Pāli Words – Writing and Pronunciation / Từ Pāli – cách viết và phát âm

May 27, 2023; rewritten April 12, 2024; rewritten March 29, 2025

Ngày 27/5/2023; viết lại ngày 12/4/2024; viết lại ngày 29/3/2025

Pāli words written in Latin (Roman) script use a unique convention adopted by the British Government in 1866. I call it “Tipiṭaka English convention” to differentiate it from writing in “Standard English,” where the same letter can be pronounced in several different ways. Many today are unaware of this “Tipiṭaka English convention.”

Các từ Pāli được viết bằng chữ Latin (Roman) sử dụng một quy ước riêng được Chính phủ Anh chấp nhận vào năm 1866. Tôi gọi đó là “quy ước tiếng Anh Tipiṭaka” để phân biệt với cách viết theo “Tiếng Anh Chuẩn”, mà theo quy ước này, cùng một chữ cái có thể được phát âm theo nhiều cách khác nhau. Ngày nay, nhiều người vẫn chưa biết đến “quy ước tiếng Anh Tipiṭaka” này.

Buddhism – In Charts: C. Pāli Words – Writing and Pronunciation

Phật Giáo – Dưới dạng Sơ đồ: C. Các Từ Pāli – Cách viết và Phát âm

Download/Print: “WebLink: PDF Download: C. Pāli Words – Writing and Pronunciation.”

Tải về/In: “WebLink: PDF Download: C. Pāli Words – Writing and Pronunciation.”

 

Pronunciation of English Words

Cách phát âm các từ tiếng Anh

1. The same letter in the English alphabet (Latin/Roman script) could be pronounced differently in different words. For example, “cat” is pronounced as “kat” while “cent” is pronounced as “s” There are many other examples; some are given below.

Cùng một chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh (chữ Latin/Roman) có thể được phát âm khác nhau trong các từ khác nhau. Chẳng hạn, “cat” được phát âm như “kat”, còn “cent” được phát âm như “sent”. Có rất nhiều ví dụ khác; một vài ví dụ nêu dưới đây.

G: In “game,” it’s a hard “g” sound, but in “gem,” it softens to a “j” sound.

G: Trong “game” là âm “g” cứng, nhưng trong “gem” thì mềm đi thành âm “j”.

A: In “cat,” it’s that short “a” sound, but in “cake,” it stretches to a long “ay” sound.

A: Trong “cat” là âm “a” ngắn, nhưng trong “cake” thì kéo dài thành âm “ay”.

H: In “hat,” it’s a breathy “h,” in “hour,” it’s silent.

H: Trong “hat” là âm “h” bậc hơi; trong “hour” thì âm “h” câm.

• Therefore, it was necessary to adopt a convention to assign a given sound with a specific letter when writing a Pāli word using the English alphabet.

Vì vậy, cần thiết phải có một quy ước gán mỗi âm nhất định với một chữ cái cụ thể khi viết một từ Pāli bằng bảng chữ cái tiếng Anh.

• It is possible to adopt a convention to combine a few letters to make it sound. This explanation is a bit complicated since Pāli does not have a script and is written with the Sinhala script, but it will become apparent below. For example, the word අනිච්ච if written in such a “natural-sounding way” would be “anichcha.” However, then words can become very long, as we discuss below.

Ta cũng có thể chọn quy ước kết hợp vài chữ cái để biểu đạt một âm. Cách giải thích này hơi phức tạp vì Pāli không có chữ viết riêng và được chép bằng chữ Sinhala, nhưng điều này sẽ rõ hơn bên dưới. Chẳng hạn, từ අනිච්ච nếu viết theo lối “nghe-sao-viết-vậy” thì sẽ là “anichcha.” Tuy nhiên, khi làm vậy các từ có thể trở nên rất dài, như sẽ bàn bên dưới.

• In the 1800s, the Pāli Text Society adopted a specific writing convention to avoid those issues. In that convention, the word අනිච්ච is written as “anicca.” Those not familiar with the convention could pronounce the word “anicca” incorrectly as “anikka” (as when pronouncing “cat” as “kat”).

Vào những năm 1800, Pāli Text Society (Hiệp hội Văn bản Pāli) đã chấp nhận một quy ước viết cụ thể để tránh các vấn đề trên. Theo quy ước ấy, từ අනිච්ච được viết là “anicca.” Những ai không quen với quy ước này có thể phát âm sai “anicca” thành “anikka” (tương tự như khi phát âm “cat” là “kat”).

“Tipiṭaka English” Writing Convention

Quy ước Viết “Tiếng Anh Tipiṭaka”

2. The convention adopted in the late 1800s was to represent the “ch” sound with “c.” Thus, “anicca” should be pronounced as “anichcha.”

Quy ước được chấp nhận vào cuối những năm 1800 là biểu thị âm “ch” bằng chữ “c.” Do đó, “anicca” nên được phát âm là “anichcha.”

• These days, many people are unaware of that writing convention adopted by early European scholars to write Pāli words with the Latin/Roman script (English alphabet).

Ngày nay, nhiều người không biết về quy ước viết đó được các học giả châu Âu thời đầu chấp nhận để chép các từ Pāli bằng chữ Latin/Roman (bảng chữ cái tiếng Anh).

• I often see this writing problem when some Sinhalese (adding English subtitles in YouTube Wahraka Desanās, for example) write “anicca” as “anichcha.” That is because that is how it sounds (අනිච්ච)!

Tôi thường thấy vấn đề này khi một số người Sinhala (ví dụ khi thêm phụ đề tiếng Anh cho các Wahraka Desanās trên YouTube) viết “anicca” thành “anichcha.” Đó là vì cách phát âm thực tế là như vậy (අනිච්ච)!

• Since the convention was adopted over 150 years ago, many are unaware of it today.

Vì quy ước này đã được chấp nhận hơn 150 năm, nên ngày nay nhiều người không còn biết đến nó.

• By the way, the transliterated Pāli texts at Sutta Central are correct; they are taken from the early work of the Pāli Text Society.

Nhân tiện, các văn bản Pāli được phiên âm tại Sutta Central là chính xác; chúng được lấy từ những công trình ban đầu của Hiệp hội Văn bản Pāli.

• Also, see “Preservation of the Dhamma,” “Background on the Current Revival of Buddha Dhamma,” and “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars” to better understand the historical background.

Ngoài ra, nên xem “Preservation of the Dhamma,” “Background on the Current Revival of Buddha Dhamma,” và “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars” để hiểu rõ hơn bối cảnh lịch sử.

3. Another good example word is “Satipaṭṭhāna.” Per the convention, the “t” must be pronounced as “th” (as in “thief”) and “ṭ” as “t” (as in “trip”); in “ṭh,” the “t” sound is even more emphasized. I suggest carefully going through the two posts referred to in #7.

Một ví dụ hay khác là “Satipaṭṭhāna.” Theo quy ước, chữ “t” phải được phát âm như “th” (như trong “thief”) và “ṭ” phát âm như “t” (như trong “trip”); còn trong “ṭh,” âm “t” được nhấn mạnh hơn nữa. Tôi đề nghị đọc kỹ hai bài viết được dẫn chiếu ở mục #7.

• Similarly, the Pāli word “gati” was in the Tipiṭaka as “ගති.” If they wrote that in English letters with the correct pronunciation, it would be “gathi.” However, with the adopted “Tipiṭaka Convention,” it is written as “gati,” and now it rhymes like the “th” in “th” Even in the Sinhala language, one unaware of the “Tipiṭaka English Convention” may mispronounce gati in Sinhala as “ගටි.”

Tương tự, từ Pāli “gati” được chép trong Tipiṭaka là “ගති.” Nếu viết bằng chữ cái tiếng Anh theo đúng phát âm, sẽ là “gathi.” Tuy nhiên, theo “Quy ước Tipiṭaka” đã được chấp nhận, nó được viết là “gati,” và nay vần nghe như âm “th” trong “thief.” Ngay cả trong tiếng Sinhala, ai không biết “Quy ước Tiếng Anh Tipiṭaka” cũng có thể phát âm sai gati thành “ගටි.”

• I have used “gathi” in parenthesis with “gati” in some posts to show the correct pronunciation.

Tôi đã dùng “gathi” trong ngoặc kèm với “gati” ở một số bài để chỉ rõ cách phát âm đúng.

Translation and Transliteration

Dịch nghĩa và Phiên âm

4. Transliteration means converting letters or words from one script or alphabet into another. Unlike translation, which communicates the meaning of a text from one language to another, transliteration is concerned with representing the phonetic sounds of the original language using the script of another language. Another related word is transcription, which is recording phonetic sounds using script in the same language. See “WebLink: oneskyapp.com: Translation vs. Transliteration vs. Transcription Differences & Examples.”

Phiên âm là chuyển đổi chữ cái hoặc từ ngữ từ một hệ chữ viết hay bảng chữ cái sang một hệ khác. Khác với dịch nghĩa, vốn truyền đạt ý nghĩa của văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phiên âm chú trọng biểu đạt âm vị của ngôn ngữ gốc bằng chữ viết của một ngôn ngữ khác. Một thuật ngữ liên quan là ghi âm vị, tức ghi lại các âm vị bằng chữ viết trong cùng một ngôn ngữ. Xem “WebLink: oneskyapp.com: Translation vs. Transliteration vs. Transcription Differences & Examples.”

• Let us consider the “WebLink: suttacentral: Taṇhā Sutta (SN 27.8)” as an example. On the right is the transliteration version, and on the left is the English translation at Sutta Central. Since Pāli does not have its own script, we cannot make a transcription of it.

Hãy xét “WebLink: suttacentral: Taṇhā Sutta (SN 27.8)” làm ví dụ. Bên phải là bản phiên âm, còn bên trái là bản dịch tiếng Anh trên Sutta Central. Vì Pāli không có chữ viết riêng, nên ta không thể thực hiện ghi âm vị đối với Pāli.

• In the transliteration version, the Pāli words are written in the Latin (Roman) script. The Latin script is used here to transliterate (not translate) the Pāli This enables people familiar with the Latin script (e.g., English speakers) to read and pronounce Pāli words.

Ở bản phiên âm, các từ Pāli được viết bằng chữ Latin (Roman). Chữ Latin ở đây được dùng để phiên âm (không phải dịch) văn bản Pāli. Nhờ vậy, những người quen với chữ Latin (ví dụ người nói tiếng Anh) có thể đọc và phát âm các từ Pāli.

• On the other hand, a translation provides the meaning in any given language (English in the above example).

Ngược lại, một bản dịch cung cấp ý nghĩa bằng bất kỳ ngôn ngữ nào (tiếng Anh trong ví dụ ở trên).

Transliteration of Pāli Tipiṭaka in Sinhala and Latin Scripts
Phiên âm Pāli Tipiṭaka bằng chữ Sinhala và chữ Latin

5. The Pāli Tipiṭaka was transliterated with the Sinhala (Sinhalese) script in the 1st century BCE since Pāli does not have a script (alphabet.) Thus, it was the first transliteration of the Pāli Tipiṭaka. See “Preservation of the Dhamma.” The Sinhala language is based on Pāli and shares many common words, including all the keywords in Paṭicca Samuppāda.

Tipiṭaka Pāli đã được phiên âm bằng chữ Sinhala (Sinhalese) vào thế kỷ I TCN, vì Pāli không có hệ chữ (bảng chữ cái) riêng. Do đó, đây là lần phiên âm đầu tiên của Tipiṭaka Pāli. Xem “Preservation of the Dhamma.” Ngôn ngữ Sinhala dựa trên Pāli và chia sẻ nhiều từ chung, bao gồm tất cả các từ khóa trong Paṭicca Samuppāda.

In the late 1800s, the Pāli Text Society transliterated the Pāli Tipiṭaka with the Latin (Roman) script. That version is also available at Sutta Central and other websites. For example, the transliterated version of the “Taṇhā sutta (SN 27.8)” is at “WebLink: suttacentral: Taṇhā sutta (SN 27.8).” See #3 below for details.

Vào cuối những năm 1800, Hiệp hội Văn bản Pāli đã phiên âm Tipiṭaka Pāli bằng chữ Latin (Roman). Bản này cũng có tại Sutta Central và các trang web khác. Ví dụ, bản phiên âm của “Taṇhā sutta (SN 27.8)” có ở “WebLink: suttacentral: Taṇhā sutta (SN 27.8).” Xem mục #3 bên dưới để biết chi tiết.

Transliteration of Pāli Suttas Do Not Follow Standard English Pronunciations
Cách phiên âm các bài Sutta Pāli không theo chuẩn phát âm tiếng Anh

6. Some of you familiar with Pāli’s pronunciation may have noticed that the pronunciation does not follow the standard pronunciation of English words.

Một số bạn quen với cách phát âm Pāli có thể đã nhận ra rằng cách phát âm này không tuân theo chuẩn phát âm của các từ tiếng Anh.

• Let us consider the word “citta” in the verse “Yo, bhikkhave, rūpataṇhāya chandarāgo, cittasseso upakkileso” in the “WebLink: suttacentral: Taṇhā Sutta (SN 27.8).”

Hãy xét từ “citta” trong câu kệ “Yo, bhikkhave, rūpataṇhāya chandarāgo, cittasseso upakkileso” ở “WebLink: suttacentral: Taṇhā Sutta (SN 27.8).”

• The letter “c” can make different sounds depending on the word it is in. The most common sound for “c” is the “hard k” sound, as in “cat.” However, when the letter “c” is followed by an “e,” “i,” or “y,” it usually makes the soft “s” sound as in “cent” or “city.”

Chữ “c” có thể tạo các âm khác nhau tùy từ. Âm phổ biến nhất của “c” là âm “k” cứng, như trong “cat.” Tuy nhiên, khi “c” đứng trước “e,” “i,” hoặc “y,” nó thường phát âm thành âm “s” mềm như trong “cent” hoặc “city.”

• Furthermore, the “t” is usually pronounced as in “Tom.”

Ngoài ra, “t” thường được phát âm như trong “Tom.”

• However, the correct Pāli pronunciation of “citta” is in Table #13 below.

Tuy nhiên, cách phát âm Pāli đúng của “citta” được nêu ở Bảng #13 bên dưới.

• The “c” in “citta” is pronounced with the “ch” sound instead of the “hard k” sound in “cat” OR the soft “s” sound in “cent” or “city.”

Chữ “c” trong “citta” được phát âm thành âm “ch,” chứ không phải âm “k” cứng như “cat” hoặc âm “s” mềm như “cent,” “city.”

• What is the reason for that? That particular writing/pronunciation was adopted in the 1800s by early European scholars who took a keen interest in the Tipiṭaka. There were two reasons for adopting that unique convention.

Vì sao lại như vậy? Lối viết/phát âm đặc thù đó được các học giả châu Âu thời đầu quan tâm đến Tipiṭaka chấp nhận vào thế kỷ 1800. Có hai lý do để chấp nhận quy ước đặc thù ấy.Top of Form

Two Reasons for Adopting a New Convention for Transliterating Pāli Texts

Hai Lý do để Chấp nhận một Quy ước Mới khi Phiên âm Văn bản Pāli

7. There are two specific issues in writing Pāli words with the Latin script. Note that this is not about translating into English. It is about transliterating Pāli texts with the Latin (Roman) script, as mentioned above. There are also issues with translation into English, which are addressed in #12 below.

Có hai vấn đề cụ thể khi viết các từ Pāli bằng chữ Latin. Lưu ý đây không phải là việc dịch sang tiếng Anh. Ở đây nói về việc phiên âm các văn bản Pāli bằng chữ Latin (Roman) như đã nêu ở trên. Cũng có những vấn đề liên quan đến dịch sang tiếng Anh, sẽ được đề cập ở mục #12 bên dưới.

• First, it is critical to pronounce Pāli words correctly; their original sounds embed the meaning of many keywords. Many words have their meanings explicit in the way they sound. See “Why is it Necessary to Learn Key Pāli Words?” However, as explained, English (with Latin script) can generate different sounds with the same letter.

Thứ nhất, việc phát âm đúng các từ Pāli là thiết yếu; âm gốc của chúng hàm chứa ý nghĩa của nhiều từ khóa. Nhiều từ biểu lộ nghĩa ngay trong cách chúng vang lên. Xem “Why is it Necessary to Learn Key Pāli Words?” Tuy nhiên, như đã giải thích, tiếng Anh (dùng chữ Latin) có thể tạo ra các âm khác nhau từ cùng một chữ cái.

• Secondly, transliterated Pāli words can become long without adopting a specific convention for sounding Latin script, as explained in #9 below.

Thứ hai, nếu không chấp nhận một quy ước phát âm riêng cho chữ Latin, các từ Pāli sau khi phiên âm có thể trở nên rất dài, như giải thích ở mục #9 bên dưới.

Problem: One Sound, Many Letters in English

Vấn đề: Một Âm nhưng Nhiều Chữ cái trong tiếng Anh

8. English is notorious for having one letter represent multiple sounds. For example, the letter “c” can make a “k” sound (cat) or a “s” sound (cent). This inconsistency wouldn’t work well for transliterating Pāli, where precise representation of sounds is crucial.

Tiếng Anh nổi tiếng ở chỗ một chữ cái có thể biểu đạt nhiều âm. Chẳng hạn, chữ “c” có thể tạo âm “k” (cat) hoặc âm “s” (cent). Tính không nhất quán này không phù hợp khi phiên âm Pāli, nơi việc biểu đạt chính xác âm là cực kỳ quan trọng.

• In another example, “th” is pronounced differently in “them” than in “thief.” In #4 above, we saw how “c” can be pronounced in two ways in English words.

Một ví dụ khác, “th” được phát âm khác nhau trong “them” và “thief.” Ở mục #4 phía trên, ta đã thấy “c” có thể được phát âm theo hai cách trong các từ tiếng Anh.

• Therefore, using “Standard English” to transliterate Pāli texts will lead to problems in getting the correct pronunciation sounds. A specific convention that PRESERVES Pāli pronunciation must be adopted.

Do đó, dùng “Standard English” để phiên âm các văn bản Pāli sẽ dẫn đến vấn đề trong việc lấy đúng âm. Cần chấp nhận một quy ước riêng nhằm GIỮ NGUYÊN cách phát âm Pāli.

• Now, let us look at the second issue.

Giờ, hãy chuyển sang vấn đề thứ hai.

Pāli Words Are Too Long When Written with the Latin Script

Các Từ Pāli Trở nên quá Dài Khi Viết bằng Chữ Latin

9. The word “citta” is written as “චිත්ත” in the Sinhala script. However, if it is written in a “natural way” to provide the correct sound, it should be “chiththa,” which is pretty long. The word “cittasseso” in #4 above becomes “chiththasseso.”

Từ “citta” được viết là “චිත්ත” trong chữ Sinhala. Tuy nhiên, nếu viết theo cách “tự nhiên theo âm” để cho ra đúng âm, nó sẽ thành “chiththa,” vốn khá dài. Từ “cittasseso” ở mục #4 phía trên sẽ thành “chiththasseso.”

• Some longer Pāli words can become VERY LONG!

Một số từ Pāli dài có thể trở nên RẤT DÀI!

• That is the second reason for adopting a new convention for transliterating the Pāli text.

Đó là lý do thứ hai để chấp nhận một quy ước mới khi phiên âm văn bản Pāli.

• The historical account is discussed in detail — with references — in “Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1.”

Phần lịch sử được trình bày chi tiết — kèm tài liệu tham khảo — trong mục “Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1.”

• Let us go over the historical account briefly.

Hãy lược qua phần lịch sử.

Adoption of “Tipiṭaka English Convention”

Việc chấp nhận “Quy ước Tiếng Anh Tipiṭaka”

10. When the early Europeans started writing the Pāli Tipiṭaka using the English alphabet (a Latin alphabet), they ran into the above two problems. They realized the importance of preserving the original sounds (pronunciations.) They also wanted to keep the “word length” manageable. They adopted a new convention in the 1800s to address both issues. The Pali Text Society — established by pioneering scholars like Rhys Davids — has done an excellent job of transliterating Pāli texts; see “WebLink: wikipedia.org: Pāli Text Society.” (However, the errors made in the English translations continue to be a huge problem: “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.”)

Khi những học giả châu Âu thời đầu bắt đầu chép Tipiṭaka Pāli bằng bảng chữ cái tiếng Anh (một bảng chữ cái Latin), họ vấp phải hai vấn đề nêu trên. Họ nhận ra tầm quan trọng của việc giữ nguyên các âm gốc (cách phát âm). Đồng thời, họ cũng muốn giữ “độ dài từ” ở mức có thể xử lý. Họ đã chấp nhận một quy ước mới vào những năm 1800 để giải quyết cả hai vấn đề. Pali Text Society — do các học giả tiên phong như Rhys Davids thành lập — đã làm rất tốt công việc phiên âm các văn bản Pāli; xem “WebLink: wikipedia.org: Pāli Text Society.” (Tuy nhiên, các sai sót trong bản dịch tiếng Anh vẫn là một vấn đề lớn: “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.”)

• We will call the writing convention they adopted “Tipiṭaka English convention.”

Ta sẽ gọi quy ước viết mà họ chấp nhận là “quy ước tiếng Anh Tipiṭaka.”

• All current posts on the website are written per the “Tipiṭaka English writing Convention.” Almost all other English websites also use that convention.

Tất cả các bài viết hiện có trên trang đều tuân theo “Quy ước viết tiếng Anh Tipiṭaka.” Hầu hết các trang tiếng Anh khác cũng dùng quy ước này.

• The above issues are discussed in detail in two posts: ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1” and ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 2.”

Những vấn đề trên được bàn chi tiết trong hai bài: ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1” và ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 2.”

11. The first version of the “Tipiṭaka English writing convention” for writing Pāli words in English is summarized in the Table below (that specific name was not used at the time; I came up with the name “Tipiṭaka English writing convention”). It is from the book “A Descriptive Catalogue of Sanskrit, Pāli, and Sinhalese Literary Works of Ceylon, Volume I” by James D’Alwis (1870), p. 234.

Phiên bản đầu tiên của “Quy ước viết tiếng Anh Tipiṭaka” để viết các từ Pāli bằng tiếng Anh được tóm lược trong Bảng dưới đây (tên gọi cụ thể này lúc bấy giờ chưa dùng; tôi đặt tên là “Quy ước viết tiếng Anh Tipiṭaka”). Nguồn là sách “A Descriptive Catalogue of Sanskrit, Pāli, and Sinhalese Literary Works of Ceylon, Volume I” của James D’Alwis (1870), tr. 234.

Consonants

Phụ âm

Gutterals Âm tắc hầu	ක k	ඛ kh	ග g	ඝ gh	ඞ ṅ
Palatals Âm vòm	ච ch	ඡ chh	ජ j	ඣ jh	ඤ ñ
Linguals Âm cuộn lưỡi	ට ṭ	ඨ ṭh	ඩ ḍ	ඪ ḍh	ණ ṇ
Dentals Âm răng	ත t	ථ th	ද d	ධ dh	න n
Labials Âm môi	ප p	ඵ ph	බ b	භ bh	ම m
Semi-vowels Bán nguyên âm	ය y	ර  r	ල l	ළ ḷ	ව v
Sibilants Âm xát và hơi	ස s	ශ ś	ෂ ṣ	හ h

Download: WebLink: jpg download: Pāli Words – Sinhala to English Script – Consonants

Tải về: WebLink: jpg download: Pāli Words – Sinhala to English Script – Consonants

• One change to the above Table took place later. The decision to use “c” to represent the “ච” sound was made later. See ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1.”

Có một thay đổi đối với Bảng trên diễn ra về sau: Quyết định dùng chữ “c” để biểu thị âm “ච”. Xem ““Tipiṭaka English” Convention Adopted by Early European Scholars – Part 1.”

• It could be a good idea to consult “Pāli Glossary – (A–K)” và “Pāli Glossary – (L–Z)” to listen to the correct pronunciations while perusing the above two posts or whenever necessary.

Bạn có thể tham khảo “Pāli Glossary – (A–K)” và “Pāli Glossary – (L–Z)” để nghe phát âm đúng khi đọc hai bài viết trên — hoặc bất cứ khi nào cần.

Translation of Pāli Tipiṭaka to Other Languages

Dịch Tipiṭaka Pāli sang các Ngôn ngữ Khác

12. Many translations at Sutta Central and other websites like “WebLink: accesstoinsight.org: Access to Insight” are incorrect (they follow the original incorrect translations by scholars like Rhys Davids); see “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.” Pāli Tipiṭaka was not meant to be translated word-by-word for two reasons:

Nhiều bản dịch trên Sutta Central và các trang khác như “WebLink: accesstoinsight.org: Access to Insight” là không chính xác (theo các bản dịch sai ban đầu của những học giả như Rhys Davids); xem “Misinterpretation of Anicca and Anatta by Early European Scholars.” Tipiṭaka Pāli không nhằm được dịch theo kiểu “từng từ một” vì hai lý do:

• It is mainly in summary (uddesa) form; see “Sutta Interpretation – Uddesa, Niddesa, Paṭiniddesa.”

Chủ yếu ở dạng tóm lược (uddesa); xem “Sutta Interpretation – Uddesa, Niddesa, Paṭiniddesa.”

• Some key Pāli words (like anicca and anatta) do not have a corresponding word in other languages; see “Word-for-Word Translation of the Tipiṭaka.”

Một số từ Pāli then chốt (như anicca và anatta) không có từ tương ứng trong các ngôn ngữ khác; xem “Word-for-Word Translation of the Tipiṭaka.”

• The Tipiṭaka was not directly translated into even the Sinhala language until about 20 years ago (following the mistake made by the Pali Text Society in translating it into English in the 1800s).

Tipiṭaka thậm chí đã không được dịch trực tiếp sang tiếng Sinhala cho đến khoảng 20 năm trước (theo sau sai lầm của Pali Text Society khi dịch sang tiếng Anh vào những năm 1800).

• Instead, in the early days, parts of the Tipiṭaka (e.g., individual suttā) were discussed in long-form translations with examples and analogies. For example, I translate a given sutta in detail. See “Sutta Interpretations.”

Thay vào đó, thời kỳ đầu, các phần của Tipiṭaka (ví dụ các sutta riêng lẻ) được bàn giải bằng các bản dịch dài, kèm ví dụ và so sánh. Chẳng hạn, tôi dịch chi tiết một sutta nhất định. Xem “Sutta Interpretations.”

Writing/Pronunciation of Common Pāli Words

Cách viết/Phát âm các từ Pāli Thường gặp

13. The following short table provides the correct writing/pronunciation of some common Pāli words in “Tipiṭaka English Convention” versus “Standard English”—more pronunciations are in “Pāli Glossary – (A–K)” and “Pāli Glossary – (L–Z).”

Bảng ngắn sau đây nêu cách viết/phát âm đúng cho một số từ Pāli thường gặp theo “Quy ước Tiếng Anh Tipiṭaka” so với “Tiếng Anh Chuẩn” — nhiều mục phát âm hơn có trong “Pāli Glossary – (A–K)” and “Pāli Glossary – (L–Z).”

Pāli Word (Tipiṭaka English) Từ Pāli (Quy ước tiếng Anh Tipiṭaka)	Pāli Word (Standard English) Từ Pāli (Tiếng Anh Chuẩn)	Pronunciation Phiên âm
Anatta	Anaththa
Anicca	Anichcha
Atta	Aththa
Cetanā	Chethanā
Citta	Ciththa
Gati	Gathi
Jāti	Jāthi
Mettā	Meththā
Nimitta	Nimiththa
Paccayā	Pachchayā
Paṭicca	Patichcha
Sacca (Truth/ Sự thật)	Sachcha
Satipaṭṭhāna	Sathipatthāna
Sotāpanna	Sothapanna
Taṇhā	Thaṇhā

• This post is in the “Buddhism – In Charts” section. However, I will also include it in the new “Buddha Dhamma – Advanced” section since it is essential to understand this issue.

Bài viết này nằm trong mục “Buddhism – In Charts”. Tuy nhiên, tôi cũng sẽ đưa vào mục mới “Buddha Dhamma – Advanced” vì điều này là thiết yếu để hiểu vấn đề.

• If anyone has questions/comments on this post, please comment on the thread, “WebLink: Pure Dhamma Forums: Post on ‘Pāli Words – Writing and Pronunciation.’”

Nếu ai có câu hỏi/ý kiến về bài viết này, vui lòng bình luận trong chủ đề “WebLink: Pure Dhamma Forums: Post on ‘Pāli Words – Writing and Pronunciation.’”