng Pāli (Tipiṭaka) mô tả đầy đủ bản chất phức tạp của thế giới gồm 31 cõi. Nhiều khía cạnh của giáo pháp được trình bày trong cả ba (Ti) phần (Piṭaka) của Tipiṭaka: Sutta, Vinaya, và Abhidhamma.

As described below (and in “Abhidhamma – Introduction”), the Buddha summarized the contents of the Abhidhamma Piṭaka to Ven. Sāriputta. It took several generations of bhikkhus of Ven. Sāriputta’s lineage to complete the monumental task of describing the Abhidhamma theory, starting with the fundamental entities of citta, cetasika, cetanā, etc.

Như được trình bày bên dưới (và trong bài “Abhidhamma – Introduction”), Đức Phật đã tóm tắt nội dung Abhidhamma Piṭaka cho Tôn giả Sāriputta. Phải qua nhiều thế hệ bhikkhu thuộc dòng truyền thừa của Ngài Sāriputta mới hoàn tất công trình vĩ đại là hệ thống hóa học thuyết Abhidhamma, bắt đầu từ những thực thể căn bản như citta, cetasika, cetanā, v.v.

That timeline has caused a misinterpretation that Abhidhamma Piṭaka was a “later addition” to the Tipiṭaka. But it was called “the Tipiṭaka” from the very beginning in the First Buddhist Council held just three months after the Parinibbāna of the Buddha.

Chính quá trình kéo dài này khiến một số người hiểu lầm rằng Abhidhamma Piṭaka được thêm vào Tipiṭaka ở thời kỳ sau. Nhưng thực ra, danh xưng “Tipiṭaka” đã có ngay từ Đại hội Phật giáo Lần Thứ Nhất, chỉ ba tháng kể từ thời điểm Parinibbāna của Đức Phật.

All three sections of the Tipiṭaka were recited at each Council, but the Abhidhamma section was completed only at the Third Council and was written down at the Fourth Council; see below. All four of the Councils were attended only by Arahants. Thus, we can have full confidence that all three sections contain the teachings of the Buddha. Also see “Tipiṭaka – A Systematic Approach.”

Cả ba phần của Tipiṭaka đều được tụng đọc trong mỗi Đại hội Phật giáo, nhưng phần Abhidhamma chỉ được hoàn thiện tại Đại hội Phật giáo Thứ Ba và chép lại thành văn bản tại Hội Đồng Thứ Tư (xem chi tiết bên dưới). Cả bốn Đại hội Phật giáo đều có sự tham dự của các Arahant. Do đó, chúng ta có thể hoàn toàn tin tưởng rằng cả ba phần đều chứa đựng giáo pháp đích thực của Đức Phật.
(Xem thêm bài: “Tipiṭaka – A Systematic Approach.”)

Evidence for all three sections of the Tipiṭaka were there from the beginning is, for example, in the following section of the Vinaya Piṭaka: “WebLink: suttacentral: 3. Samuṭṭhānasīsasaṅkhepa (Vinaya Parivāra 3).” It says, “Sabbasattuttamo sīho, piṭake tīṇi desayi; Suttantamabhidhammañca, vinayañca mahāguṇaṁ.” OR “The best of all living beings, the Buddha (sīho), taught the three sections (piṭake tīṇi desayi); discourses (Suttantaṁ), Abhidhamma (abhidhammañca), and the Monastic Law (vinayañca), of great quality (mahāguṇaṁ.)” As we know, the Vinaya Piṭaka was finalized at the First Council. (Thanks to TripleGemStudent for the reference!)

Bằng chứng cho thấy cả ba phần của Tipiṭaka đã có ngay từ đầu được tìm thấy, chẳng hạn trong đoạn sau của Vinaya Piṭaka: “WebLink: suttacentral: 3. Samuṭṭhānasīsasaṅkhepa (Vinaya Parivāra 3).” Ghi rằng: “Sabbasattuttamo sīho, piṭake tīṇi desayi; Suttantamabhidhammañca, vinayañca mahāguṇaṁ.” HAY “Đấng Tối Thượng trong muôn loài, Đức Phật (sīho), đã thuyết giảng ba phần (piṭake tīṇi desayi): Tạng Kinh (Suttantaṁ), Abhidhamma (abhidhammañca), và Tạng Luật (Vinayañca), đều là pháp vĩ đại (mahāguṇaṁ).” Như ta đã biết, Vinaya Piṭaka được hoàn tất trong Đại hội Phật giáo Lần Thứ Nhất. (Xin cảm ơn TripleGemStudent về dẫn chứng này!)

Abhidhamma Piṭaka Goes Into Fine Details

Abhidhamma Piṭaka Đi Sâu Vào Chi Tiết

The Abhidhamma Piṭaka plays a critical role in the Tipiṭaka. Abhidhamma provides detailed accounts of the material in the Sutta Piṭaka. To get an idea of the role of the Abhidhamma Piṭaka, consider the following analogy.

Abhidhamma Piṭaka giữ vai trò quan trọng trong Tipiṭaka. Abhidhamma cung cấp các phân tích chi tiết cho những điều được trình bày trong Sutta Piṭaka. Để hiểu rõ vai trò của Abhidhamma Piṭaka, hãy xét phép ẩn dụ sau:

One needs to learn how to use various instruments in a car to drive it. Even more importantly, one needs to practice driving. However, there is no need to understand how numerous parts of a car work. That is how one needs to use the Sutta Piṭaka.

Khi học lái xe, chúng ta cần biết cách sử dụng các bộ phận và thực hành lái, nhưng không cần hiểu chi tiết cơ chế hoạt động của từng bộ phận. Đó chính là cách ta học và thực hành Sutta Piṭaka.

In that analogy, Abhidhamma provides a detailed account of how the car is assembled and the role played by each part. If the car breaks down, a knowledgeable technician can refer to that technical manual and figure out the problem. Similarly, someone knowledgeable in Abhidhamma can clarify a profound concept that needs a complete and detailed analysis.

Trong phép ẩn dụ này, Abhidhamma giống như sách hướng dẫn kỹ thuật chi tiết mô tả cấu tạo của chiếc xe và chức năng của từng bộ phận. Khi xe gặp trục trặc, người thợ có hiểu biết có thể tra cứu tài liệu kỹ thuật để tìm ra nguyên nhân. Tương tự, người hiểu rõ Abhidhamma có thể giải thích tường tận những khái niệm sâu sắc cần phân tích toàn diện.

In most cases, it is not necessary to learn Abhidhamma in detail. However, having a cursory background in Abhidhamma helps one understand deep suttās

Trong hầu hết các trường hợp, không cần học chi tiết Abhidhamma; tuy nhiên, có kiến thức cơ bản về nó sẽ giúp hiểu rõ hơn các suttās thâm sâu.

In the post “Mind Operates Like a Machine According to Nature’s Laws,” I pointed out that the mind operates like a machine based on nature’s laws, which comprise a specific set of rules.

Trong bài “Mind Operates Like a Machine According to Nature’s Laws,” tôi đã chỉ ra rằng tâm vận hành như một cỗ máy dựa trên các quy luật của tự nhiên, vốn gồm một tập hợp các quy luật cụ thể.

The Buddha described those specific rules in the Abhidhamma Piṭaka.

Đức Phật đã trình bày các quy luật đó trong Abhidhamma Piṭaka.

For example, in the above post, I pointed out the number of possible cittās in kāma loka as 54. In contrast, those in the rūpa and arūpa loka are much less (15 and 12, respectively.) In particular, akusala cittās do not arise in rūpa and arūpa loka. In addition, even beings in the apāyās cannot generate kusala or akusala cittās; they do not have free will like those in the “good realms” at and above the human realm. See “Free Will in Buddhism – Connection to Saṅkhāra.”

Ví dụ, trong bài viết ở trên, tôi đã nêu số lượng cittās khả dĩ trong kāma loka là 54. Trái lại, số lượng trong rūpa và arūpa loka ít hơn nhiều (lần lượt 15 và 12). Đặc biệt, akusala cittās không khởi sinh trong rūpa và arūpa loka. Ngoài ra, ngay cả các chúng sinh ở apāyās cũng không thể tạo ra kusala hay akusala cittās; họ không có tự do ý chí như ở các “cõi lành” trong và bên trên cõi người. Xem bài “Free Will in Buddhism – Connection to Saṅkhāra.”

The reasons are fully explained in the Abhidhamma Piṭaka.

Các lý do này được giải thích chi tiết trong Abhidhamma Piṭaka.

Historical Background

Bối cảnh Lịch sử

The Abhidhamma Piṭaka was finalized at the Third Buddhist Council, held about 200 years after the Buddha’s Parinibbāna (passing away).

Abhidhamma Piṭaka được hoàn thiện tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Ba, khoảng 200 năm sau khi Đức Phật nhập Parinibbāna (qua đời).

In the Introduction to his book, “A Comprehensive Manual of Abhidhamma,” Bhikkhu Bodhi provides a detailed account of the history of the Abhidhamma Piṭaka; see pp. 9-11 of 1. An account with a few more details is given in Ref. 2. That can be summarized as follows.

Trong phần mở đầu sách “A Comprehensive Manual of Abhidhamma”, Bhikkhu Bodhi đã trình bày chi tiết lịch sử của Abhidhamma Piṭaka; xem trang 9–11, Tài liệu Tham khảo 1. Một bản mô tả chi tiết hơn được trình bày trong Tài liệu Tham khảo 2, có thể tóm lược như sau:

In the seventh year after attaining Buddhahood, the Buddha visited the Tāvatiṁsa Deva There, he delivered the material in the Abhidhamma Piṭaka to Devās, the chief recipient of whom was his mother, Mahāmāyā Devi, who had been born there. The material was delivered over three months, and the Buddha would descend to the human world for food each day.Each day, he would provide Ven. Sāriputta with a synopsis of the teaching given to the Devās that day.

Vào năm thứ bảy sau khi chứng đắc Phật quả, Đức Phật đến cõi Tāvatiṁsa Deva. Tại đó, Ngài thuyết giảng nội dung Abhidhamma Piṭaka cho các Devā, trong đó người nghe chính là mẹ Ngài, Mahāmāyā Devi, lúc đó tái sinh tại cõi này. Bài pháp được giảng trong ba tháng, và mỗi ngày Đức Phật hạ xuống nhân gian để thọ thực. Mỗi ngày, Ngài tóm lược nội dung bài pháp được giảng cho các Devā hôm đó cho Tôn giả Sāriputta.

Having learned the critical aspects of the Abhidhamma, Ven. Sāriputta taught it to his 500 pupils, and thus, the basis of the Abhidhamma Piṭaka was established. They needed to work out a detailed account of the material in a way others could understand. It took several generations of bhikkhus of Ven. Sāriputta’s lineage—over 200 years—to finalize the Abhidhamma Piṭaka. The accumulated material was recited at each subsequent Buddhist Council, and the final version was recited at the Third Council. That complete Tipiṭaka was written down in 29 BCE at the Fourth Buddhist Council; see below.

Sau khi nắm vững các khía cạnh cốt lõi của Abhidhamma, Tôn giả Sāriputta đã truyền dạy cho 500 đệ tử của mình, và như vậy nền tảng của Abhidhamma Piṭaka được hình thành. Họ cần biên soạn một bản trình bày chi tiết để người khác có thể hiểu. Phải qua nhiều thế hệ bhikkhu thuộc dòng truyền thừa của Tôn giả Sāriputta—hơn 200 năm—mới hoàn tất Abhidhamma Piṭaka. Tư liệu tích lũy được tụng đọc trong các Đại hội Phật giáo tiếp theo, và bản cuối cùng được tụng đọc tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Ba. Toàn bộ Tipiṭaka hoàn chỉnh đó được chép lại vào năm 29 trước Công nguyên tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Tư; xem bên dưới.

Reference 2 lists the Bhikkhus who contributed to that effort, including Ven. Moggaliputta Tissa (who contributed to the final version at the Third Buddhist Council.)

Tài liệu Tham khảo 2 liệt kê các vị Bhikkhu đã đóng góp cho công trình này, bao gồm cả Tôn giả Moggaliputta Tissa (người đã góp phần vào bản cuối cùng tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Ba).

At the First Buddhist Council, just three months after the Parinibbāna of the Buddha, only a framework of the Abhidhamma theory was recited. More was added at the second Council, and the task was completed only at the third Council led by Ven. Moggaliputta Tissa.

Tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Nhất, chỉ ba tháng sau thời điểm Parinibbāna của Đức Phật, mới chỉ có phần khung của học thuyết Abhidhamma được tụng đọc. Nhiều nội dung được bổ sung tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Hai, và công việc chỉ được hoàn tất tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Ba do Tôn Giả Moggaliputta Tissa chủ trì.

That completed Tipiṭaka was written down in 29 BCE at the Fourth Buddhist Council; see “Preservation of the Buddha Dhamma.”

Tipiṭaka đã hoàn chỉnh đó được chép lại vào năm 29 trước Công nguyên tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Tư; xem “Preservation of the Buddha Dhamma.”

It is essential to realize that hundreds of Arahants at the Fourth Council wrote down the whole Tipiṭaka, including the complete Abhidhamma Piṭaka. Therefore, we can be confident about the authenticity of the Abhidhamma Piṭaka AND the whole Tipiṭaka.

Cần lưu ý rằng hàng trăm Arahant tại Hội Đồng Thứ Tư đã chép lại toàn bộ Tipiṭaka, bao gồm trọn vẹn Abhidhamma Piṭaka. Do đó, chúng ta có thể tin cậy về tính xác thực của Abhidhamma Piṭaka VÀ toàn bộ Tipiṭaka.

That is why it is incorrect to say that Abhidhamma was “invented” by bhikkhus after the Parinibbāna of the Buddha.

Vì vậy, nói rằng Abhidhamma được “sáng chế” bởi các bhikkhu sau Parinibbāna của Đức Phật là không đúng.

Those who make such statements have not studied Abhidhamma or have not understood the in-depth analyses of Abhidhamma. The minute details of the very fast citta vīthi are discernible only to the mind of a Buddha. No one else can even invent such concepts. It is the inter-consistency that makes ALL the material in the Tipiṭaka See “Buddha Dhamma: Non-Perceivability and Self-Consistency.”

Những người đưa ra nhận định như vậy hoặc chưa học Abhidhamma, hoặc chưa hiểu các phân tích chuyên sâu về Abhidhamma. Những chi tiết vi tế của citta vīthi cực kỳ nhanh chỉ có tâm của một Đức Phật mới thấu triệt; không ai khác có thể “sáng chế” ra các khái niệm như thế. Chính tính nhất quán nội tại khiến TOÀN BỘ tư liệu trong Tipiṭaka đáng tin cậy. Xem “Buddha Dhamma: Non-Perceivability and Self-Consistency.”

The Enormity of the Material in the Abhidhamma Piṭaka

Quy Mô Đồ Sộ Của Các Tư Liệu Trong Abhidhamma Piṭaka

The Abhidhamma Piṭaka contains about the same dhamma groups (dhammakkhandha) as the Sutta Piṭaka and Vinaya Piṭaka It is said to contain 42,000 dhamma groups compared to 21,000 for each of the other two. Thus, there are 84,000 dhamma groups in the Tipiṭaka.

Abhidhamma Piṭaka chứa số nhóm dhamma (dhammakkhandha) xấp xỉ bằng Sutta Piṭaka và Sutta Piṭaka CỘNG LẠI. Theo truyền thống, Abhidhamma có 42.000 nhóm dhamma, trong khi mỗi Piṭaka còn lại có 21.000 nhóm dhamma. Như vậy, toàn bộ Tipiṭaka có 84.000 nhóm dhamma.

Philosophers discuss mind and matter as the two basic entities in the world. Scientists have studied the matter in great detail. But neither scientists nor philosophers have any idea of even how to BEGIN to describe the mind. We have discussed that in “Theories of Our World – Scientific Overview.”

Các triết gia bàn về tâm và vật chất như hai thực thể cơ bản của thế giới. Các nhà khoa học đã khảo cứu vật chất rất chi tiết. Nhưng cả khoa học lẫn triết học đều hầu như không biết BẮT ĐẦU mô tả tâm như thế nào. Chúng ta đã bàn về điều đó trong “Theories of Our World – Scientific Overview.”

Abhidhamma breaks down all rūpa to be combinations of 28 elementary rūpa. Those 28 types of rūpa are in the physical bodies of living beings and all inert matter.

Abhidhamma phân tích mọi rūpa thành tổ hợp của 28 rūpa sơ đẳng. Hai mươi tám loại rūpa này hiện hữu trong thân vật lý của chúng sinh và trong mọi vật chất vô tri.

Then the mind is described in terms of citta (loosely translated as “thoughts”) and cetasika (mental factors.) There are 89 (or 121, depending on categorization) types of citta, which arise with different combinations of 52 types of cetasika. Thoughts of any living being can be described in terms of those entities.

Kế đó, tâm được mô tả theo citta (tạm dịch là “ý niệm/tư tưởng”) và cetasika (các sở hữu tâm). Có 89 (hoặc 121, tùy cách phân loại) loại citta, khởi sinh với các tổ hợp khác nhau của 52 loại cetasika. Ý niệm của bất kỳ chúng sinh nào cũng có thể được diễn tả bằng các thực thể này.

Analyzing the concepts in the suttās in terms of those “basic entities” is an exhilarating experience. Concepts can be investigated to as deep a depth as one wishes (and is willing to spend the time and effort).

Phân tích các khái niệm trong suttā bằng những “thực thể cơ bản” ấy là một trải nghiệm đầy hứng khởi. Các khái niệm có thể được khảo sát sâu đến mức độ mà người học mong muốn (và sẵn sàng đầu tư thời gian, công sức).

The following article briefly describes the contents in the Abhidhamma Piṭaka: “WebLink: accesstoinsight.org: Abhidhamma Piṭaka – The Basket of Abhidhamma.”

Bài viết sau đây mô tả khái quát nội dung trong Abhidhamma Piṭaka: “WebLink: accesstoinsight.org: Abhidhamma Piṭaka – The Basket of Abhidhamma.”

Introduction to Abhidhamma – Current Standard Text

Giới thiệu Abhidhamma – Văn bản Chuẩn Hiện nay

The Abhidhamma Piṭaka consists of the following categories: 1. Dhammasaṅghani (Classification of Dhammas), 2. Vibhaṅga (The Book of Divisions), 3. Dhātukathā (Discussion about Elements), 4. Puggala Paññatti (Description of Individuals), 5. Kathāvatthu (Points of Controversy), 6. Yamaka (The Book of the Pairs), and 7. Paṭṭhāna (The Book of Relations). Kathāvatthu provides an in-depth account of controversial issues discussed at the Third Buddhist Council compiled by venerable Moggaliputta Tissa. Mahāyāna concepts like “antarābhava” were shown to be inconsistent, for example. See “Gandhabba State – Evidence from Tipiṭaka.” Further details in “Antarābhava and Gandhabba” and “Mental Body – Gandhabba.”

Abhidhamma Piṭaka gồm các bộ sau: 1. Dhammasaṅghani (Phân loại Dhamma), 2. Vibhaṅga (Sách về các Phân mục), 3. Dhātukathā (Luận về Các yếu tố), 4. Puggala Paññatti (Mô tả về Các hạng người), 5. Kathāvatthu (Những điểm Tranh luận), 6. Yamaka (Sách về Các cặp), và 7. Paṭṭhāna (Sách về Các mối tương quan). Kathāvatthu trình bày sâu các vấn đề gây tranh luận được bàn tại Đại hội Phật giáo Lần Thứ Ba do Tôn giả Moggaliputta Tissa biên tập. Chẳng hạn, các khái niệm thuộc Mahāyāna như “antarābhava” được chỉ ra là không nhất quán. Xem “Gandhabba State – Evidence from Tipiṭaka.” Chi tiết hơn trong “Antarābhava and Gandhabba” và “Mental Body – Gandhabba.”

There is a vast and complex material in the Abhidhamma Piṭaka. This is why it took so long to finalize that material per #4 and #5 above.

Tư liệu trong Abhidhamma Piṭaka hết sức đồ sộ và phức tạp. Đó là lý do vì sao phải mất rất lâu để hoàn tất, như đã nêu ở #4 và #5 ở trên.

It is doubtful that anyone in recent years has read and comprehended all the material in the Abhidhamma Piṭaka, especially Paṭṭhāna or the Yamaka.

Khó có ai trong những năm gần đây đã đọc và lĩnh hội trọn vẹn toàn bộ Abhidhamma Piṭaka, đặc biệt là Paṭṭhāna hoặc Yamaka.

Most people try to understand one summarized text to get a basic idea about the contents of the Abhidhamma Piṭaka. That standard text is Abhidhammatta Sangaha, a summary of the Abhidhamma Piṭaka compiled by Ven. Anuruddha, an Indian bhikkhu. That text does not go into deeper issues but provides the fundamentals.

Phần lớn mọi người tìm hiểu qua một bản tóm lược để nắm cơ bản nội dung Abhidhamma Piṭaka. Văn bản chuẩn đó là Abhidhammatta Sangaha, bản tổng lược Abhidhamma Piṭaka do Tôn giả Anuruddha, một bhikkhu Ấn Độ, biên soạn. Văn bản này không đi sâu vào các vấn đề phức tạp mà trình bày những nền tảng.

That Pāli text was translated into English by Ven. Narada in 1987 ( 3.). Subsequently, it was revised by Bhikkhu Bodhi in 2000 (Ref. 1.)

Bản Pāli này được Tôn giả Narada dịch sang tiếng Anh vào năm 1987 (Tài liệu tham khảo 3.). Sau đó được Bhikkhu Bodhi chỉnh sửa vào năm 2000 (Tài liệu tham khảo 1.).

Critical Aspects of Buddha Dhamma

Các khía cạnh Cốt yếu của Dhamma của Đức Phật

Even if one can understand the Abhidhamma theory, one MAY NOT understand the Buddha’s message. First, one must understand the Four Noble Truths (with Paṭicca Samuppāda or the true meanings of anicca, dukkha, and anatta.)

Dẫu có thể hiểu được học thuyết Abhidhamma, người ta vẫn CÓ THỂ KHÔNG nắm được thông điệp của Đức Phật. Trước hết, cần hiểu Tứ Thánh Đế (cùng với Paṭicca Samuppāda hay các ý nghĩa chân thật của anicca, dukkha, và anatta).

Abhidhamma facilitates analyzing situations to deep levels ONLY if one starts with understanding the Buddha’s message. That message is that there is a rebirth process, and most rebirths happen in the four lowest realms, where there are harsh levels of suffering. The only way to escape future suffering is to stop rebirth and attain Nibbāna.

Abhidhamma CHỈ hỗ trợ phân tích các tình huống đến mức rất sâu khi bắt đầu từ việc hiểu thông điệp của Đức Phật. Thông điệp ấy là: có tiến trình tái sinh, và phần lớn các lần tái sinh diễn ra ở bốn cõi thấp nhất, nơi mức độ khổ đau khắc nghiệt. Con đường duy nhất để thoát khổ về sau là chấm dứt tái sinh và chứng đạt Nibbāna.

Once one has that basic understanding, Abhidhamma helps clarify that picture. Detailed analyses in Abhidhamma can resolve any remaining issues/doubts. In a way, one cannot even begin to grasp the value of a Buddha until one can see deep concepts explained in an amazingly consistent way from many different angles.

Khi đã có nền tảng ấy, Abhidhamma giúp làm sáng tỏ bức tranh đó. Các phân tích chi tiết trong Abhidhamma có thể giải quyết mọi vấn đề/nghi vấn còn lại. Ở một nghĩa nào đó, người ta khó có thể bắt đầu nắm được giá trị của một Đức Phật cho đến khi thấy các khái niệm sâu sắc được giải trình một cách nhất quán kỳ diệu từ nhiều góc độ khác nhau.

Abhidhamma can solidify and “fill in the blanks” of Buddha Dhamma from the suttās, which can be an exhilarating experience.

Abhidhamma có thể củng cố và “lấp đầy những khoảng trống” của Dhamma của Đức Phật dựa trên các suttā, và đó có thể là một trải nghiệm đầy hứng khởi.

Benefits of the Abhidhamma Piṭaka

Lợi ích của Abhidhamma Piṭaka

Although a deep knowledge of Abhidhamma is unnecessary, a basic understanding can be valuable.

Dù không cần kiến thức chuyên sâu về Abhidhamma, việc hiểu biết căn bản có thể rất hữu ích.

Abhidhamma starts at a basic level and proceeds to deeper levels systematically. Therefore, by studying introductory Abhidhamma, one can gain a good understanding of key concepts like kamma, cetanā, saṅkhāra, viññāṇa, etc.

Abhidhamma khởi đi từ mức cơ bản và tiến dần đến các tầng sâu hơn một cách có hệ thống.Vì vậy, học Abhidhamma nhập môn có thể giúp nắm vững các khái niệm chủ chốt như kamma, cetanā, saṅkhāra, viññāṇa, v.v.

Those basic concepts must be well understood even if one does not wish to study Abhidhamma in detail. We will discuss those essential concepts.

Những khái niệm căn bản ấy cần được hiểu thấu ngay cả khi không muốn học Abhidhamma chi tiết. Chúng ta sẽ bàn về các khái niệm thiết yếu đó.

All three Piṭakas are discussed in the subsection, “Tipiṭaka – A Systematic Approach.”

Cả ba Piṭaka được thảo luận trong tiểu mục “Tipiṭaka – A Systematic Approach.”

I will interchangeably discuss the relevant concepts from all three Piṭakas in the new “Meditation – Deeper Aspects” and “Buddha Dhamma – Advanced” sections.

Tôi sẽ luân phiên trình bày các khái niệm liên quan từ cả ba Piṭaka trong các mục mới “Meditation – Deeper Aspects” và “Buddha Dhamma – Advanced”.

REFERENCES

TÀI LIỆU THAM KHẢO

“WebLink: PDF Download: Bhikkhu_Bodhi-Comprehensive_Manual_of_Abhidhamma,” by Bhikkhu Bodhi (2000); this is a revised and updated version of 3 below. (click the link to open the pdf).

“WebLink: PDF Download: Bhikkhu_Bodhi-Comprehensive_Manual_of_Abhidhamma,” của Bhikkhu Bodhi (2000); đây là bản sửa đổi và cập nhật của Tài liệu tham khảo 3 bên dưới. (nhấn vào liên kết để mở file pdf).

Dhammasaṅghani (first of the Abhidhamma books) in the Buddha Jayanthi Edition of the Tipiṭaka (2005); pp. XIII-XIV (in the Sinhala language.) Here is a link to an online version of the “WebLink: tipitaka.wordpress.com: Buddha Jayanthi Edition of the Tipiṭaka.”

Dhammasaṅghani (bộ đầu tiên của Abhidhamma) trong ấn bản Buddha Jayanthi của Tipiṭaka (2005); trang XIII–XIV (tiếng Sinhala). Đây là liên kết đến bản trực tuyến của “WebLink: tipitaka.wordpress.com: Buddha Jayanthi Edition of the Tipiṭaka.”

“WebLink: PDF Download: A Manual of Abhidhamma” Fifth Edition by Narada Thero (1987.) (click the link to open the pdf).

“WebLink: PDF Download: A Manual of Abhidhamma” Ấn Bản Lần Thứ Năm của Narada Thero (1987). (nhấn vào liên kết để mở file pdf).