October 16, 2020; revised October 17, 2020; September 10, 2022; May 28, 2023 (#4, #5, #6, #7, #8)
Ngày 16/10/2020; sửa ngày 17/10/2020; ngày 10/9/2022; ngày 28/5/2023 (#4, #5, #6, #7, #8)
Rūpa and rūpakkhandha, together with nāma and nāmagotta, help describe two parts of our world: rūpa loka and nāma loka. Rūpa (forms) are in the rūpa loka (material world), and rūpakkhandha includes mental images of ALL rūpa that we have ever experienced (but not directly preserved.) The four nāma aggregates are preserved in the nāma loka (immaterial or mental world) as nāmagotta.
Rūpa và rūpakkhandha, cùng với nāma và nāmagotta, giúp mô tả hai phần của thế giới chúng ta: rūpa loka và nāma loka. Rūpa thuộc rūpa loka (thế giới vật chất), và rūpakkhandha bao gồm các hình ảnh tâm của TẤT CẢ rūpa mà ta từng trải nghiệm (nhưng không được lưu giữ trực tiếp). Bốn uẩn thuộc nāma được lưu giữ ở nāma loka (thế giới phi vật chất hay thế giới tâm) dưới dạng nāmagotta.
Critical Differences Between Rūpa Loka and Nāma Loka
Khác biệt Then chốt Giữa Rūpa Loka và Nāma Loka
- We are familiar with the rūpa loka or the material world. It has people, animals, trees, Sun, Moon, stars, etc. One distinct feature of the rūpa loka is that EVERYTHING has a finite lifetime, i.e., no permanent existence. Each “thing” comes into existence, exists for a finite time, and is then destroyed. No exceptions.
Chúng ta quen thuộc với rūpa loka hay thế giới vật chất: con người, động vật, cây cối, Mặt Trời, Mặt Trăng, các vì sao, v.v. Một đặc trưng của rūpa loka là MỌI THỨ đều hữu hạn, không có tồn tại vĩnh cửu. Mỗi “thứ” sinh ra, tồn tại trong một thời gian hữu hạn rồi hoại diệt. Không có ngoại lệ.
- We experience the rūpa loka using the five physical sense faculties. We see “things” with our eyes, hear sounds via vibrations in the air, smell things when tiny particles enter our noses, taste things when they touch our tongues, and feel the touch sensation when things touch our skins.
Ta trải nghiệm rūpa loka qua năm giác quan vật lý. Ta thấy bằng mắt, nghe âm thanh qua dao động không khí, ngửi khi hạt li ti vào mũi, nếm khi vật chạm lưỡi, và xúc chạm khi vật tiếp xúc làn da.
- Each physical contact involves an interaction of a sensory faculty with external “things” or “rūpa” or “forms.” The result is a mental image of a rūpa that arises in the mind. The collection of all possible such MENTAL IMAGES is the rūpakkhandha. Thus, rūpa and rūpakkhandha are two different things.
Mỗi tiếp xúc vật lý là sự tương tác giữa một giác quan và các “thứ” bên ngoài hay “rūpa” hay “hình tướng”. Kết quả là một hình ảnh tâm về rūpa khởi lên trong tâm. Tập hợp mọi HÌNH ẢNH TÂM khả dĩ như vậy gọi là rūpakkhandha. Vì thế, rūpa và rūpakkhandha là hai thứ khác nhau.
- Furthermore, nāma loka is our “main world.” With that mental image of a rūpa, four types of “mental attributes” or “nāma” arise in mind: vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa. Records of only those four “nāma” entities are preserved in nāma loka as nāmagotta. When we recall such nāmagotta, we can re-create the corresponding rūpa in our minds.
Hơn nữa, nāma loka mới là “thế giới chính” của chúng ta. Với hình ảnh tâm về một rūpa, bốn loại “thuộc tính tâm” hay “nāma” khởi lên trong tâm: vedanā, saññā, saṅkhāra, và viññāṇa. Chỉ các “nāma” ấy được lưu trong nāma loka dưới dạng nāmagotta. Khi gợi lại nāmagotta, ta có thể tái tạo rūpa tương ứng trong tâm.
- We experience the nāma loka with the mind, the sixth sense faculty.
Ta trải nghiệm nāma loka bằng tâm, giác quan thứ sáu.
- One unique aspect of nāma loka is that all our thoughts will leave a PERMANENT record (nāmagotta) in the nāma loka.
Một đặc điểm độc đáo của nāma loka là mọi ý nghĩ của ta để lại một dấu ghi VĨNH VIỄN (nāmagotta) trong nāma loka.
- Thus, even though rūpa in the rūpa loka decay and die, nāmagotta in nāma loka never die, as stated in the “WebLink: suttacentral: Najīrati Sutta (SN 1.76)” which states, “rūpaṁ jīrati maccānaṁ, nāmagottaṁ na jīrati.”
Vì vậy, dù rūpa trong rūpa loka hoại diệt, nāmagotta trong nāma loka không bao giờ diệt, như trong “WebLink: suttacentral: Najīrati Sutta (SN 1.76)”, cho rằng “rūpaṁ jīrati maccānaṁ, nāmagottaṁ na jīrati.”
- Until a Buddha explains, humans don’t even think much about the nāma loka or the mental world. It is also called the viññāṇa dhātu.
Nếu không có lời giải thích của một vị Phật, con người hầu như không nghĩ nhiều về nāma loka hay thế giới tâm. Nó cũng được gọi là viññāṇa dhātu.
“Seeing” Is In a Thought (Cakkhu Viññāṇa)
“Sự Thấy” diễn ra Trong một Sát-na tâm (Cakkhu Viññāṇa)
- Let us take a simple example to illustrate this point. Suppose you are looking at an apple on your desk. An apple is a physical object.
Hãy lấy một ví dụ đơn giản để minh họa. Giả sử bạn đang nhìn một quả táo trên bàn. Quả táo là một vật thể vật lý.
- You can see the apple if there is light in the room. Light bounces off the apple and enters your eyes. The brain processes that apple’s image and passes it over to cakkhu pasāda rūpa in the gandhabba. The cakkhu pasāda rūpa makes contact with the hadaya vatthu and transfers that image to the hadaya vatthu, the “seat of the mind,” as we discussed. See “Gandhabba in a Human Body – an Analogy.”
Bạn có thể thấy quả táo nếu trong phòng có ánh sáng. Ánh sáng phản xạ từ quả táo đi vào mắt bạn. Não xử lý hình ảnh của quả táo và chuyển nó sang cakkhu pasāda rūpa trong gandhabba. Cakkhu pasāda rūpa tiếp xúc với hadaya vatthu và chuyển hình ảnh ấy đến hadaya vatthu, “sở y/chỗ ngự của tâm,” như ta đã bàn. Xem “Gandhabba in a Human Body – an Analogy.”
- What we stated above appears in Pāli as, “Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhu viññāṇaṁ.”
Điều vừa nêu được diễn tả bằng Pāli là: “Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhu viññāṇaṁ.”
- That just means cakkhu viññāṇa (or seeing) arises when a rūpa makes contact with the cakkhu (short for cakkhu pasāda rūpa.) Here, paṭicca [paṭi + ca] means cakkhu and rūpa “getting together” or “making contact.”
Nghĩa là cakkhu viññāṇa (tức sự thấy) khởi lên khi một rūpa tiếp xúc với cakkhu (viết tắt của cakkhu pasāda rūpa). Ở đây, paṭicca [paṭi + ca] nghĩa là cakkhu và rūpa “gặp nhau” hay “tiếp xúc”.
- Thus, “seeing” is a cakkhu viññāṇa (a thought.) We see that apple when a cakkhu viññāṇa arises in our minds. This is a fundamental fact, but it is good to clarify it. When we see that apple, a thought arises in our mind saying, “it is an apple.”
Vì vậy, “sự thấy” là một cakkhu viññāṇa (một ý niệm). Ta thấy quả táo khi một cakkhu viññāṇa khởi lên trong tâm. Đây là một sự thật giác quan bản, nhưng đáng làm rõ. Khi ta thấy quả táo, một ý nghĩ khởi lên trong tâm rằng “đó là một quả táo.”
- The apple that you saw is NOT the same as the apple itself. It is just an image of the apple captured by your eyes. “Seeing” happens in your mind.
Quả táo bạn thấy KHÔNG đồng nhất với bản thân quả táo. Đó chỉ là hình ảnh của quả táo được mắt ghi nhận. “Thấy” diễn ra trong tâm.
- Every time you see an object, that “image” goes into the “rūpa aggregate” or “rūpakkhandha.” However, that rūpakkhandha is NOT preserved directly, i.e., as an image. When you recall a memory, you “regenerate that mental image” in your mind. This is discussed in detail in “Rūpa, Dhammā (Appaṭigha Rūpa) and Nāmagotta (Memories) (with chart #14).”
Mỗi lần bạn thấy một đối tượng, “hình ảnh” ấy đi vào “uẩn sắc” hay “rūpakkhandha.” Tuy nhiên, rūpakkhandha KHÔNG được lưu giữ trực tiếp như một hình ảnh. Khi bạn gợi lại, bạn “tái tạo hình ảnh tâm” ấy trong tâm mình. Điều này được bàn chi tiết trong “Rūpa, Dhammā (Appaṭigha Rūpa) and Nāmagotta (Memories) (kèm sơ đồ #14).”
- There in no record of rūpakkhandha (aggregate of forms) in the rūpa loka! Memories of “rūpa experienced in the past” are recalled from viññāṇa dhātu, as explained in the above post. Rūpa and rūpakkhandha are different entities.
Không có bản ghi rūpakkhandha (tập hợp các hình tướng) trong rūpa loka! Những ký ức về “rūpa đã kinh nghiệm trong quá khứ” được gọi lại từ viññāṇa dhātu, như đã giải thích trong bài viết trên. Rūpa và rūpakkhandha là hai thực thể khác nhau.
That Holds for the Other Sense Faculties – The Origin of Nāmagotta
Điều đó Cũng đúng với các Giác quan Khác – Nguồn gốc của Nāmagotta
- Similarly, we hear a sound with cittā (i.e., with a sotadvāra citta vīthi) and recall a memory with cittā (i.e., with a manodvāra citta vīthi). All six sense faculties work the same way.
Tương tự, ta nghe âm thanh bằng cittā (tức qua một sotadvāra citta vīthi) và gợi lại ký ức cũng bằng cittā (tức qua một manodvāra citta vīthi). Cả sáu giác quan đều vận hành theo cùng một nguyên tắc.
- As soon as a thought arises in mind, the critical point is that it is transmitted to the nāma loka (via the mana indriya in the brain), where a record of that will stay forever. This may sound astonishing, but that can be shown to be correct. How else would those people with HSAM be able to recall their memories with such precision? See the post, “Autobiographical Memory – Preserved in Nāma Loka.” Some children can recall their past life and those with abhiññā powers can recall many past lives in great detail.
Ngay khi một ý niệm khởi lên trong tâm, điểm mấu chốt là nó được truyền đến nāma loka (thông qua mana indriya trong não), nơi dấu ghi về ý niệm đó tồn tại vĩnh viễn. Nghe có vẻ lạ, nhưng có thể chứng minh được. Nếu không thì những người có HSAM làm sao có thể nhớ rõ như thế? Xem bài “Autobiographical Memory – Preserved in Nāma Loka.” Một số trẻ có thể nhớ đời trước, và những người có năng lực abhiññā có thể nhớ nhiều đời quá khứ rất chi tiết.
- We will discuss the details of the “memory preservation” process in the future. But it turns out that it is not the rūpakkhandha that is preserved, but the other four aggregates: vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa. The four mental aggregates are preserved as a memory record or nāmagotta.
Chúng ta sẽ bàn chi tiết tiến trình “lưu giữ ký ức” sau. Nhưng hóa ra không phải rūpakkhandha được lưu, mà là bốn uẩn còn lại: vedanā, saññā, saṅkhāra và viññāṇa. Bốn uẩn thuộc tâm này được lưu như một bản ghi ký ức, gọi là nāmagotta.
- That is how the Buddha recalled how he received “niyata vivarana” from Buddha Dīpaṅkara, who lived many billions of years ago by recalling those “ ” are nāmagotta.
Nhờ vậy, Đức Phật đã nhớ lại cách Ngài nhận “niyata vivaraṇa” từ Đức Phật Dīpaṅkara, bậc sống cách đây nhiều tỉ năm, bằng cách gọi lại các “bản ghi ký ức” là nāmagotta.
Each Person Has His/Her Nāmagotta Preserved
Mỗi người Đều có Nāmagotta Được lưu giữ Của riêng mình
- Each event that we experience has a rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa associated with it. For example, when we see an apple, the associated rūpa is the MENTAL IMAGE of the apple (which becomes part of rūpakkhandha.)
Mỗi sự kiện ta trải nghiệm đều gắn với rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra và viññāṇa. Chẳng hạn, khi ta thấy một quả táo, rūpa đi kèm là HÌNH ẢNH TÂM về quả táo (trở thành một phần của rūpakkhandha).
- That event also has a vedanā, i.e., we know that we saw that apple. The associated saññā is the recognition of the object as an apple. Then we may generate saṅkhāra about it; for example, we may be to decide to eat it (as a vacī saṅkhāra.) Then the viññāṇa encompasses all those AND any associated plan (to eat it.) All five of those automatically added to the corresponding AGGREGATES (COLLECTIONS), i.e., rūpakkhandha, vedanakkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha, and viññāṇakkhandha.
Sự kiện ấy cũng có vedanā, tức ta biết mình đã thấy quả táo. Saññā đi kèm là nhận ra đối tượng là quả táo. Rồi ta có thể khởi saṅkhāra về nó; ví dụ quyết định ăn (như một vacī saṅkhāra). Sau đó viññāṇa bao gồm tất cả những điều đó VÀ bất kỳ kế hoạch liên quan (ăn nó). Cả năm yếu tố tự động được cộng vào các UẨN (TẬP HỢP) tương ứng: rūpakkhandha, vedanakkhandha, saññākkhandha, saṅkhārakkhandha và viññāṇakkhandha.
- And the four mental components get added to his/her nāmagotta.
Và bốn thành phần thuộc tâm được cộng vào nāmagotta của người ấy.
- Thus it is critical to see that each person’s five aggregates (pañcakkhandha) are THEIR OWN. One’s pañcakkhandha is one’s whole world! One has experienced all of it.
Do đó, điều then chốt là thấy rằng năm uẩn (pañcakkhandha) của mỗi người là CỦA RIÊNG người ấy. Pañcakkhandha của ai là cả thế giới của người đó! Mọi thứ trong đó đều do chính người ấy trải nghiệm.
- To emphasize, only the four mental components are preserved in the nāma loka. The rūpa loka has only “material things.” Thus, rūpakkhandha is not preserved in the rūpa loka. The rūpa component (the associated mental image) is “re-generated” only when one recalls that past event from viññāṇa dhātu. See “Rūpa, Dhammā (Appaṭigha Rūpa) and Nāmagotta (Memories) (with chart #14).”
Nhấn mạnh lại: chỉ bốn thành phần thuộc tâm được lưu trong nāma loka. Rūpa loka chỉ có “các vật chất”. Do đó, rūpakkhandha không được lưu trong rūpa loka. Thành phần rūpa (hình ảnh tâm đi kèm) chỉ được “tái tạo” khi ta gọi lại sự kiện quá khứ từ viññāṇa dhātu. Xem “Rūpa, Dhammā (Appaṭigha Rūpa) and Nāmagotta (Memories) (kèm sơ đồ #14).”
Memory Recall – Each Person Has His/Her Nāmagotta
Gợi lại Ký ức – Mỗi Người có Nāmagotta Của riêng mình
- Pick the name of a friend that you have not seen for many years. How long does it take to recall his/her face? Almost instantly.
Hãy chọn tên một người bạn mà bạn đã không gặp nhiều năm. Mất bao lâu để bạn nhớ lại khuôn mặt của họ? Gần như ngay lập tức.
- That is the same way those people with HSAM recall their past. I urge everyone to re-read the post, “Autobiographical Memory – Preserved in Nāma Loka.”
Đó chính là cách những người có HSAM gợi lại quá khứ của họ. Tôi khuyến khích mọi người đọc lại bài “Autobiographical Memory – Preserved in Nāma Loka.”
- That post shows how one’s experiences are preserved in the nāma loka. I must emphasize that one’s experiences are the same as one’s thoughts that arose at THAT TIME. However, that depends on one’s ability to recall that memory. An average human doesn’t even remember many past events.
Bài viết đó cho thấy các trải nghiệm của một người được lưu giữ trong nāma loka như thế nào. Tôi cần nhấn mạnh rằng trải nghiệm của một người chính là những ý nghĩ đã khởi lên VÀO LÚC ĐÓ. Tuy nhiên, điều này còn tùy khả năng gợi lại ký ức của mỗi người. Người bình thường thậm chí quên rất nhiều sự kiện trong quá khứ.
- When someone with HSAM recalls a past event, he/she RE-LIVES that experience. But it is not so vivid for those who do not have HSAM.
Khi một người có HSAM gọi lại một sự kiện quá khứ, họ SỐNG LẠI trải nghiệm đó. Với người không có HSAM, điều ấy không sống động đến vậy.
- But the point is that over 50 people have such vivid and detailed “re-living” of past experiences means that those detailed records have been kept somewhere.
Điểm mấu chốt là: việc có hơn 50 người “sống lại” quá khứ một cách sinh động và chi tiết như thế cho thấy các bản ghi chi tiết ấy đã được lưu giữ ở đâu đó.
- As discussed in that post, recalled memories resemble digital records preserved in video form. For example, in #5 of that post, Bob Petrella recalled past events as accurately as video recording playback. In #6, we saw how Becky “re-lives” her past experiences as a child.
Như đã bàn trong bài ấy, ký ức được gọi lại giống các bản ghi ký thuật số được lưu kiểu video. Chẳng hạn, ở mục #5 của bài, Bob Petrella nhớ lại các sự kiện quá khứ chính xác như phát lại bản ghi từ video. Ở mục #6, ta thấy Becky “sống lại” những trải nghiệm thời thơ ấu.
- As discussed in that post, habitual memories (like riding a bike) remain “stored” in the brain. However, it would be unimaginable to assume that detailed autobiographical memories (what happened on a past arbitrarily-picked day several years ago) can be “stored” in the brain.
Cũng theo bài đó, ký ức thói quen (như đi xe đạp) vẫn được “lưu” trong não. Tuy nhiên, thật khó hình dung rằng các ký ức tự truyện chi tiết (những gì xảy ra vào một ngày bất kỳ cách đây nhiều năm) lại có thể “được lưu” trong não.
- The brain is NOT a digital computer. It is essential to think about and grasp this fundamental idea.
Não KHÔNG phải là một máy tính kỹ thuật số. Điều then chốt là chúng ta phải suy nghĩ và nắm vững ý niệm căn bản này.
- Now, let us look into another aspect of nāma loka.
Giờ, ta xét một khía cạnh khác của nāma loka.
“Seeing” Something Can Lead to a Lot of Mental Activity
“Thấy” một Đều gì đó Có thể Dẫn đến Nhiều Hoạt động Tâm
- “Seeing” is a mental activity, as seen in #3 and #4. But if the object seen is attractive or repulsive, that can lead to more mental activity.
Thấy” là một hoạt động của tâm, như đã thấy ở #3 và #4. Nhưng nếu đối tượng hấp dẫn hoặc khó chịu, điều đó có thể dẫn đến thêm nhiều hoạt động tâm.
- For example, suppose you want to buy a car and go to a showroom and see a car you like. Then until you buy that car, your mind will be preoccupied with the car. You will spend some time thinking about various aspects, such as whether you want to go to other showrooms for a better price, how to pay for it, etc.
Ví dụ, giả sử bạn muốn mua xe và tới một showroom, nhìn thấy chiếc xe mình thích. Từ đó cho đến khi mua, tâm bạn sẽ vướng bận về chiếc xe ấy. Bạn sẽ dành thời gian nghĩ về nhiều khía cạnh: có nên tới showroom khác để có giá tốt hơn, thanh toán thế nào, v.v.
- All those are “mental activities” that go on in your mind. Billions of thoughts run through your mind pondering such issues. Those are “vacī saṅkhāra (vitakka/vicāra)” that arise in your mind. See, “Correct Meaning of Vacī Saṅkhāra.”
Tất cả những điều đó là “các hoạt động tâm” diễn ra trong tâm bạn. Hàng tỉ ý niệm lướt qua khi bạn suy tính các vấn đề ấy. Đó là “vacī saṅkhāra (vitakka/vicāra)” khởi lên trong tâm. Xem “Correct Meaning of Vacī Saṅkhāra.”
- You may spend hours thinking about the car. That whole time, you are in the nāma (or mano) loka. You may not even know what is happening around you. If deeply engrossed in your thoughts, you may not even hear someone addressing you or a nearby clock striking a chime at the top of the hour.
Bạn có thể suy nghĩ hàng giờ về chiếc xe. Suốt thời gian đó, bạn đang ở trong nāma (hay mano) loka. Bạn có khi không biết xung quanh đang xảy ra gì. Nếu chìm sâu trong suy nghĩ, bạn có thể không nghe ai gọi mình, thậm chí không nghe đồng hồ gần đó điểm giờ.
We Live In Both Worlds (Rūpa Loka and Nāma Loka)
Chúng ta Sống Trong Cả Hai Thế giới (Rūpa Loka và Nāma Loka)
- Whenever we experience something in the rūpa loka, we INVARIABLY need to “check back” in nāma loka to identify what we experienced. It is critical to understand this point.
Mỗi khi ta trải nghiệm điều gì trong rūpa loka, ta LUÔN cần “đối chiếu lại” trong nāma loka để nhận diện điều mình đã trải nghiệm. Hiểu được điểm này là rất quan trọng.
- When we see a person, we would not know who it is UNLESS we have some experience with him/her. The mind is VERY FAST. It goes back to records (nāmagotta) and recalls previous events of seeing and interacting with that person. We are not even aware that such a process happens.
Khi ta thấy một người, ta sẽ không biết đó là ai NẾU không từng có trải nghiệm về người ấy. Tâm RẤT NHANH. Nó tra lại các bản ghi (nāmagotta) và gọi lại những lần đã thấy và tương tác với người đó. Ta thậm chí không hay biết quá trình ấy đang diễn ra.
- However, some people with brain damage cannot recognize people because of their inability to recall nāmagotta.
Tuy nhiên, một số người bị tổn thương não không nhận ra người khác vì không thể gọi lại nāmagotta.
- Here is the account of Clive Wearing that we discussed in the post, “Patient H.M. – Different Roles of Brain in Memory.”
Đây là trường hợp của Clive Wearing mà ta đã bàn trong bài “Patient H.M. – Different Roles of Brain in Memory.”
WebLink: youtube: The Man With The Seven Second Memory (Amnesia Documentary) | Real Stories
- As we see in the video, he cannot remember someone he talked to several minutes ago. Both his “transmitter” and “receiver’” (interacting with the nāma loka) were damaged. He cannot recall any memory. So, he cannot “match” what he is experiencing now with his past experiences.
Như trong video, ông ấy không thể nhớ người vừa nói chuyện với mình vài phút trước. Cả “bộ phát” và “bộ thu” (tương tác với nāma loka) của ông đều bị tổn hại. Ông không thể gợi lại ký ức, nên không thể “so khớp” điều đang trải nghiệm với kinh nghiệm quá khứ của mình.
- The account of Clive Wearing helps explain the difference between rūpa and rūpakkhandha (and between nāma and nāmagotta.) He can interact with the rūpa loka but cannot access his memories (nāmagotta) in the nāma loka. Therefore, he cannot “make sense” of the rūpa he experiences.
Trường hợp Clive Wearing giúp làm rõ sự khác biệt giữa rūpa và rūpakkhandha (và giữa nāma và nāmagotta). Ông có thể tương tác với rūpa loka nhưng không truy cập được ký ức (nāmagotta) trong nāma loka. Vì vậy, ông không thể “hiểu” những rūpa mình trải nghiệm.
- It is a good idea to review the following post: “The Amazing Mind – Critical Role of Nāmagotta (Memories).”
Nên xem lại bài: “The Amazing Mind – Critical Role of Nāmagotta (Memories).”
- All relevant posts at “Buddha Dhamma – A Scientific Approach.”
Tất cả các bài liên quan tại “Buddha Dhamma – A Scientific Approach.”